پتانسیل فراموش‌شده معدنی در ایران

به گزارش می‌متالز، امین صفری، کارشناس معدن، در پاسخ اینکه آیا در ایران به فلزات غیرآهنی اهمیت کافی داده می‌شود، گفت: از لحاظ میزان ذخایر فلزات غیرآهنی، رگه‌های چشمگیری از مس، طلا، نیکل و سرب و روی را داریم. در واقع به علت وجود ذخایر مطلوب این مواد معدنی، استخراج و فرآوری آن‌ها برای کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. در حوزه تولید کاتد مس و شمش‌های سرب و روی نیز جزو ۱۰کشور برتر دنیا هستیم؛ بنابراین ایران، هم از نظر میزان ذخایر و هم از نظر استخراج و فرآوری فلزات غیرآهنی در عرصه بین‌الملل دارای مزیت اقتصادی است. وی ادامه داد: واقعیت این است که به اندازه ذخایری که داریم، آن گونه که بایدوشاید به این فلزات بها داده نمی‌شود. نسبت استخراج به ذخایر در ایران کمتر از میانگین جهانی است. کشور‌ها معمولا طبق یک برنامه ۲۰ساله، ۵‌درصد از ذخایر معادن را در هر سال استخراج می‌کنند. اما در ایران این اتفاق رخ نمی‌دهد و ۲ تا ۳‌درصد ذخایر را سالانه استخراج می‌کنیم. این امر به آن معناست که عملیات استخراج با سرعت کمتری پیگیری می‌شود و زمان بیشتری لازم است تا ذخایر اکتشاف‌شده، استخراج و فرآوری شوند.

طبیعتا این معضل باعث عقب افتادگی برنامه ریزی‌های اقتصادی و درآمدی کشور خواهد شد که به نوبه خود می‌تواند بخش‌های مختلف کشور را درگیر کند. معاون توسعه معادن و صنایع معدنی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات با اشاره به اینکه کشور‌های شرکت‌های معدنی دیگر به فلزات غیرآهنی توجه بیشتری می‌کنند و سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در این زمینه انجام می دهند، بیان کرد: کشور‌های دیگر اهمیت بیشتری برای فلزات غیرآهنی قائل هستند. شرکت‌های بزرگ معدنی مانند گلنکور برنامه‌های مدونی برای اکتشاف، استخراج و فرآوری مواد معدنی دارند و فعالیت‌های گسترده‌ای در این حوزه انجام می‌دهند. به عنوان مثال طی سال‌های اخیر اهمیت مس به علت افزایش تولید خودرو‌های برقی به شدت افزایش یافته که باعث جلب توجه شرکت‌ها و کشور‌های معدنی به این فلز گران‌بها شده است. بنا بر پیش‌بینی‌ها به علت افزایش چندبرابری مصرف و تقاضای مس در سال‌های آینده، هم تولید و هم قیمت این فلز افزایش خواهد یافت. سایر فلزات مانند نیکل و روی نیز به همین ترتیب در سال‌های آینده، ارزش بالاتری خواهند داشت و همین امر باعث مهم بودن این فلزات برای شرکت‌های معدنی است. فعالان معدنی ایران نیز باید به دنبال گسترش صنایع این فلزات در کشور باشند. به نظر می‌رسد طی سال‌های اخیر، بخش خصوصی پروژه‌هایی برای بهبود اکتشاف و استخراج این دست از مواد معدنی آغاز کرده است. اما باید خاطرنشان کرد که هنوز به حد مطلوب سرمایه‌گذاری روی فلزات غیرآهنی نرسیده ایم.

صفری درباره پتانسیل زیاد ایران در حوزه فلزات غیرآهنی هم گفت: کمربند فلززایی فلزات غیرآهنی از شمال غرب تا جنوب شرق کشور کشیده شده است. به صورت سطحی در این مناطق از ایران اکتشافات کامل صورت گرفته و پتانسیل معدنی ایران مشخص شده است که از پتانسیل بالای معدنی کشور حکایت دارد. اما حفاری‌های لازم و عمیق و پرواز‌های ژئوفیزیکی در فواصل کم انجام نشده و همچنین از روش‌های نوین اکتشافی برای انجام اکتشافات تفصیلی استفاده نشده است. هر ماده معدنی و هر عنصری برای کشف شدن به مدل‌ها و تجهیزات خاص خود نیاز دارد؛ اما در ایران تنوع زیادی در روش‌های اکتشافی وجود ندارد. بیشتر سرمایه‌گذاری‌های اکتشافی در حوزه سنگ آهن انجام شده؛ اما در چند سال اخیر توجه شرکت‌های خصوصی به فلزات غیرآهنی بیشتر شده است؛ بنابراین اکتشافات سطحی صورت گرفته صرفا پتانسیل زیاد کشور در حوزه فلزات غیرآهنی را نشان می‌دهد.

راهکار چیست؟ تشکیل کنسرسیوم تخصصی

صفری تشکیل کنسرسیوم تخصصی برای فلزات غیرآهنی را از الزامات توسعه صنایع غیرآهنی دانست و عنوان کرد: باید بین مواد معدنی مختلف تمیز قائل شد. به عنوان مثل، سنگ آهن، مس، سرب و روی و طلا از مرحله اکتشاف تا فرآوری به روش‌ها و تجهیزات خاصی نیاز دارند. در نتیجه پیشنهاد من این است که می‌توان یک‌کنسرسیوم یا شرکت به عنوان متولی فلزات غیرآهنی تشکیل داد. به همین ترتیب باید یک‌متولی مشخص برای سنگ آهن و همچنین متولی جداگانه‌ای برای زغال سنگ در نظر گرفت. شرکت‌های معدنی سایر کشور‌ها معمولا به سمت تخصصی شدن گام برمی دارند و هر یک به صورت خاص روی یک‌روش فرآوری یا یک‌کانی خاص تمرکز می‌کنند. اما برخلاف جریان جهانی شرکت‌های ایرانی از تخصصی شدن پرهیز کرده و روی حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند. شرکت‌های فولادی در حوزه مس یا سرب و روی سرمایه‌گذاری می‌کنند یا برعکس. این امر باعث می‌شود که تخصص گرایی در زنجیره‌های ارزش کشور محو شود. حتی شرکت‌های دولتی مانند تهیه و تولید مواد معدنی، ایمیدرو و سازمان انرژی اتمی در بخش اکتشافی خود به صورت تخصصی تفکیک نشده اند. وی در پایان بیان کرد: چه در بخش خصوصی و چه در بخش حاکمیتی باید بین مواد معدنی تفاوت قائل شد و از مرحله اکتشاف تا فرآوری متناسب با علم روز همان ماده معدنی برنامه ریزی و طرح ریزی کرد. می‌توان با انجام این کار و تشکیل شرکت‌ها و کنسرسیوم‌های تخصصی، صنایع مربوط به فلزات غیرآهنی را رشد و گسترش داد و از مزیت‌های اقتصادی آن در کشور بهره‌مند شد. اگر شرکت‌های مختلف در حوزه‌های یکدیگر وارد شوند و سرمایه‌گذاری‌های غیرتخصصی انجام دهند، نتایج ضعیفی را که تا امروز ثبت کرده ایم مجددا تکرار خواهیم کرد.

گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» با هدف توجه به تبیین نقش و جایگاه بخش خصوصی در شکوفایی اقتصادی و توسعه پایدار در روز‌های ۱۸ و ۱۹اردیبهشت ماه اقدام به برگزاری سیزدهمین «همایش و نمایشگاه چشم انداز صنعت فولاد و سنگ آهن ایران با نگاهی به بازار» در محل هتل المپیک تهران کرده است. همچنین در روز‌های ۲۰ و ۲۱اردیبهشت ماه امسال «همایش و نمایشگاه چشم انداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران» و فناوری‌های وابسته با نگاهی به تولید و بازار، در محل هتل المپیک تهران برگزار می‌شود.

منبع: دنیای اقتصاد