گامی برای خروج از بحران‌های آب

به گزارش می‌متالز، آب در دهه‌های اخیر به یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل بسیاری از کشور‌های دنیا بدل شده است، به گونه‌ای که رقابت بر سر تصاحب و بهره برداری از رودخانه‌های مشترک مرزی، احقاق حق‌آبه ها، خشک‌شدن رودخانه‌ها و تالاب‌ها و دریاچه ها، بروز توفان‌های گردوغبار و برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی که پیامد‌هایی همچون فرونشست زمین و فروچاله‌ها را در پی داشته است، هرروز بیش از پیش امنیت غذایی، دستیابی به آب شرب سالم و پایدار و همچنین سلامت مردم را با مخاطرات متعدد همراه کرده است.

به گفته کارشناسان در میان ۱۷کشور دنیا که با تبعات جدی تغییر اقلیم روبه‌رو هستند، ایران جزو ۹کشور نخست جای می‌گیرد، بر همین اساس نیز هم‌اکنون با مجموعه‌ای از تبعات خسارت‌بار روبه‌روست.

به گفته سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی از ۶۰۹دشت کشور هم‌اکنون ۵۰۰دشت با مساله افت قابل‌توجه منابع آب زیرزمینی و در نتیجه پدیده فرونشست مواجه هستند؛ پیگیری حق‌آبه‌های ایران از رودخانه‌های هیرمند و ارس به دستورکار دائمی دستگاه دیپلماسی و دستگاه‌های مربوطه تبدیل شده؛ پدیده گردوغبار در برخی مناطق عرصه را بر زندگی اهالی آن تنگ کرده؛ ته‌کشیدن آب چاه‌ها در برخی مناطق، اقتصاد مبتنی بر کشاورزی مردم را با بحران مواجه کرده و روند مهاجرت ساکنان آن‌ها را در پی داشته و پدیده‌هایی مانند خشک‌شدن دریاچه ارومیه بسیاری از منابع کشور را متوجه و مصروف علاج‌بخشی وضعیت موجود کرده است. این پدیده‌ها هر یک مسیری به درازی چنددهه را سپری کرده اند تا به شکل کنونی ظهور و بروز کنند و در واقع این پیامد‌ها از سه‌دهه قبل توجه ناظران و سیاستگذاران را به خود جلب کرده است.

مسوولان چه می‌گویند؟

سحر تاجبخش، رئیس سازمان هواشناسی در این باره می‌گوید: تغییر اقلیم در منطقه ما خود را به صورت کم آبی و کم‌بارشی نشان داده و به‌عنوان یک موضوع جدی، غرب آسیا را درگیر کرده است. در ایران نیز مواجهه با پدیده تغییر اقلیم در سه بخش توفان و گردوخاک، کم‌بارشی و تنش آبی و افزایش دماست. در این زمینه برنامه‌ای منسجم مورد نیاز است و برنامه‌های بین‌المللی توصیه می‌کنند، سازگاری با تغییر اقلیم و مقابله با آثار آن در دستور کار کشور‌ها قرار گیرد. رئیس سازمان هواشناسی اضافه می‌کند: وضعیت فوق سبب شده است تا در ۱۲کشور دنیا وزارتخانه تغییر اقلیم ایجاد شود و در همسایگی ایران نیز پاکستان این وزارتخانه را تاسیس کرده است. داریوش گل علیزاده، رئیس مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز در این باره خاطرنشان می‌کند: بیش از سه‌دهه است که جامعه جهانی نسبت به تغییر اقلیم حساسیت نشان داده است و کشور‌ها این موضوع را در رویکرد‌های خود لحاظ کرده‌اند. ۱۷کشور دنیا دچار چالش آبی هستند که از این میان ۱۲کشور در منطقه خاورمیانه و آفریقا قرار دارند و ایران نیز جزو ۹ کشور نخستی است که اثرات سوء تغییر اقلیم بر آن تاثیر می‌گذارد.

وی تاکید دارد که بر اثر تغییر اقلیم، خاک، آب و پوشش گیاهی خود را از دست داده ایم و باید هرچه زودتر کشور با تغییر اقلیم سازگار شود. باید بپذیریم که کشور ما یکی از آسیب پذیرترین کشور‌ها در مقابل تغییرات اقلیمی است و نباید درمقابل آن غافلگیر شویم.

نیاز به تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی گذر از بحران آب

شاید به‌جرات بتوان گفت که هم‌اکنون بخش قابل‌توجهی از کشور‌های دنیا حتی در قاره سبز اروپا با پدیده تغییر اقلیم دست به گریبانند، چنان‌که اخیرا رسانه‌های خبری آلمان از خشک‌شدن دومین دریاچه بزرگ این کشور خبر دادند و اعلام شد در برخی از کشور‌های اروپایی از جمله اسپانیا در پی خشک شدن رودخانه‌ها آثار کهن تاریخی از بستر خشک آن‌ها سربرآورده‌اند. بر این اساس ضروری است گفتمان تازه‌ای با محوریت نهاد‌های بین‌المللی و کشور‌های تحت‌تاثیر بحران‌های تغییر اقلیم و موضوع آب شکل بگیرند و راه‌های مقابله با پدیده تغییر اقلیم که شاه بیت آن توجه و کنترل گاز‌های گلخانه‌ای است و در همین زمینه بهره برداری بهینه از منابع آبی موجود را مورد توجه قرار می‌دهد، شکل بگیرد و به تدوین پروتکل‌های بین‌المللی در این زمینه بپردازد.

در این راستا یکی از مهم‌ترین اقدامات، تقویت نهاد‌های بین‌المللی و منطقه‌ای است که حول محور آب ایجاد شده و فعالیت دارند. یکی از این نهاد‌ها مرکز منطقه‌ای آب شهری یونسکو در تهران است که طی روز‌های آتی سیزدهمین اجلاس شورای حکام و به عبارتی مجمع عمومی خود را به میزبانی تهران، با حضور سه‌وزیر و معاونان و مدیران کل کشور‌های عضو یعنی ایران، جمهوری‌آذربایجان، آلمان، ارمنستان، ازبکستان، افغانستان، بنگلادش، پاکستان، تاجیکستان، ترکیه، سریلانکا، سوریه، عراق، عمان، قطر، لبنان، مصر و هند و همچنین نمایندگان ۱۰سازمان بین‌المللی مرتبط شامل یونسکو، برخی نهاد‌های وابسته به سازمان ملل متحد، بانک‌های توسعه‌ای و نهاد‌های تخصصی برگزار می‌کند؛ فرصت مغتنمی که کشور‌های منطقه را قادر می‌سازد فارغ از مسائل و موضوعات روزمره، حول محور مایه حیات یعنی آب به بحث و تبادل نظر بنشینند، تجارب و دانش خود برای برون‌رفت از چالش‌های موجود را مبادله کنند و برای برون‌رفت از اختلافات موجود بر سر بهره برداری از منابع خدادادی رودخانه‌ها و دریاچه‌ها راه‌حل‌هایی بیابند.

به گفته محمد حاج‌رسولی‌ها سرپرست مرکز، برگزاری این نشست در پایتخت جمهوری اسلامی ایران و به ریاست علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو، این فرصت را هم به وجود می‌آورد که منافع ملی در حوزه دیپلماسی آب، رودخانه‌های مرزی، منابع آب مشترک، توسعه و صدور خدمات فنی و مهندسی و انتقال فناوری‌های موردنیاز کشور پیگیری و دنبال شود و نتیجه دوسر بردی را برای شرکت‌کنندگان اجلاس تهران به ارمغان آورد و همگرایی کشور‌های دوست و همسایه را در منطقه استحکام بخشد.

منبع: دنیای اقتصاد