واردات یک میلیارد دلاری زغال سنگ در مقابل ذخایری که نادیده گرفته می‌شود

به گزارش می‌متالز، زغال سنگ به عنوان یکی از مواد معدنی مهم کشور شناخته می‌شود که نقشی اساسی در تامین انرژی مورد نیاز صنایع فولادسازی ایفا می‌کند؛ نعمتی که نصیب ایران شده و برخی از مسوولان به جای برنامه ریزی برای افزایش ظرفیت تولید زغال سنگ و بهره مندی از آن در صنایع مختلف، راه ساده‌تر را انتخاب می‌کنند و حجم واردات را افزایش می‌دهند. به طوری که اکنون با برآورد حدود ۱۷ میلیارد تن ذخایر زغال سنگ در کشور از ابتدای سال تا به امروز ۵۰۴ میلیون دلار از این ماده معدنی به کشور وارد شده و پیش بینی می‌شود تا پایان ۱۴۰۱ این رقم به دو برابر افزایش یابد.

سعید صمدی دبیر انجمن زغال سنگ ایران با تایید مطالب فوق به بازار می‌گوید: متاسفانه سیاست مشخصی در مورد صنعت زغال سنگ وجود ندارد و به نظر می‌رسد این صنعت در اولویت مسوولان قرار ندارد؛ به طوری که به رغم برخورداری از ظرفیت بالای زغال سنگ در کشور، آمار واردات نشان می‌دهد طی هفت ماه نخست امسال ۵۰۴ میلیون دلار از این ماده معدنی وارد شده است.

احتمال واردات یک میلیارد دلاری زغال سنگ با وجود اینکه ذخایر زغال کشور مغفول مانده است

وی با اشاره به اینکه واردات ۵۰۰ میلیون دلاری زغال سنگ رقم بسیار بزرگی است و به نظر می‌رسد این رقم تا پایان سال افزایش دو برابری داشته باشد اضافه می‌کند: با این شرایط که طی هفت ماهه نخست سال این حجم از واردات انجام شده و بعید نیست تا پایان حجم واردات به یک میلیارد دلار هم برسد. این نیز در شرایطی است که تامین داروی خارجی برای کشور ۲ میلیون دلار هزینه در بر دارد و مشخص نیست چرا منابع ارزی کشور در جای نادرست صرف می‌شود؟

این فعال صنعت معدن با تاکید بر این موضوع که مسوولان برنامه‌ای برای استفاده مناسب از ذخایر کشور ندارند می‌افزاید: برخلاف صنعت خودروسازی که سیاست گذاری حمایت از تولید داخلی است و کالای گران‌تر به مردم ارائه می‌شود، اما در حوزه زغال سنگ شاهد قیمت جهانی بالاتری نسبت به قیمت‌های داخلی هستیم و منابع داخلی مغفول باقی می‌مانند؛ چرا که طبق اطلاعاتی که از کدال ذوب آهن دریافت کرده ایم، قیمت امسال این ماده در هر تن ۱۲ میلیون تومان است. در حالی که قیمت‌های داخلی در هر تن زغال سنگ تنها ۳.۵ میلیون تومان است.

افزایش ۳۰ درصدی تولید در گرو افزایش بهای زغال سنگ

صمدی تاکید می‌کند: هرچند در برخی از کالا‌ها این احتمال وجود دارد که اختلاف قیمت محصول داخلی و خارجی به قدری باشد که واردات صرفه اقتصادی بیشتری داشته باشد و در نهایت بگوییم سیاست گذارانی که واردات را برگزیده اند توجهی به منافع ملی و اشتغال زایی ندارند، اما حتی این موضوع هم در مورد زغال سنگ با توجه به قیمت پایین نمونه داخلی آن صدق نمی‌کند؛ بنابراین نکته جالب این است که در شرایطی دستور به واردات داده می‌شود که نمونه خارجی چندبرابر نمونه داخلی زغال سنگ است.

قیمت فولاد سازی با زغال وارداتی تنی ۱۲ میلیون تومان در مقایسه با زغال ایرانی تنی ۳.۵ میلیون تومان گران تمام می‌شود

دبیر انجمن زغال سنگ ایران بیان داشت: علاوه بر تامین نیاز شرکت‌های ذوب آهن و فولاد سازی از داخل، حتی خواسته زیادی از آن‌ها نداریم و نخواستیم که قیمت‌های زغال سنگ داخلی را هم به قیمت جهانی افزایش دهند. هرچند خواسته ایم ۳۰ درصد زغال ایرانی افزایش قیمت برای تشویق معدن داران داشته باشد، اما نه با تامین مناسب داخلی و نه افزایش قیمت موافقتی صورت نگرفته است؛ بنابراین واردات ادامه می‌یابد و تا ۱۰ سال دیگر هم سیاست گذاری‌ها اصلاح نشود باید شاهد عدم تغییر در این صنعت بمانیم.

وی با اشاره به اینکه تصمیمات نادرست حوزه زغال سنگ باعث زیان دهی صنایع کشور می‌شود می‌گوید: صنایع به سمت زیان دهی حرکت کرده اند. برای مثال فولادی که بخواهند با زغال وارداتی تنی ۱۲ میلیون تومان تولید شود خیلی گران تمام می‌شود. در صنعت فولاد از ابتدا تعریف شده که زغال سنگ و سنگ آهن آن از منابع داخلی و نه از منابع خارجی تامین شود؛ بنابراین وقتی به این سمت حرکت می‌کنند همین شرایط است که پیش می‌آید. متاسفانه طی ماه‌های گذشته هم تغییری ایجاد نشده و توجهی هم به این صنعت نمی‌شود.

مجوز صادرات با، اما و اگر

دبیر انجمن زغال سنگ ایران در پاسخ به این سوال که موضوع صادرات زغال سنگ که ممنوعیت‌ها از پیش روی آن برداشته شده به کجا رسید بیان می‌کند: مجوز صادرات دادند، اما پر از، اما و اگر بود؛ یعنی مجوز کاملی برای صادرات زغال سنگ ندادند.

وی می‌افزاید: وقتی با یک خریدار خارجی مذاکره می‌کنیم باید بدانیم که می‌توانیم بدون قید و شرط محصول را به او بفروشیم. زغال سنگ ماده‌ای همچون نفت خام است؛ یعنی همچون نفت خام که از یک منطقه مشخص استخراج می‌شود با یک پالایشگاه همخوانی دارد، زغال هم چنین شرایطی دارد.

در شرایطی صنایع داخلی تمایلی به بهره مندی از زغال ایرانی ندارند که امکان صادرات این ماده معدنی نیز با قوانین دست و پا گیر وجود ندارد

صمدی با اشاره به رایزنی‌هایی که برای صادرات زغال سنگ ایران انجام شده ادامه می‌دهد: با یک سری از خریداران خارجی برای صادرات زغال سنگ صحبت کردیم و گفتند زغال ایران را با قیمت خوبی می‌خرند، اما خرید آن‌ها به این شکل نیست که فقط یک پارت ۵۰ هزار تنی خریداری کنند و تمام شود. آن‌ها خواستار قرارداد بلند مدت بودند.

این فعال صنعت معدن تاکید می‌کند: خریدار خارجی زغال سنگ ایرانی قصد این را داشت با یک قرارداد بلند مدت سیستم تولید خود را بر مبنای زغال ایرانی تنظیم کند؛ بنابراین برنامه تولید فولاد و کک سازی را بر اساس زغال سنگی که خریداری می‌کردند طراحی می‌کنند. فقط این همکاری در گرو قرارداد بلند مدت ۵ ساله بود؛ بنابراین در تنها در چنین شرایطی خواهان زغال سنگ ایرانی بودند و قیمت‌های خوبی را هم پیشنهاد داده بودند. با اینح ال آن‌ها نمی‌خواستند زغال سنگ را به شیوه یک تا چند پارت خریداری کنند، چون نمی‌توانستند تنظیمات کوره و مابقی برنامه تولید را بر اساس تامین ناپایدار زغال سنگ انجام دهند.

ضرورت جایگزینی تامین داخلی به جای واردات

صمدی در خصوص چرایی عدم امکان همکاری بلند مدت ایران و طرف خارجی می‌گوید: بی ثباتی قوانین ایران در این حوزه مانع یک درآمد ارزی بالا و پیوسته از طریق صادرات زغال سنگ شد. از طرفی هم مگر می‌شود قرار داد پنج ساله در ایران منعقد کرد؟ به یک باره می‌بینیم یک بخشنامه آمد و صادرات زغال سنگ ممنوع شد. ضمن اینکه مطمئن هستم چنین اتفاقی رخ می‌دهد.

وی اضافه می‌کند: چرا که در هر صورت فولادسازی‌ها تحت عناوینی همچون خام فروشی و ... مانع صادرات زغال سنگ در بلند مدت می‌شوند؛ بنابراین نمی‌توانیم با طرف خارجی قرارداد بلند مدت ببندیم. چون اینجور قرارداد‌ها ضمانت‌های سنگینی هم دارد که اگر تامین کننده به تعهدات خود عمل نکرد جرایم سختی شامل تامین کننده می‌شود؛ بنابراین نمی‌توان ریسک کرد قرارداد بلندمدت پنج ساله ببندیم و به خاطر این مشکلات مقداری صادرات سخت است.

اگر به جای واردات، تولید داخلی رشد یابد و سیاست گذاری‌ها به سمت بهره مندی از منابع داخلی حرکت کند می‌توان به رونق صنایع دیگر هم امید داشت

این فعال صنعت زغال سنگ در پاسخ به این سوال چه ظرفیت صادراتی با بی ثباتی قوانین داخلی از دست رفته است ادامه می‌دهد: اگر به موضوع زغال سنگ و سایر منابع کشور اصولی نگاه کنیم حتی نباید این ماده استراتژیک صادر شود؛ چرا که وقتی سالانه ۱.۵ میلیون تن زغال به کشور وارد می‌کنیم دلیل ندارد سالانه ۵۰۰ هزار تن صادرات داشته باشیم؛ بنابراین باید به جای صادرات تمرکزمان بر روی تامین داخلی بگذاریم.

وی تاکید می‌کند: قوانین باید به قدری سیستماتیک باشد و قیمت منطقی ارائه شود که صرف نداشته باشد صادرات به خارج از کشور داشته باشیم. به طور کلی نمی‌توان به عدد و رقم مشخصی در خصوص ظرفیت صادراتی ایران رسید؛ چون یک زمانی زغال مازاد داریم که مصرف داخلی ندارد و اگر این را اجازه می‌دادند صادر کنیم رقم مشخصی درآمد ارزی می‌داشتیم. اما واقعیت این است که کشور زغال مازاد ندارد و تراز بازرگانی زغال منفی است.

صمدی ادامه می‌دهد: واردات بیش از صادرات است؛ لذا در عمل نمی‌توان روی این موضوع حساب باز کرد و بگوییم اگر این ظرفیت بود چه اتفاقی رخ می‌داد. اصل این است که قیمت واقعی شود و تولید افزایش یابد. یکی از مباحث توسعه بحث جایگزینی واردات است؛ یعنی آنقدر تولید کنیم که جایگزین واردات شود. این باید اتفاق رخ دهد که متاسفانه رخ نداده است.

منبع: تحلیل بازار