تکلیف ترک‌های بقعه بی‌بی شهربانو به نشست کارشناسان موکول شد/ انفجار‌ها در اطراف یک بنای قدیمی که پی هم ندارد اتفاق می‌افتد

به گزارش می‌متالز، این روز‌ها ایجاد ترک در گنبد‌های تاریخی تبدیل به مُد جدید وزات میراث‌فرهنگی شده چنانکه هر چند هفته شاهد انتشار تصاویری از بوجود آمدن ترک بر گنبد مساجد و آرامگاه‌های تاریخی هستیم که برخی نه تنها در فهرست ملی کشور جای دارند بلکه جهانی هم هستند و در یونسکو ثبت شده‌اند. از ترک‌های ایجاد شده بر گنبد مسجد امام اصفهان که در نهایت تقصیر را بر دوش داربست‌ها انداختند، گرفته تا ترک‌های ایجاد شده بر بقعه بی‌بی شهربانو در شهر ری که آن هم هنوز معلوم نیست قرار است بر دوش چه کسانی بیافتد، همه این موارد گواهی بر عدم کارشناسی مناسب در حوزه میراث‌فرهنگی است.

در روز‌های اخیر ترک‌ها و شکاف‌های متعددی در گنبد و بخشی از ساختمان بقعه بی‌بی شهربانو نمایان شده است که کارشناسان تاریخی علل ایجاد این آسیب‌ها را انفجار‌های معادن کارخانه سیمان تهران که بعضاً فعالیت این معادن به‌فاصله ۵۰متری مقبره هم رسیده است، عنوان می‌کنند. درحالی که بقعه تاریخی بی‌بی شهربانو در ۳۰ خرداد ۱۳۱۵ و به شماره ۲۵۶ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده، محوطه باستانی آن در اختیار سازمان اوقاف و امور خیریه است. البته که کارخانه سیمان تهران نیز به واسطه مجوز‌هایی که از وزارت صمت دارد، به راحتی به کار خود در این منطقه ادامه می‌دهد و کسی را یارای مقابله با آن نیست.

نوروز تقی‌پور (رییس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ری) با اشاره به آنکه همواره بازدید‌های دوره‌از از مجموعه بی‌بی‌شهربانو و سایر محوطه‌های تاریخی و باستانی شهر ری دارند، گفت: این بازدید‌ها همواره با عکس و فیلمبرداری و مستندنگاری همراه است و تغییراتی که اتفاق می‌افتد، رصد می‌شوند. قصد ما بر آن است تا به واسطه آنچه اکنون در اخبار درخصوص وضعیت بی‌بی شهربانو منتشر شده نیز گروهی از کارشناسان را برای بازدید از بی‌بی‌شهربانو هماهنگ کنیم. ببینیم که چه اتفاقاتی در آنجا رخ داده و علت آن چیست. بررسی روی عکس‌ها و تصاویر گذشته و حال داشته باشیم و در نهایت نظر کارشناسی را اعلام و در نهایت تصمیم‌گیری کنیم.

او در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان به این نتیجه رسید که هنوز مطمئن نیستیم این آسیب‌ها به دلیل فعالیت‌ها و انفجار‌هایی است که توسط کارخانه سیمان تهران در محوطه بی‌بی‌شهربانو رخ می‌دهد است، گفت: فعالیت کارخانه سیمان تاثیرگذار است، اما سعی داریم گروهی از کارشناسان خبره را برای بررسی و اعلام نظر در این خصوص داشته باشیم تا بتوانیم دراین خصوص تصمیم‌گیری کنیم.

به گفته تقی‌پور، در خصوص مجموعه بی‌بی شهربانو تنها میراث‌فرهنگی مسئول نیست بلکه شهرداری، اوقاف، کارخانه سیمان و حتا نهاد‌های مرتبط دخیل هستند. البته که موضوع بی‌بی شهربانو و فعالیت کارخانه سیمان تهران چندین سال است که مطرح است، اما نباید فراموش کرد که کارخانه سیمان با مجوز فعالیت می‌کند. این فعالیت هم در روز روشن انجام می‌شود. یک بعد فعالیت این مجموعه، میراثی است درحالی که ابعاد دیگری از جمله مسائل محیط زیستی، منابع طبیعی و حتا فعالیت در محدوده شهری را نیز شامل می‌شود. بررسی این موضوع و اخذ تصمیم در این خصوص نگاهی فراملی نیاز دارد.

او در این باره که هرچند گفته می‌شود کارخانه سیمان تهران مجوز فعالیت دارد، اما آیا آنچه اکنون در بی‌بی شهربانو شاهد هستیم و آسیب‌هایی که وارد شده به دلیل ورود به حریم و انجام فعالیت‌هایی فراتر از مجوز‌ها توسط کارخانه سیمان است، گفت: این مهم باید بررسی شود. از این جهت است که می‌گوییم باید تیم کارشناسی تشکیل و این مهم را بررسی و مطالعه کند. انفجار‌هایی که انجام می‌شود، موادی که استفاده می‌کنند حتا فاصله‌ای که این انفجار‌ها انجام می‌شود، باید مورد بررسی قرار گیرد. هرچند گفته می‌شود که بخش ژئوفیزیک دانشگاه تهران این مطالعات را انجام داده و فاصله و میزان انفجار‌ها را در نظر گرفته، اما کارشناسان میراث نیز باید این امر را مورد بررسی قرار دهند چراکه ساختمان بی‌بی شهربانو یک ساختمان قدیمی است و پی ندارد و ممکن است هر نوع اقدامی اعم از فعالیت کارخانه سیمان، انفجار‌ها و رفت و آمد کامیون‌ها و… به آن آسیب برساند. اما میراث، تنها یک بعد این ماجراست. اداره اوقاف هم بای پای کار بیاید و برای مرمت آن هزینه کند. هرچند برخی از بخش‌ها را حفاظت و مرمت کرده‌اند.

رییس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهر ری همچنین در پاسخ به این سئوال که با توجه به رصد و بازدیدی که داشتید، وضعیت بقعه بی‌بی شهربانو و گنبد آتشکده ساسانی را چگونه ارزیابی می‌کنید و آیا آسیب‌های وارده نگران کننده است، گفت: انفجار‌ها در اطراف یک بنای قدیمی که پی هم ندارد اتفاق می‌افتد. این طبیعی است که بنا، تحت تاثیر قرار گیرد. همچنین بحث برداشت‌های روزانه مطرح است که تمام این موارد باید مورد کارشناسی قرار گیرد. این کار را از مدت‌ها قبل پیگیر شده‌ایم و باید عملیاتی شود. ضمن آنکه ما همیشه نگران آثار تاریخی‌مان هستیم. فرقی ندارد. نه تنها نگران بی‌بی شهربانو هستیم بلکه نگران چشمه علی، قلعه گبری، کاروانسرا، محوطه‌های تاریخی و… هستیم.

تقی‌پور با اشاره به آنکه با کارخانه سیمان تهران تعاملاتی برای تامین مواد و خاک‌های مورد نیاز از جای دیگر داشتند، گفت: از آن‌ها خواستیم تا مواد اولیه خود را از جای دیگر تامین کنند و به اطراف بقعه نیایند. اما سرمایه‌گذاری در این مجموعه صورت گرفته که با مجوز‌هایی که در اختیار دارند، راه را برای ادامه فعالیتشان هموار می‌سازد.

منبع: خبرگزاری کار ایران (ایلنا)