۸۰۰ معدن پروانه‌دار در آذربایجان شرقی وجود دارد/ مس سونگون معدنی در کلاس بین المللی

به گزارش می‌متالز، دکتر سید غفور علوی اظهار کرد: یکی از مولفه‌های پیشرفت اقتصادی و زیر بنای توسعه اقتصادی تمامی جوامع منابع خدادادی و زیر زمینی هستند، اما اینکه سازمانی در کنار وزارت صنایع و معادن و سازمان‌های مربوطه باشد و برای بهره وری بیشترکمک کند، وجود نداشت؛ تا اینکه در اوایل دهه ۸۰ پیشکسوتان عرصه معدن جمع شدند و سازمان نظام مهندسی معدن را تشکیل دادند.

وی ادامه داد: حفظ و افزایش بهره‌وری منابع معدنی که سرمایه‌های ملی تجدید ناپذیر هستند، تنسیق امور مربوط به مشاغل و حرفه‌های فنی و مهندسی در فعالیت‌های معدنی، تامین موجبات رشد و اعتلای مهندسی معدن در کشور، بالا بردن کیفیت خدمات مهندسی و نظارت بر حسن اجرای خدمات، ارتقای دانش فنی صاحبان حرفه‌ها در بخش معدن، وضع مقررات به منظور اطمینان از رعایت اصول ایمنی، بهداشت، بهره دهی مناسب، حفظ محیط زیست، صرفه اقتصادی و نظارت بر اجرای آن، فراهم ساختن زمینه همکاری میان وزارت صنایع و معادن و تشکل‌های مهندسی، حرفه‌ای و صنعتی در بخش معدن، ایجاد زمینه‌های مشارکت صاحبان حرفه‌های مهندسی معدن در تهیه و اجرای طرح‌های توسعه و عمرانی کشور و ایجاد و تحکیم روابط حرفه‌ای در سطح ملی و بین المللی و معرفی نمایندگان برای شرکت در مجامع علمی و فنی از اهداف تشکیل سازمان نظام مهندسی هستند.

او اظهار کرد: با توجه به تعداد اعضا و امکانات هر استان، این سازمان‌ها رتبه‌بندی می‌شوند که استان ما جزو استان‌های درجه اول کشور است و نزدیک به چهار هزار نفر نیروی کارآمد و تحصیل کرده در چهار رشته‌ی اصلی نقشه‌برداری، زمین شناسی، متالوژی و معدن (اکتشاف و استخراج) و در رشته‌هایی، چون مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، برق و کامپیوتر دارد.

نزدیک به ۴ هزار نفر عضو سازمان نظام مهندسی آذربایجان شرقی هستند

وی افزود: قریب به ۴ هزار نفر در قالب رشته‌های اصلی و وابسته فعالیت می‌کنند و برخی پروانه بهره‌برداری داشته که در درجات مختلف تقسیم بندی شده و در امر نظارت و کار معدن در حوزه خود فعالیت می‌کنند.

علوی گفت: تمام کارشناسان این رشته‌ها می‌توانند عضو نظام مهندسی شوند، بعد از ثبت نام الکترونیکی در سامانه می‌توانند باتوجه به مدرک خود درخواست پروانه کنند و دریافت پروانه نظارت بر معدن کاری نیز منوط به لزوم اخذ آزمون ورودی است که بعد از دریافت پروانه، کلاس‌های آموزشی مختلفی در جهت افزایش دانش فنی مهندسین برگزار می‌شود که به علت شیوع کرونا، طی این دو سال به صورت مجازی برگزار شد و در تلاش هستیم تا دانش فنی اعضا را افزایش دهیم.

اوی بیان کرد: افزایش بهره‌وری در معادن یکی از اهداف سازمان ما بوده تا آنچه که انجام می‌شود، بر پایه علمی، فنی و خارج از قوانین نباشد؛ کارشناسان ما ناظر و مسوول عملیات معدن‌کاری هستند تا فرد بهره‌بردار و مکتشف کار خود را به درستی انجام دهد.

وی خاطرنشان کرد: سابقه معدن‌کاری در ایران به چندین هزار سال قبل برمی‌گردد؛ آثار معادن شدادی، در برخی مناطق ایران واقع شده و این آثار معدن کاری قدیمی حتی در معدن سونگون ما نیز وجود دارد.

ایران در بین ۱۵ کشور شاخص معدنی جهان

این عضو هیات علمی دانشگاه تبریز ادامه داد: ایران در بین ۱۵ کشور شاخص معدنی جهان است که یک درصد ذخایر معدنی جهان را به خود اختصاص داده و نزدیک به ۶۰ میلیارد تن ذخیره معدنی دارد که ۴۰ میلیارد تن قطعی و ۲۰ میلیارد تن احتمالی است.

وی یادآور شد: استان ما با توجه به ساختار‌های ویژه‌ای که از لحاظ زمین شناسی و معدنی دارد از استان‌های معدنی کشور است و رتبه اول بیشترین مقدار ذخیره معدنی در ایران را به خود اختصاص داده که شامل ۵۲ نوع ماده معدنی کشف شده فلزی و غیر فلزی است.

وی گفت: با توجه ظرفیتی که در استان ما وجود دارد، پتانسیل بسیار خوبی در بخش معادن داریم و بستر جذاب و مناسبی برای سرمایه گذاری است که می‌تواند زیربنای توسعه اقتصادی استان باشد، اما با اینکه رتبه اول را داریم، در بهره‌برداری رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص دادیم که نشان دهنده‌ی ضعف ما است.

علوی متذکر شد: در مجموع حدود یک هزار و ۴۰۰ معدن در استان ما وجود دارد که نزدیک به ۸۰۰ معدن دارای پروانه است و بقیه آن از جمله معادن شن، ماسه و خاک رس جزو معادن کوچکی هستند که با مجوز برداشت هم می‌توانند کار کنند، اما رکود در بازار باعث شده تا تعدادی از معادن ما تعطیل شود.

وی بیان کرد: طرح احیا و بازسازی معادن کوچک به خوبی در حال انجام است تا مشکلات معادن حل شود که ما هم همکاری می‌کنیم؛ البته برای توسعه آن باید ارتباطی که بین ادارات در این حوزه است از جمله سازمان‌های محیط زیست و منابع طبیعی را افزایش داد و تعاملی سازنده بین آن‌ها ایجاد کرد.

آذربایجان شرقی ۸٫۴ میلیارد تن ذخایر معدنی دارد

وی اظهار کرد: آذربایجان شرقی ۸٫۴ میلیارد تن ذخایر معدنی دارد که تقریبا یک پنجم ذخایر اکتشافی کشور را به خود اختصاص داده است؛ چهار معدن مس سونگون، طلای آندریان، کائولن زنوز و نفلین سینیت سراب از جمله منابع مهم استان بوده که در کلاس بین المللی هستند و معادن دیگر نیز در حال بهره‌برداری است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: مس، از جمله از ظرفیت‌های عمده‌ی معدنی استان است؛ کمربند جهانی مس از ایران عبور می‌کند که از شمال‌غرب وارد و از جنوب شرق خارج می‌شود، در این مسیر معادن متعددی وجود دارد که مس سونگون نیز بر روی این کمربند قرار گرفته و در آخر کمربند نیز به معدن مس سرچشمه ختم می‌شود.

وی اضافه کرد: در حال حاضر حدود ۱۳ معدن مس در استان وجود دارد که ۱۱ نمونه‌ی آن پروانه‌ی بهره برداری دارند و شاخص‌ترین آن مس سونگون بوده و معدن انجرد اهر و چشمه کنان شبستر نیز از جمله معادن مس فعال استان هستند.

وی گفت: از دیگر ظرفیت‌های مهم استان، نفلین سینیت است که ذخایر قابل توجهی از آن از میانه شروع شده و تا بزقوش سراب و کلیبر ادامه دارد.

علوی یادآور شد: نفلین سیلیت برای تولید آلومینا به کار می‌رود که عملیات اجرایی آن از دهه ۷۰ شروع شده و زیرساخت‌های آن هم آماده است، اما فعلا به جایی نرسیده؛ معادن نفلین سینیت شناسایی شده و طرح‌ها و نقشه‌ها نیز تهیه شده، محل کارخانه هم ایجاد شده، اما کارخانه فعلا ساخته نشده است که عمده دلیل آن بحث‌های مالی است.

وی ادامه داد: خروجی نفلین سینیت، پودر آلومینا، کود شیمیایی و سیمان است؛ اگر نفلین سینیت سراب ایجاد شود، بخش عمده‌ای از نیاز سیمان کشور تامین می‌شود.

وی افزود: از مدیران درخواست می‌کنیم، نفلین سینیت را در اولویت قرار دهند تا در امر اشتغالزایی و ارزآوری تحول ایجاد شود؛ پایلوت آن در آذرشهر ایجاد شده، اما کارخانه اصلی هنوز احداث نشده است، البته اخیرا عملیات احداث و راه اندازی کارخانه به یکی از شرکت‌های خوشنام سپرده شده که امیدواریم آرزوی دیرینه ما به سرانجام برسد.

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن گفت: در زمینه‌ی مولیبدن، معدن سیاه کمر میانه از معادن مطرح کشور در این عرصه است که شاید بتوان گفت، باتوجه به ذخیره اعلامی، بزرگترین معدن خاورمیانه باشد، البته به عنوان عنصر فرعی از سونگون و چند معدن دیگر استخراج می‌شود که کاربرد متعددی هم دارد و از طریق آن، آلیاژ با سایر عناصر ساخته می‌شود که در صنعت کاربرد زیادی دارد.

وی ادامه داد: آهن به عنوان یکی دیگر از پتانسیل‌های صنایع استان است؛ پایه‌ترین نیاز صنعت، آهن است که تعدادی از معادن آن در هشترود چاراویماق، اهر، ورزقان، بستان آباد و مراغه وجود دارد و آذربایجان شرقی قطب سوم کشور در صنعت آهن است.

وی یادآور شد: تعدادی از مواد معدنی، برند استان هستند؛ دیاتومیت، پرلیت و پوکه که شاید در استان‌های دیگر هم باشد، اما بیشترین آن در استان ما است و معادن متعدد پوکه در تبریز و بستان آباد وجود دارد که میانه قطب پرلیت ایران است، دیاتومیت نیز در آذرشهر و چاراویماق وجود دارد که کاربرد فراوانی دارد و اگر بتوان به نحو احسن فرآوری شود، می‌توان سود بیشتری از این عرصه برداشت کرد.

این عضو هیات علمی دانشگاه تبریز اظهار کرد: ورمیکولیت، ذغال سنگ، گچ، سنگ آهک، ازبست و زرنیخ نیز از مواد معدنی مختص استان ما هستند.

حدود ۳۰ درصد اشتغال آذربایجان شرقی در صنایع معدنی است

وی گفت: به کلیه‌ی مواردی که مستقیماً با فرآوری مواد معدنی ارتباط دارند، صنایع معدنی گفته می‌شود که حدود ۳۰ درصد اشتغال استان در صنایع معدنی است؛ صنایع معدنی به مراتب اشتغالزایی بالاتری را دارد که اگر بتوان معادن را کاملا راه انداخت و از ظرفیت صنایع معدنی استفاده کرد، به سود بیشتری می‌رسیم.

وی ادامه داد: صنایع معدنی کارخانه‌ی فرآوری مس، طلا، مولیبدن، فولاد، ذوب آهن، شیشه، آسفالت، بتن، خاک صنعتی، کاشی، سرامیک و تولید انواع سنگ‌های ساختمانی مثل شن و ماسه از جمله صنایع فعال استان هستند.

علوی متذکر شد: با توجه به موقعیت استان، جای خالی یک سری از صنایع معدنی در استان ما احساس می‌شود که از جمله آن فرآوری نفلین سینیت است که بیش از ۵ میلیارد تن ذخایر معدنی آن در استان ما وجود دارد که نه تنها در ایران بلکه در دنیا بی‌نظیر است؛ اگر صنایع معدنی وابسته به آن ایجاد شود، اشتغالزایی زیادی ایجاد کرده و ما را از وارد کردن آلومینا بی‌نیاز می‌کند.

وی گفت: از جمله مواردی که باید در نظر گرفت، سنگ‌های ساختمانی و تزیینی است که استان ما پتانسیل بالاتری دارد و معادن تراورتن قرمز آذرشهر از شهرت جهانی برخوردار است لذا با ایجاد شهرک تخصصی سنگ در آذرشهر می‌توان صنایعی را ایجاد کرد تا هزینه‌ها کم شده و اشتغالزایی افزایش یابد.

وی ادامه داد: بازیافت ضایعات معادن سنگ‌های تزیینی نیز حوزه‌ی مهمی است که سرمایه‌گذاران می‌توانند به این حوزه هم وارد شوند و در تولید سنگ‌های آنتیک، محصولات جدید، سنگ‌های مصنوعی و موارد دکوری کاربرد دارند.

این استاد دانشگاه بیان کرد: در خواست ما تاسیس شهرک صنعتی مس جهت فرآوری مس برای صنایع پایین دستی است تا بر روی تولید انواع محصولات مرتبط سرمایه‌گذاری شود.

وی خاطرنشان کرد: در حوزه‌ی پلی متال نیز ظرفیت سرمایه گذاری بالایی وجود دارد و از علاقه‌مندان و سرمایه گزاران دعوت می‌کنیم تا در امر اکتشاف و بهره برادری از این عناصر کمیاب وارد شوند.

وی افزود: کربنات سدیم، تولید فرو مولیبدن و ذغال سنگ ظرفیت خوبی برای استان ما دارد؛ اگر زمینه‌ی صادرات ذغال سنگ را ایجاد کنیم، پتانسیل خوبی برای ارزآوری است.

علوی گفت: باتوجه به موقعیت خاص استان ما که با چند کشور همسایه است، مزیت مناسبی برای صادرات فراهم شده که اگر مدیران استانی توجه مناسبی به این عرصه داشته باشند، زمینه‌ی صادرات اکثر مواد فراهم می‌شود چرا که اگر مواد معدنی خود را متناسب با درخواست آن‌ها تهیه کنیم، زمینه‌ی صادرات مناسب ایجاد می‌شود که تاکنون نیز برخی از مواد معدنی، چون پوکه و سنگ‌های ساختمانی را به کشور‌های همسایه مانند عراق و ترکیه صادر می‌کنیم.

وی ادامه داد: معادن مظلوم واقع شده‌اند؛ نفت، گاز و معدن منابع خدادادی کشور ما هستند، اما معدن مزیتی دارد که شاید در بقیه‌ی موارد نباشد و امکان توسعه و آبادانی مکان‌های دور افتاده را فراهم می‌کند؛ باتوجه به پتانسیل خوب ایران، هرچه بیشتر به این حوزه توجه شود هنوز هم کلی جای پیشرفت وجود دارد؛ با مدیریت صحیح و عنایت ویژه به این بخش می‌توان قدم‌های خوب و محکمی را برداشت.

وی اظهار کرد: معدن تکرار نشدنی است لذا ما نهایت دقت خود را در این امر داریم؛ افرادی که برای آن‌ها پروانه تعلق می‌گیرد، سهم بزرگی را در نظارت معادن ایفا می‌کنند، معادن بیت المال هستند و جان آدمی در آن‌ها مهم است لذا باید به خوبی از آن‌ها حفاظت کرد و دقت لازم در رابطه با ایمنی و بهداشت و حفاظت محیط زیست در نظر داشت.

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان متذکر شد: از افرادی که طرحی ارائه دهند، حمایت می‌کنیم؛ معدن، کاری پر ریسک بوده و راحت نیست؛ تا سرمایه‌گذار هزینه نکند، درک چندانی از آن نخواهد داشت؛ هرچه در این حوزه هزینه کنیم، اگر اصولی و مبتنی بر علم باشد، چند برابر آن را دریافت خواهیم کرد.

وی ادامه داد: اگر بهره‌برداری اصولی و فنی از ذخایر معدنی داشتیم، می‌توان برای مدت طولانی از ذخایر استفاده کرد، اما در غیر اینصورت در مدت زمان کمتری به اتمام خواهند رسید.

معدن نقش بسیار مهم و بی‌نظیری در اشتغالزایی، درآمد و ارزآوری دارد

وی گفت: معدن نقش بسیار مهم و بی‌نظیری در اشتغالزایی، درآمد و ارزآوری دارد و اگر این چالش‌ها موجود حل شود، میزان بهره‌وری ما نیز افزایش خواهد یافت.

علوی تاکید کرد: یکی از مهمترین چالش‌های معادن، واگذاری معادن به افراد غیر متخصص است؛ قبلا همه‌ی افراد می‌توانستند، به این حوزه وارد شوند، اما اکنون فیلتر‌هایی قرار دادند که هر فردی که صلاحیت فنی و مالی داشته باشد، می‌تواند معدنی را به نام خود ثبت کند، ولی به نظر من کافی نیست و با این روند نیز نمی‌توان سره را از ناسره تشخیص داد.

وی افزود: موضوع دوم خام فروشی است؛ اگر مواد فلزی و غیرفلزی معادن فرآوری شوند، ارزش افزوده‌ی آن به مراتب بالاتر خواهد بوده و درآمدزایی و اشتغال بیشتری را فراهم خواهد کرد که به همکاری و تعامل بیشتر ادارات مختلف در حوزه معادن از جمله صمت، محیط زیست، منابع طبیعی، نظام مهندسی و اتاق بازرگانی نیاز دارد.

وی بیان کرد: تعطیلی معادن مرتبط با حوزه صنعت ساختمان، یکی‌دیگر از چالش‌های ما است؛ صنعت ساختمان در رکود است لذا وضعیت مناسبی نداشته و به سمت غیر فعال شدن می‌روند.

این استاد دانشگاه گفت: معدن‌کاری امری پر ریسک بوده و هزینه‌ی بالایی دارد، اما هیچ‌گونه اعتباری در امر اکتشاف به فرد مکتشف داده نمی‌شود، اگر بتوانیم با پروانه اکتشاف و گواهی کشف، اعتبار بانکی دریافت کنیم، مشکلات ما رفع می‌شود.

وی ادامه داد: دادگاه ویژه‌ی معدن وجود ندارد؛ اگر اختلافات این حوزه در دادگاه تخصصی بررسی شود، عمده مشکلات این بخش حل خواهد شد.

وی اظهار کرد: استفاده نکردن از دستگاه‌های معدنی مهم و پیشرفته که هزینه‌ها، زمان و نیروی انسانی را کاهش می‌دهد، تلاش در جذب سرمایه گذار بخش خصوصی، تسهیل زمینه‌ی صادرات مواد معدنی، حقوق‌های دولتی، عوارض گمرکی در واردات ماشین آلات، نبود پایانه‌های صادراتی و زیرساخت‌های حمل و نقل آن، کمبود آموزش مدیران و مسوولین این حوزه از جمله چالش‌های این عرصه هستند.

علوی در پایان تاکید کرد: از مدیران و مسوولین درخواست می‌کنیم، چالش‌ها را حل کرده و به معادن توجه ویژه‌ای داشته باشند تا بخش بزرگی از مشکلات ما حل شود؛ ما به دنبال ارتقا سازمان نظام مهندسی معدن استان و افزایش آگاهی فنی و علمی مهندسین هستیم تا بتوانیم به کمک اعضای سازمان بیشترین کمک را در راه خدمت به بهره برداران معدن و رشد و پیشرفت جامعه و کشور عزیزمان داشته باشیم.

منبع: ایسنا