تحلیل صنعت کاشی و سرامیک / مشکلات این صنعت چیست؟

به گزارش می‌متالز، یکی از اتفاقات مهم و تاثیرگذار در دولت سیزدهم را باید تصمیم دولت به ساخت ۴میلیون واحد مسکونی طی چهار سال دانست. در واقع ساخت سالانه یک میلیون واحد موضوع اثرگذاری است که می‌تواند برخی گروه‌های ساختمانی و مرتبط با ساخت و ساز را متاثر کند، گروه‌هایی نظیر سیمان، کاشی و سرامیکی‌ها جزو صنایعی هستند که با توجه به ساخت یک میلیون واحد مسکن در سال می‌توانند تحت تاثیر مثبت این اتفاق قرار بگیرند.

سام حمزه‌ای، تحلیلگر بازار سرمایه در تحلیل صنعت کاشی و سرامیک نوشت: اشکال اولیه کاشی‌های سرامیکی مربوط به دوران قبل از تاریخ است وقتی که استفاده از رس به عنوان یکی از مصالح ساختمانی در چندین تمدن اولیه توسعه یافت. کاشی‌های مدرن اولیه به طور زمخت شکل داده شده بود و استقامت کاشی‌های امروزی را نداشتند. مصالح کاشی‌ها از کف رودخانه‌ها استخراج شده در بلوک‌های ساختمانی فرم داده و در آفتاب خشک می‌شدند.

کاشی‌های اولیه خام بوده‌اند، ولی حتی در ۶۰۰۰ سال قبل مردم با استفاده از رنگ زدن و کنده‌کاری ظریف روی کاشی‌ها از آن‌ها برای تزیین استفاده می‌کردند. تولید کاشی و سرامیک است که نخستین آثار این هنر در ایران به حدود ۱۰٫۰۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد که به صورت گل نپخته بوده و آثار اولین کوره‌های پخت سفال به حدود ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد بر می‌گردد.

صنعت سرامیک در واقع محدود به ساخت ظروف، وسایل و قطعات سفالی ساده گذشته نیست و کاربردی شگرف در همه ابعاد تمدن و تکنولوژی نوین بشر امروز دارد. روش ساخت و تهیه کلیه وسایل سرامیکی تقریبا یکی است و بسته به کاربرد، تفاوت‌های جزئی در روش تولید دارد.

باستان‌شناسان در یافته‌اند که بشر اولیه در حدود ۲۴۰۰۰ سال قبل از میلاد اقدام به ساخت سرامیک می‌کرده است. این سرامیک‌ها در چکسلواکی یافت شده‌اند و به شکل حیوانات و پیکره انسان، تخته صاف و توپ می‌باشد. این سرامیک‌ها را از چربی حیوانات به همراه استخوان آن‌ها و خاکستر استخوان و مقداری رس ریز دانه می‌ساختند و بعد از شکل دادن آن را در دمایی در حدود ۵۰۰ تا ۸۰۰ درجه سانتی‌گراد در کوره‌های گنبدی شکل و یا به شکل نعل اسب پخت می‌نمودند.

اما هنوز معلوم نیست این نوع از سرامیک‌ها را به چه علتی می‌ساختند. اولین ظروف سفالی مورد استفاده در ۹۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ساخته می‌شد و برای نگه‌داری غذا و دانه‌های خوراکی مورد استفاده قرار می‌گرفت. ساخت شیشه نیز تقریباً هم‌زمان با سفال و در ۸۰۰۰ سال پیش در مصر آغاز شد به طوری‌که در پخت سفال به علت حضور اکسید کلسیم به همراه شن و سودا در نهایت به سفال‌های لعابدار رنگی منجر شد.

صنعت کاشی و سرامیک در ایران

سفال یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین دست‌ساخته‌های هنری بشر است که در آغاز کار سفالگری تاکنون هم چنان پایدار مانده است. مردم سرزمین ایران به سبب موقعیت خاص جغرافیایی و قرار گرفتن بر سر راه شاهراه تمدن‌ها، نه تنها از نخستین سازندگان آثار سفالی بوده‌اند بلکه چیره دست‌ترین سازنده به شمار می‌رفته‌اند. در ایران در چهار منطقه مسکونی، سفالگری رواج داشته است:

• منطقه غرب کوه‌های زاگرس نزدیک کرمانشاهان
• کرانه‌های جنوبی دریای خزر
• شمال غرب آذربایجان
• جنوب شرق ایران

در حاشیه کویر و نواحی مرکزی ایران نیز سفال‌هایی با قدمت هشت هزار سال به چشم می‌خورد. کهن‌ترین اشیاء سفالی به دست آمده در کاوش‌های باستانی ایران آثار مکشوفه از گنج دره تپه در استان کرمانشاه است که به هزاره هشتم قبل از میلاد بر می‌گردد. همین طور مناطقی، چون غاری در جنوب مازندران نزدیک بهشهر (هزاره هشتم قبل از میلاد) و در مرحله دوم در منطقه زاغه در دشت قزوین، چشمه‌علی نزدیک تهران و تپه سیلک کاشان.

در سال‌های اخیر کارخانجات تولید کاشی و سرامیک دیوار و کف زیادی در ایران ایجاد شده‌اند و تحول بزرگی در این صنعت به وجود آمده است. کشور چین با تولید ۵ هزار و ۷۰۰ میلیون متر مربع در رتبه اول صنعت کاشی و سرامیک جهان قرار دارد؛ بعد از کشور چین کشور‌های برزیل، هند، اسپانیا، ایران، اندونزی و ایتالیا به ترتیب در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
‌
می‌توان ایران را پنجمین تولید کنند جهان نام برد. آمار‌های غیر رسمی گویای آن است که امروز حدود ۱۵۰ کارخانه کاشی و سرامیک فعالیت می‌کنند و دامنه تولید سالانه نیز ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون متر مربع اعلام شده که در این بین استان یزد با سهم بیش از ۶۰ درصدی رتبه اول را در این بخش به خود اختصاص داده است. همچنین خاک رس که در تولید کاشی و سرامیک حرف اول را می‌زند و سهم بیش از ۷۸ درصدی دارد، منشا آن داخلی است و به ازای یک متر مربع تولید نیازمند ۱۵ کیلوگرم خاک هستیم.

کاربرد کاشی و سرامیک

کاربرد‌های کاشی و سرامیک در کف‌سازی، نماسازی، تولیدات وسایل بهداشتی، مصالح ساختمانی نظیر انواع سفال‌های تزئینی داخل و خارج ساختمان، سفال‌های بام ساختمان، سفال‌های ضداسیدی وغیره می‌باشد.

انواع محصولات این صنعت شامل:

• کاشی دیوار
• کاشی کف (سرامیک)
• کاشی پرسلان (سرامیک مقاوم)
• کاشی گرانیت
• چینی بهداشتی (روشویی و سنگ توالت ایرانی و فرنگی)

ساختار صنعت کاشی و سرامیک

کلمه سرامیک از واژه یونانی کراموس به‌معنی سفال یا گل پخته گرفته شده است و در واقع برای معرفی سرامیک باید گفت که عبارتست از هنر، علم ساختن و کاربرد اشیای جامد و شکننده‌ای که ماده اصلی و عمده آن‌ها خاک‌ها است. (این خاک‌ها شامل: کائولن و خاک رس است)

کاشی یا سرامیک از دو قسمت تشکیل شده است:

بخش سفالی که قسمت اصلی و استخوان‌بندی آن را تشکیل می‌دهد که به آن بدنه گفته می‌شود.
بخش دوم لعاب است که ماده‌ای شیشه‌ای است و روی بخش سفالی قرار می‌گیرد.

سرانه تولید کاشی و سرامیک

وزارت صنعت، معدن وتجارت آمار داد: سرانه تولید کاشی و سرامیک در ایران ۱۰ هزار متر مربع است، اما در ایتالیا و اسپانیا ۲۵ هزار متر مربع به ازای هرنفر کارگر ثبت شده که قابل توجه است.

ضمن اینکه استان یزد با تعداد ۱۰۱ واحد تولیدی، اصفهان ۲۱ و خراسان رضوی ۱۴ واحد بالاترین آمار جمعیتی تولید کاشی و سرامیک در کشور به خود اختصاص داده‌اند.

تولید و صادرات و مصرف کشور در ۱ دهه اخی

کاشی وسرامیک‌های منتخب بورسی

نکات تحلیلی صنعت

• به طور متوسط بین ۴۵ تا ۵۰ درصد درصد بهای تمام شده تولید مربوط به هزینه مواد مستقیم است
• فاصله زیاد میزان تولید با ظرفیت اسمی در شرکت‌ها ممکن است در سال‌های پیش رو کاهش یابد
• سهم انرژی در بهای تمام شده تولید میانگین ۴ تا ۶ درصد است
• اکثر شرکت‌های بورسی صنعت کاشی و سرامیک به سمت بهبود تکنولوژیکی و راندمان تولید حرکت می‌کنند

نقاط ضعف و تهدید صنعت کاشی در کشور

• تداوم رکود ساخت‌وساز در کشور
• رقابت بالای تولید کنندگان داخلی
• ادامه تحریم‌ها و مشکلات مربوط به صادرات محصولات و واردات تکنولوژی به‌روز
• نوسانات نرخ ارز و تعرفه بالای واردات مواد اولیه وارداتی
• مصرف بالای انرژی و پایین بودن بهره وری عوامل تولید در تعدادی از شرکت‌ها
• کمبود منابع مالی و سرمایه در گردش در صنعت
• افزایش بهای حامل‌های انرژی
• بازاریابی ضعیف صادراتی
• مازاد ظرفیت اسمی و عدم تطابق رشد تولید داخل با روند اقزایش صادرات

نقاط قوت و فرصت‌های صنعت در کشور

• منابع، مواد اولیه و انرژی داخلی نسبتا ارزان
• بازار‌های صادراتی کشور‌های همسایه و مجاور
• تعدد تامین‌کنندگان معتبر مواد اولیه و تجهیزات
• احتمال شروع ساخت ۴ میلیون مسکن
• احتمال توافق برجام و گشایش بازار‌های جدید و سهولت در واردات تجهیزات و ماشین آلات برای شرکت‌ها
• محصولات جایگزین کاشی و سرامیک به لحاظ قیمتی قابلیت رقابت را ندارند

وضعیت تکنیکالی شاخص صنعت

منبع: تجارت نیوز