معدن هوشمند؛ بازوی تولید کمی و کیفی در صنعت فولاد

به گزارش می‌متالز، زنجیره تولید در صنایع و سیاست‌گذاری در آن، یکی از نکاتی است که همواره مورد تأکید فعالان عرصه تولید است. در صنایعی مانند صنعت فولاد نیز این موضوع مهم‌تر می‌شود چرا که صنعت فولاد، دارای زنجیره‌ای گسترده و متنوع است و نیاز به سرمایه‌گذاری با حجم بالای مالی و با مدت‌زمان قابل توجهی دارد که به همین علت سیاست‌گذاری در این زمینه را نیز حساس‌تر می‌کند.

در سال‌های گذشته بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها در بالادست این زنجیره یعنی در تولید فولاد خام و حلقه‌های بعد از آن انجام شده است. این در حالی است که امروز صنعت فولاد در کشور، نیاز مبرمی به تأمین سنگ‌های مگنتیتی دارند، چون ذخایر اکتشاف شده این ماده مهم، بسیار محدود شده است.

قسمتی از این محدودیت‌ها به خاطر ورود بسیاری از معدنی‌ها به سرمایه‌گذاری در حوزه تولید فولاد خام بود و در عمل عرصه اکتشاف به حاشیه برود که در نهایت این موضوع امروز به یکی از گلوگاه‌های زنجیره فولاد در کشور تبدیل شده و با گذشت زمان و مصرف شدن ذخایر موجود، در صورت نبود سیاست‌گذاری‌های مناسب و اقدام مناسب، به نقطه‌ای بحرانی برای صنعت فولاد کشور تبدیل خواهد شد.

معدن؛ جایگزینی مناسب برای نفت در اقتصاد ایران

در سال‌های گذشته، رهبر معظم انقلاب، بار‌ها نسبت به جلوگیری از خام‌فروشی نفت و فاصله گرفتن اقتصاد و بودجه کشور از نفت فرمایشاتی داشته‌اند. چون نه قیمت نفت و نه فروش آن در اختیار کشور ما نیست و سیاست‌های دولت‌های زورگو باعث می‌شود با وضع یک تحریم، به راحتی فروش آن متوقف یا محدود شود.

ایشان در دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری در تاریخ ۲۱ /۱۲ /۹۳ می‌فرمایند: «فرض بفرمایید ما از تحریم صدمه دیدیم و آسیب‌هایی از تحریم به اقتصاد ما، به مسائل گوناگون ما وارد شده است؛ این آسیب‌ها ناشی از چیست؟ انسان اگرچنانچه درست موشکافی کند، می‌بیند این آسیب‌ها بیشتر ناشی از وابستگی ما به نفت است.»

در همین دیدار و در فرازی دیگر می‌فرمایند: «اینکه دشمن می‌تواند ما را تحریم کند و مثلاً دست روی نفت ما بگذارد و این ما را آزار می‌دهد، به‌خاطر این است که ما نفت را در زندگی خودمان و در اقتصاد خودمان عمده کرده‌ایم.»
بر کسی پوشیده نیست که معدن و صنایع معدنی در کشور، یکی از عرصه‌های مهمی است که با استفاده از درامد آن می‌توان صنعت نفت را به تولید محصولات نهایی هدایت کند؛ چرا که این درامد‌ها تا حد زیادی می‌تواند جایگزین درامد‌های صنعت نفت باشد.

بهره‌وری؛ چالش مهم حوزه معدن

نکته مهم اینجاست که یکی از چالش‌های امروز حوزه معادن، نبود بهره‌وری در این صنعت مهم در کشور است. نیاز امروز معادن، به کار گرفتن تکنولوژی‌های جدید نظیر تحول دیجیتال و ورود ماشین‌آلات و تجهیزات جدید در حوزه استخراج، به‌کارگیری روش‌های جدید در استخراج و فعالیت‌های دانش‌بنیان در زمینه فراوری است.

حوزه معادن، نیازمند انقلاب در رویکرد‌ها

امروز در بسیاری از معادن هنوز از روش‌های سنتی برای استخراج استفاده می‌شود. به علاوه ماشین‌آلات موجود غالباً عمری بالاتر از ۵۰ سال دارند که این موضوع در کاهش بهره‌وری معادن به شدت تأثیرگذار است. بدیهیست که یکی از مهم‌ترین ارکان بهره‌برداری از معادن ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز در معادن است. نوسازی این تجهیزات و تبدیل آن‌ها به تجهیزات و ماشین‌آلات روز دنیا باعث افزایش سرعت، دقت و کیفیت و کاهش هزینه‌ها در بهره‌برداری از معادن با رعایت شرایط زیست‌محیطی می‌شود.

علاوه براین هوشمندسازی معادن بسیار می‌تواند در افزایش کارایی، کاهش ریسک‌ها و حوادث، افزایش تولید و کاهش هزینه‌ها تأثیر بسزایی داشته باشد. البته برای پیاده‌سازی این حجم از تغییرات نیازمند زمینه‌سازی‌ها و ایجاد ساختار‌هایی هستیم که باید در کشور ایجاد شود تا بتوانیم شاهد هوشمندسازی و دیجیتالی شدن معادن باشیم.

به طور کلی در همه زمینه‌های حوزه معدن در بخش اکتشاف، استخراج و فراوری و دیگر قسمت‌ها، ورود تکنولوژی‌ها و دانش‌های جدید هم با تزریق ماشین‌آلات و تجهیزات با تکنولوژی روز و به‌کارگیری علم و فناوری شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند تحولی قابل توجه را در این عرصه ایجاد کند؛ تحولی که هم باعث ارتقاء کشور و اصلاح شرایط موجود در زمینه اقتصاد شده و هم باعث افزایش ایجاد اشتغال در کشور شود.

صنعت فولاد و چالش معادن

صنعت فولاد با توجه به برنامه‌ریزی‌هایی که برای سال ۱۴۰۴ وجود دارد باید تولید ۵۵ میلیون تن را محقق کند، ولی با کمبود سنگ‌آهن مواجه است. چون تعداد معادن موجود سنگ‌آهن برای تأمین این حجم از سنگ آهن کافی نیست و باید تعداد معادن غنی برای رسیدن به اهداف بخش تولید افزایش یاید.

اما نکته قابل توجه اینجاست که اکتشاف این حجم از معادن و تجهیز آن برای استخراج در بازه زمانی باقی‌مانده هم به خاطر بالا بودن هزینه‌های سرمایه‌گذاری هم به خاطر زمان‌بر بودن فرایند‌ها بسیار دشوار خواهد بود و به همین خاطر افزایش بهره‌وری معادن با هوشمندسازی، به‌کارگیری تجهیزات با تکنولوژی بالا و... از جمله راه‌هایی است که می‌تواند میان‌بری برای رسیده به اهداف ۱۴۰۴ در صنعت فولاد برای تولید محصولات کمی و کیفی در جهت تأمین نیاز کشور و ورود به بازار جهانی باشد.

محمد جواد قائدی

منبع: پایگاه خبری - تحلیلی ایراسین