هراز، جاده‌ای که هر آن امکان ریختن دارد!

به گزارش می‌متالز، جاده هراز یکی از محور‌های قدیمی کوهستانی در کشور است که همواره در روز‌های پایانی هفته و ایام تعطیل یکی از مسیر‌های سفر مردم به شمال کشور است، اما این جاده همواره با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم کرده و به نظر می‌رسد جزو جاده‌هایی است که بالاترین آمار انسداد به دلایل مختلف مانند ریزش کوه را در میان دیگر محور‌های مواصلاتی کشور دارد.

محور هراز مانند جاده چالوس جزو مسیر‌هایی است که به گفته متخصصان باید فکر جدی برای آن کرد و تا کنون بیش از ۳۲ نقطه حادثه‌خیر برای این جاده از سوی سازمان راهداری شناسایی شده است. اما مساله اینجاست که سازمان راهداری از نظر مالی توان اصلاح همه این نقاط را ندارد و کسی هم از میان پیمانکاران برای دریافت مناقصه و اصلاح این نقاط استقبال نکرده است.

از هر کدام از حواشی و نقاط حادثه خیر محور هراز که بگذریم، انتشار کلیپی از تَرَک کوهستان محور هراز در بالادست روستای آب اسک، همه مردم به ویژه مسافران و بومیان این جاده را نگران کرد. برخی می‌گویند، این تَرَک آنقدر عظیم و بزرگ است که اگر روزی عمیق‌تر شود، قسمتی از کوه روی بخش اعظمی از جاده فرو می‌ریزد و آن وقت مشخص نیست که چه اتفاق ناگواری در انتظار خودرو‌های آن محدوده است. اما برخی دیگر معتقدند که این تَرَک به ده‌ها سال پیش برمی‌گردد و همانطور که در این ایام اتقافی برای این تَرَک نیافتاده از این به بعد نیز نخواهد افتاد.

مشکل دیگری که در محور هراز مساله‌ساز شد و برای ساعاتی دید رانندگان را به طور کامل کور کرد. گرد و خاکی بود که در روز ۱۳ فروردین ماه امسال سبب شد تا توده عظیمی روی این محور بریزد و تا ساعت‌ها مردم نتوانند از این محور به سادگی عبور کنند.

درباره این توده صحبت‌های بسیاری از فعالیت معدن این منطقه تا تغییرات آب و هوایی و وزش شدید باد که خاک را بلند کرده، مطرح شد.

گرد و خاک سیزده‌به‌در امسال در محور هراز نگران‌کننده نبود

مهرزاد خندان - رییس آزمایشگاه مکانیک خاک سازمان زمین‌شناسی - درباره حادثه اخیر اینگونه توضیح داد که گویا آن معدن از اواخر اسفند ماه سال گذشته دیگر اجازه فعالیت نداشت و تعطیل. دلیل بروز حادثه ریزش خاک این بوده که این معدن رمپی دارد که زیر آن خالی شده بود و این اتفاق منطقه را مستعد چنین اتفاقاتی از جمله حرکت‌های دامنه‌ای کرد.

وی افزود: علاوه بر این مسائل، کریدور باد و اختلاف دمایی هم در همان ایام به وجود آمد که سبب شد دپوی خاکی در آنجا به دلیل فعالیت معادن سنگ شکل بگیرد و تبدیل به ریزدانه‌ها و توده گرد و خاک شود. نهایتا وزش باد شدید، توده را به سمت جاده حرکت داد.

رییس آزمایشگاه مکانیک خاک سازمان زمین‌شناسی با بیان اینکه این اتفاق ربطی به زمین لغزش، رانش و... ندارد، ادامه داد: به دلیل حرکت ریزدانه‌هایی که ایجاد شد، همه را نگران کرد که شاید زمین لغزش جدید در این نقطه شکل گرفته است در حالی که اینگونه نیست.

شکایت از معدن متخلف در محور هراز

رضا اکبری - معاون راهداری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای - در این اینگونه توضیح داد: این گرد و خاک ناشی از ریزش کوه در معدن بخش خصوصی بود که این مشکل حل شد و حادثه جانی هم در بر نداشت.

وی اضافه کرد: این معدن در منطقه بلده شهرستان آمل بوده و به بخش خصوصی تعلق دارد و با توجه به این‌که در حریم جاده نیست مسوولیتی بابت آن نداشتیم.

معاون راهداری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در پاسخ به سوالی مبنی بر این که آیا اجرای عملیات کارگاهی در معدن مورد نظر قانونی بوده و شکایتی از این بخش خصوصی بابت ایجاد مزاحمت برای مردم و این محور ندارید؟ گفت: مسلما اداره کل راهداری استان مازندران از این بابت طرح دعوی و شکایت خود را امروز مطرح خواهد کرد چرا که حتی اگر این معدن در حریم جاده نباشد و مسوولیت آن با دستگاه دیگری مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت باشد، در صورت اجرای عملیاتی که سبب از بین رفتن دید رانندگان در محور هراز شود، باید هماهنگی لازم با راهداری انجام می‌شد تا بتوانیم به گونه‌ای مدیریت کنیم که چنین حوادثی رخ ندهد.

اکبری اعلام کرد: در فیلمی که منتشر شده مشخص نیست، اما معدن مورد نظر و محور هراز از هم فاصله دارند و بین آن‌ها رودخانه وجود دارد، اما این حادثه که هنوز مشخص نیست به دلیل انفجار در معدن رخ داده یا اجرای عملیات در این معدن سبب ریزش و رانش کوه شده است، آنقدر بزرگ بود که ساعت‌ها مردم در گردوخاک ناشی از این اتفاق گیر کرده بودند و نمی‌توانستند از این منطقه از جاده هراز عبور کنند.

معاون راهداری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای درباره محور هراز و مخاطراتی که این محور می‌تواند داشته باشد نیز اینگونه توضیح داد که محور هراز یکی از محور‌های مهم کشور بوده واز نظر ساختار زمین‌شناسی ساختار فعالی دارد. از سوی دیگر رشته کوه البرز که با این جاده تلاقی دارد، دچار حرکت است و سبب می‌شود روی محور هراز تاثیرات مختلفی مانند نشست، رانش و... داشته باشد.

قبل از انتشار کلیپ، تَرَک کوهستان هراز را ندیده بودیم

اکبری ادامه داد: درباره شکافی که در کوهستان جاده هراز در محدوده آب اسک ایجاد و رسانه‌ای شد هم می‌توان گفت. قبل از آن از این تَرَک خبر نداشتیم چرا که سازمان راهداری طبق وظیفه سازمانی‌اش دائما بدنه ترانشه‌ها را از سطح جاده مشاهده و ارزیابی می‌کند و هر گاه این بدنه نشانه‌هایی از ریزش را داشته باشد، محور را می‌بندیم و نسبت به لق‌گیری و اصلاح جاده اقدام می‌کنند. اما در آن تَرَک شکافی در بالای کوه به ارتفاع ۲۰۰ متر وجود داشت که معمولا آنجا را بازدید نمی‌کنیم و در برنامه ما نیست. تیم‌هایی آن منطقه را بازدید کردند و اظهارنظر‌هایی در فضای مجازی منتشر شد حتی عده‌ای گفتند دهه‌هاست که این تَرَک وجود دارد و مخاطراتی نخواهد داشت. برخی دیگر هم چاشنی مخاطرات بالقوه را به آن اضافه کردند و نگرانی‌هایی ایجاد کردند.

وی گفت: به هر ترتیب بازدید‌های متعددی از این محور انجام دادیم، مهندس مشاوری که برای شرکت ساخت در حال مطالعه زمین شناسی در محور هراز است هم در این بازدید‌ها بود و گروه زمین‌شناسی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی هم از این منطقه بازدید کرد. نهایتا جمع‌بندی این شد که در لحظه امکان سقوط کوه در محور هراز وجود ندارد و امکان بررسی و مطالعه بیشتر هست؛ بنابراین تعدادی سنگ و قطعات که در لبه‌های ترانشه وجود داشت و مستعد ریزش بود را در مدت حدود یک ماه که جاده را بستیم، آزاد کردیم.

معاون راهداری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای اضافه کرد: همچنین نشانه‌هایی در اطراف شکاف‌ها ایجاد کردیم که این نشانه‌ها به صورت ماهیانه اندازه‌گیری می‌شود تا ببینیم حرکتی در نقاط مختلف این تَرَک وجود دارد یا خیر. از سوی دیگر هم قراردادی با شرکت مهندسین مشاور منعقد کردیم تا بررسی کنند و پتانسیل حرکتی این تَرَک را ارزیابی و اعلام کنند؛ و اینکه آیا محور موجود باید بسته شود یا خیر.

بدون پشتوانه علمی نمی‌توانیم هراز را ببندیم

اکبری با بیان اینکه با اطلاعات موجود نمی‌توانیم محور هراز را ببندیم، تاکید کرد: تصمیم‌گیری برای بستن این محور نیاز به پشتوانه قوی علمی دارد چرا که بستن آن هزینه‌های زیادی به مردم و این منطقه وارد می‌کند. در همین راستا دانشگاه تهران نیز احتمالا درگیر این طرح خواهد شد که تیم مهندسی مشاور جلسات مشترکی با اساتید دانشگاه تهران داشته باشد و با هم به جمع‌بندی لازم در این باره برسند. چرا که این موضوع، یک مساله غیر فنی و سیاسی نیست و تا زمانی که مطالعات به ما نگوید این تَرَک، ممکن است هر لحظه مخاطره‌ای ایجاد کند، هیچ پاسخی درباره مسدود شدن هراز نمی‌توانیم بدهیم.

به گفته وی، جاده جایگزینی نیز در این منطقه ایجاد شده که اگر زمانی محور هراز به ریزش نزدیک شد یا اتفاقی رخ داد، امکان تردد کنار گذر از آن نقطه البته در کوتاه مدت وجود داشته باشد.

معاون راهداری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با بیان اینکه استان مازندران فقر مصالح دارد، اظهار کرد: بیش از ۳۰ معدن مختلف در محور هراز وجود دارد و نیاز‌های این استان به مصالح نیز از این محل تامین می‌شود. همه معادن محور هراز متعلق به بخش خصوصی است و از آن‌ها هم شاکی هستیم و از طریق وزارت صمت پیگیر مسائلی هستیم که معادن باعث آن شده‌اند. بعضا که به عنوان یک شهروند از آنجا عبور می‌کنیم وقتی می‌بینیم که متولیان معادن این در حال شکاف کوه هستند، نگرانی‌مان بیشتر می‌شود، چرا که بخش‌هایی را شکاف می‌دهند که هر آن احتمال و پتانسیل ریزش و فروافتادن یک بخش و توده عظیمی از کوه وجود دارد.

نیاز‌های چندهزار میلیاردی هراز و کسری ۳۰۰ درصدی بودجه

اکبری گفت: پس از حادثه ورود گرد و خاک عظیم به محور هراز مکاتبات متعددی با استانداری مازندران داشتیم تا به این مساله ورود کند. اما نهایتا باید گفت برای اصلاح نقاط حادثه خیر محور هراز نیاز‌های این محور بسیار بیشتر از توان ماست و اگر بخواهیم این محور را به شرایط ایده‌آلش برسانیم چند هزار میلیارد تومان بودجه می‌خواهد که تامین آن در طول یکسال در توان ما نیست.

معاون راهداری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای اعلام کرد: اگر در حدود ۲۰ سال پیش حدود ۳۰ درصد کسری بودجه داشته باشیم امروز ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصد کسری بودجه داریم و نمی‌توانیم با این محدودیت‌ها محور هراز را اصلاح کنیم.

منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)