واکاوی برنامه دولت در مدیریت منابع آب

به گزارش می‌متالز، هاشم امینی با اشاره به نقش پررنگ پساب در شرایط کم آبی، بیان کرد: تصفیه و استفاده مجدد از پساب می‌تواند زمینه ساز تامین نیاز‌های آبی در بخش‌های مختلف باشد و این مهم در دنیا به عنوان یک راهکار و فرصت مطرح است.

وی با بیان اینکه آمار جهانی نشان می‌دهد استفاده از پساب در انحصار کشور‌های ثروتمند است، تاکید کرد: با توجه به نوع اجرا و هزینه بر بودن آن به‌کارگیری این مهم در مناطقی که ارزش آب بالاست توجیه منطقی دارد، بنابراین هر کشوری در این زمینه ورود نمی‌کند.

امینی قیمت بالای تولید پساب را یکی از مهم‌ترین مشکلات این طرح برشمرد و اضافه کرد: برای سرزمین‌هایی که منابع آبی کم دارند و از کم آبی و خشکسالی‌های مکرر رنج می‌برند، نگه داشت منابع آبی درون سرزمینی و استفاده مجدد و بازچرخانی آب حائز اهمیت است.

معاون راهبری و نظارت بر بهره برداری شرکت آب و فاضلاب کشور درباره آخرین وضعیت احداث تصفیه خانه‌های فاضلاب در کشور بیان کرد: در حالی ۲۵۲تصفیه خانه فاضلاب به ظرفیت ۵میلیون و ۷۰۶‌هزار مترمکعب در ایران در مدار بهره برداری قرار دارد که این تعداد در اوایل ایجاد شرکت‌های آب و فاضلاب ۱۵تصفیه خانه بوده است.

به گفته امینی، در حال حاضر ۵۳‌درصد جمعیت، معادل ۳۶میلیون نفر تحت پوشش تاسیسات فاضلاب قرار دارند و ظرفیت تصفیه خانه‌های فاضلاب در مدار بهره برداری بالغ بر ۷/ ۵میلیون مترمکعب در روز است.

وی طول خطوط انتقال و شبکه‌های جمع آوری فاضلاب را ۷۱‌هزار و ۱۱۴کیلومتر عنوان کرد و افزود: بالغ بر ۸میلیون و ۵۶۵‌هزار خانوار از خدمات فاضلاب بهره‌مند هستند. وی با اشاره به تعداد تصفیه خانه‌های فاضلاب در حال احداث، بیان کرد: ۸۷تصفیه خانه با ظرفیت یک‌میلیون و ۷۳۹‌هزار مترمکعب در دست ساخت قرار دارد.

معاون بهره برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور میزان پساب تولیدی حاصل از تاسیسات فاضلاب در انتهای سال ۱۴۰۰ را بالغ بر ۴۹/ ۱میلیارد مترمکعب در سال عنوان کرد و افزود: از این میزان ۳۰/ ۷۱۷میلیون مترمکعب در بخش کشاورزی و ۱۸/ ۷۰میلیون مترمکعب در بخش صنعت مورد استفاده قرارگرفته است. امینی افزود: امروز مدیران صنعتی به‌خوبی می‌دانند که ارزش آب بسیار بالاست و باید در راستای استفاده از این ظرفیت بی بدیل گام بردارند.

وی چشم انداز آینده پروژه‌های واگذاری پساب به صنایع را روشن دانست و افزود: در این راستا موضوع واگذاری پساب و محدود کردن تخصیص آب به صنایع تسهیل یافته؛ بنابراین انتظار می‌رود ظرف مدت سه‌سال آینده پیشرفت کاملا چشمگیری در این زمینه رخ دهد و شاهد استفاده حدود ۴۰میلیون مترمکعب پساب در سال به‌عنوان آب مصرفی صنایع باشیم.

معاون راهبری و نظارت بر بهره برداری شرکت آب و فاضلاب کشور با اشاره به اینکه امروز وظیفه ما تسهیل گری امور است و باید شرایط سرمایه‌گذاری را فراهم کنیم، افزود: یکی از انواع قرارداد‌های سرمایه‌گذاری، بیع متقابل است که در این راستا تاکنون ۵۰قرارداد واگذاری پساب به میزان ۳۳۳میلیون مترمکعب در سال با مبلغ سرمایه‌گذاری بیش از ۱۶۳‌هزار میلیارد ریال منعقد شده است.

وی ادامه داد: در این نوع قراردادها، متقاضی پساب، در ازای تکمیل طرح فاضلاب در یک شهر و بر مبنای هزینه تمام‌شده پساب، برای مدت مشخص و در قالب مدل مالی، حجم مشخصی از پساب را در اختیار می‌گیرد؛ قالب این قرارداد که بدون هیچ‌گونه بار مالی برای دولت است، بیع متقابل نامیده می‌شود.

به گفته امینی، از این تعداد، ۴۰قرارداد به منظور تامین نیاز آبی صنایع مختلف فولاد، مس، ذوب آهن، نیروگاه‌ها و شهرک‌های صنعتی با میانگین حجم سالانه پساب ۲۸۶میلیون متر مکعب در سال، منعقد و حدود ۴۷میلیون مترمکعب در سال نیز به شهرداری‌های کشور از جمله شهرداری‌های استان اصفهان، سمنان و تهران عقد قرارداد انجام شده است.

معاون راهبری و نظارت بر بهره برداری شرکت آب و فاضلاب کشور عنوان کرد: با وجود همه کار‌های انجام‌شده در حوزه واگذاری پساب به صنایع، باز هم امکان واگذاری‌های بیشتر وجود دارد و در مجموع، صنایع ما از پساب، کمتر استفاده کرده اند و به دلیل تخصیص آب‌های سطحی و زیرسطحی در سال‌های اخیر، رغبت زیادی به هزینه‌کرد در پروژه‌های فاضلاب و استحصال پساب نداشته اند.

وی با اشاره به ابلاغ بخشنامه وزارت نیرو در شهریور ۱۴۰۱ که در آن، تخصیص از آب‌های سطحی و زیرسطحی را نسبتا محدود کرده است، افزود: این موضوع می‌تواند آغازی برای استقبال بیشتر صنایع از پساب شود. در حال حاضر حدود ۱۳‌درصد پساب‌های موجود در کشور از این طریق، به صنایع واگذار شده و جا دارد که این میزان، در سال‌های آتی افزایش یابد. امینی با اشاره به اثرگذاری سایر بخشنامه‌های ابلاغی وزارت نیرو، بیان کرد: بخشنامه ابلاغی سال ۹۸ وزارت نیرو در حوزه برنامه ریزی برای پساب و بخشنامه اخیر شهریور ۱۴۰۱ وزارت نیرو، کمک زیادی به واگذاری طرح‌ها و اجرای پروژه‌های فاضلاب کرد و در آینده نیز بسیاری از مشکلات را در این مسیر، رفع می‌کند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه بحث شیرین سازی آب برای مصارف شرب جهت شهر‌های حاشیه دریا از لحاظ قیمت بسیار مناسب است، ادامه داد: در خصوص انتقال آن باید پژوهش و برنامه ریزی وسیعی صورت گیرد که البته در دستور کار است.

معاون راهبری و نظارت بر بهره برداری شرکت آب و فاضلاب کشور افزود: در حال حاضر تعداد ۹۵پروژه آب شیرین کن با ظرفیت ۶۳۸ هزار مترمکعب در شبانه روز با حجم سرمایه‌گذاری بیش از ۳۸‌هزار و ۶۰۰میلیارد ریال در حال ساخت و بهره برداری است که از این تعداد، ۷۵پروژه با ظرفیت ۴۴۳ هزار مترمکعب در شبانه روز و مبلغ سرمایه‌گذاری ۱۸‌هزار و ۷۵۰میلیارد ریال در حال بهره برداری و تعداد ۲۰پروژه با ظرفیت ۱۹۴‌هزار و ۷۰۰مترمکعب در شبانه‌روز و مبلغ سرمایه‌گذاری ۱۹‌هزار و ۹۰۰میلیارد ریال در حال ساخت است که نشان‌دهنده خواست و اراده دولت برای تامین آب ساکنان حاشیه دریاست. امینی، استفاده از همه ظرفیت‌ها برای توسعه آب شیرین کن‌ها را یکی از برنامه‌های راهبردی وزارت نیرو عنوان کرد و گفت: استفاده از ردیف خرید تضمینی آب، خودگردان کردن پروژه‌های فاضلاب بهره‌مند از ردیف خرید تضمینی و اضافه کردن پروژه‌های آب‌شیرین کن، استفاده از ظرفیت صنایع برای تامین آب شرب نقاط جمعیتی برای کاهش قیمت تمام‌شده شرب، تعریف پروژه‌های جدید آب شیرین کن به روش EPC و پرداخت از محل تهاتر نفت، اسناد خزانه اسلامی یا سایر روش‌های دیگر در دست پیگیری و اقدام است.

معاون راهبری و نظارت بر بهره برداری شرکت آب و فاضلاب کشور گفت: برنامه وزارت نیرو این خواهد بود که حداقل ۴۰۰‌هزار مترمکعب در شبانه روز تا پایان دولت سیزدهم به ظرفیت آب‌شیرین کن‌های در حال بهره برداری با استفاده از این روش‌ها اضافه کند که با حمایت‌های همه جانبه سایر ارگان‌ها از جمله سازمان برنامه و بودجه قابل دستیابی است.

منبع: دنیای اقتصاد