هیچ کدام از دولت‌ها پای کار اجرای مالیات بر سوداگری نبودند/ گذر از اقتصاد رانتی با مقاومت شدید ذینفعان همراه است

به گزارش می‌متالز، سید احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی در سخنان خود در نشست "دانشگاه، خانه گفتگو" در محل ساختمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی اظهار داشت: متاسفانه ما در حوزه ارائه راهکار‌های حل مساله در کشور با آفتی بنام "ساده‌سازی" مسائل مواجه هستیم.

وی افزود: به عنوان مثال ما وقتی در مورد ارز، انرژی، تورم و ... حرف می‌زنیم، به سرعت مسائل را ساده‌سازی کرده و بالطبع مطابق همین صورت مسئله، راهکار‌های ساده‌سازی شده‌ای را ارائه می‌دهیم که هیچ گونه تناسبی با مختصات پیچیده اقتصاد کشور ندارد.

خاندوزی گفت: این نقطه ضعف، شاید تا یک دهه قبل که درآمد‌های نفتی می‌توانست تمام نقاط ضعف برنامه‌های اقتصادی کشور را بپوشاند، خیلی برجسته بنظر نمی‌آمد؛ اما امروز که ناچاریم بسیار دقیق عمل کنیم و دامنه مقدورات دولت و مجلس آنقدر نیست که بتوانیم خاصه خرجی‌های گذشته را تکرار کنیم، موضوع فرق می‌کند.

وزیر اقتصاد یادآور شد: متأسفانه، اغلب مواردی که در ایام اخیر، تحت عنوان راهکار در فضای رسانه‌ای کشور مطرح می‌شود به همین آفت ساده‌سازی مبتلا است که جوابگوی حل مشکلات نیست.

وی گفت: اینکه با اتخاذ یک رویکرد انتزاعی چپ یا راست اسلامی و زدن برچسب‌های مختلف به برنامه‌های دولت بخواهیم به ساده‌سازی مساله و ارائه راهکار بپردازیم، نتیجه آن می‌شود که وقتی پیشنهادات را پیش روی سیاستگذار می‌گذاریم، می‌بیند که اصلا کمکی به حل مساله نمی‌کند و گرچه ممکن است یک جریان اجتماعی ایجاد کند، اما مشکلی را حل نمی‌کند.

خاندوزی تصریح کرد: موضوعات مختلف حوزه ارز، تورم و ... را نمی‌شود به این ساده‌سازی‌ها واگذاشت و من قاطعانه می‌گویم، دستآوردی برای گشایش مسائل اقتصادی کشور از این موضوع حاصل نمی‌شود.

وزیر اقتصاد گفت: نهاد "دانش و پژوهش" باید فارغ از این دوگانه سازی‌های افراطی، مسیر سومی را برای حل مسائل در دستور کار خود قرار دهد و مطمئن باشد که در این صورت توصیه‌ها و نسخه‌های وی حتما با استقبال سیاستگذار مواجه خواهد شد.

خاندوزی یادآور شد: در تجارب گذشته اقتصاد ایران، به اندازه کافی هزینه این نگاه‌ها و ساده‌سازی‌ها را پرداخته‌ایم و دیگر کشش تکرار آن را نداریم.

وی افزود: ما تجربه شکست هر دو نگاه "بازار" و "دولت" محور را داریم و می‌دانیم تحت سیاست "بازار" چه اتفاقات ناخوشایندی شکل گرفت و به اسم مداخله‌گری دولت، چه رانت‌ها و سؤاستفاده‌های کلان که به وجود نیامد.

خاندوزی گفت: ما در وزارت اقتصاد قائل به این هستیم که اقتصاد کشور باید در مسیر سوم حرکت کند که همانا مسیر حکمرانی اقتصاد توأم با هوشمندی و نگاه عدالت طلبانه است.

وی یادآور شد: اگر بخواهیم اقتصاد کشور را به روش هوشمندانه هدایت کنیم، اما نسبت به عدالت بی اعتنا باشیم، حتما شکست خواهیم خورد، کما اینکه در سایر کشور‌ها نیز به همین گونه است و برای دهه‌ها است که نگاه تک بعدی دولت یا بازار محور در جهان رنگ باخته است.

وزیر اقتصاد در ادامه با اشاره به سخنان یکی از اساتید حاضر در جلسه که چرا دهه‌ها است به سمت تقویت طرف "عرضه" در اقتصاد نرفته‌ایم گفت: جواب این است که، چون ساختار اقتصاد در طول این چند دهه، یک اقتصاد مبتنی بر توزیع رانت بوده است.

وی گفت: در حال حاضر برای عبور از اقتصاد رانتی به سمت اقتصاد دانش بنیان و تولید محور، کار بسیار دشواری را پیش رو داریم و بدون برخورد با مخالفت شدید گروه‌هایی که از شرایط پیشین منتفع بودند، نمی‌توانیم از این مرحله عبور کنیم.

وزیر اقتصاد تصریح کرد: بدون شک، گذر از اقتصاد رانتی، سیاستی توأم با مقاومت شدید ذینفعان خواهد بود.

خاندوزی با اشاره به تحریم‌های ناجوانمردانه آمریکا که دولت‌ها را وادار به گذر از اقتصاد نفتی مبتنی بر توزیع رانت نموده است، اظهار داشت: اگر با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری، سال‌ها پیش از این و با اختیار و اراده خودمان مبادرت به این کار کرده بودیم، هم اکنون با عدم همراهی جامعه‌ای که انتظارات رانتی آن به درستی تنظیم نشده، مواجه نبودیم.

وی با اشاره به تصویب نهایی طرح مالیات بر سوداگری در مجلس شورای اسلامی، این اتفاق را گام بزرگی رو به جلو خواند که تا پیش از این هیچ کدام از دولت‌ها پای کار اجرای آن نبوده اند و به همین سبب امکان حمایت از تولید دانش بنیان رقابت پذیر را نداشته اند.

وزیر اقتصاد با بیان اینکه هیچ برنامه اصلاحی بدون سوار شدن بر داده‌ها و اطلاعات دقیق به منظور اصابت دقیق آن به هدف امکان تحقق ندارد، گفت: ما سعی کردیم مساله بیش از چهار میلیون دستگاه پوز ناشناس از حدود ۱۸ میلیون پوز موجود در کشور را حل کنیم و امروز خوشبختانه همه آن‌ها غیرفعال و شفافیت کامل در این خصوص حاصل شده است.

وی همچنین حوزه فراریان مالیاتی را مورد اشاره قرار داد که با تکمیل اطلاعات مؤدیان، بیش از ۲ میلیون مؤدی فاقد نام و نشان شناسایی شده و در تور مالیاتی قرار گرفته‌اند.

خاندوزی برقراری شفافیت مناسب در خصوص بدهکاران بانکی و نیز هوشمندی فروش آرد به نانوایان را بعنوان دیگر اقدامات دولت مورد اشاره قرار داد که موجب هدایت بهتر برنامه‌های حمایتی دولت به اقشار مختلف بویژه تولیدکنندگان مولد می‌شود.

این گزارش حاکی است، وزیر اقتصاد در بخش دیگری از این نشست اظهار داشت: موضوع اقتصاد مقاومتی موضوعی در عرض سایر موضوعات نیست بلکه به مانند یک عینک عمل می‌کند که از ورای آن باید هر سیاستگذاری در هر حوزه‌ای بر این اساس صورت گیرد.

خاندوزی یادآور شد: چرخش از نظام رانتی به سمت اقتصاد تولید محور با محصولات رقابت پذیر، خودبخود ما را مقاوم خواهد کرد چرا که دیگر چنین اقتصادی تحریم پذیر نخواهد بود.

وزیر اقتصاد در پاسخ به سؤال دیگری نیز تصریح کرد: وزیر اقتصاد، فرمانده کل اقتصاد کشور نیست بلکه یکی از اعضای تیم اقتصادی دولت در کنار بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه و ... است و بر اساس تقسیم کاری که رئیس جمهور بر عهده آن گذاشته است عمل می‌کند.

بنا بر این گزارش، وزیر اقتصاد در بخش دیگری از سخنان خود در جمع اساتید حاضر در جلسه افزود: ما در طراحی راهکار‌های برون رفت از مسائل اقتصادی کشور همواره به دنبال تعامل بین نهاد سیاستگذار و نهاد "دانش و پژوهش" بوده‌ایم.

وی با ذکر تاریخچه کوتاهی از روابط دولت با دانشگاه گفت: در گذشته، گاهی دانش را از طریق سفارش پروژه‌های پژوهشی با سیاستگذار مرتبط و گاه به این منظور اقدام به تأسیس پژوهشکده‌هایی در دل دستگاه‌های دولتی می‌کردیم.

خاندوزی افزود: در برهه‌ای به این نتیجه رسیدیم که با راه اندازی این پژوهشکده‌ها، موجب شده‌ایم برخی دستگاه‌ها احساس بی‌نیازی نسبت به تعامل با دانشگاه‌ها بکنند و بعد آمدیم و پژوهشکده‌ها را تعطیل کردیم و این در حالی است که همچنان صورت مساله پابرجا است و در برقراری تعامل بین نهاد سیاستگذار با دانشگاه درمانده‌ایم.

وی یکی دیگر از کارکرد نهاد "دانش و پژوهش" را پرورش نخبه‌ها برای جذب و کمک به سیاست‌گذاران خواند و گفت: ما در دوران جدید وزارت اقتصاد، تلاش کردیم پلی بین دو نهاد ایجاد کنیم و به همین خاطر از سال گذشته اقدام به تأسیس "مدرسه سیاستگذاری اقتصادی تابستانه" در این وزارتخانه کردیم به این منظور که جمعی از فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد و دانشجویان دکترا را به جمع مدیران اقتصادی کشور ببریم تا از این طریق آن‌ها بتوانند از نزدیک مسائل را با همه پیچیدگی‌ها آن لمس کنند.

وزیر اقتصاد افزود: شرکت کنندگان در این مدرسه، یا بطور مستقیم در وزارت اقتصاد جذب کار شده و یا پس از بازگشت به دانشگاه می‌توانند به طراحی راهکار‌ها و پیشنهادات عملی برای حل مشکلات سیاستگذاری کشور بپردازند.

خاندوزی ادامه داد: یکی دیگر از سیاست‌هایی که ما پیشه گرفتیم، ایجاد پلی ارتباطی بین خود اندیشکده‌های زیر مجموعه دستگاه‌های اجرایی بود که خوشبختانه در حال حاضر موفق شده‌ایم همه اندیشکده‌های مذکور را در جلسات مشترک ماهانه گرد هم بیاوریم.

وی در ادامه با تأکید بر تأثیرگذاری جدی علوم اجتماعی و ملاحظات جامعه شناختی بر پیشبرد سیاستگذاری‌های اقتصادی دولت و بیان اینکه گاهی سیاست‌های اقتصادی به دلیل عدم توجه به جنبه‌های اجتماعی و فضای عمومی جامعه به شکست انجامیده اند، از برگزاری چندین جلسه مشترک با اساتید این رشته توسط وزارت اقتصاد خبر داد.

وزیر اقتصاد استفاده از انباشت تجربه پیشینیان را یکی دیگر از برنامه‌های این وزارتخانه در دوران جدید خواند و در این راستا از برگزاری نشست‌های فصلی، هر سه ماه یکبار، در مدت یک و نیم سال گذشته خبر داد و گفت: در خلال همه این مسیرها، بین نهاد سیاستگذار و نهاد "دانش و پژوهش"، یک مساله حائز اهمیت است و آن اینکه باید در‌های سیاستگذاری کشور را به روی دانش پژوهان باز کرد.

خاندوزی افزود: در این راستا، به طور خاص از اساتید دانشگاه آزاد اسلامی دعوت می‌کنم برای تدوین و تکمیل برنامه هفتم توسعه اقتصادی کشور در حدود یکماه باقیمانده تا بررسی آن در هیئت دولت به ما کمک کنید تا برای حل مسائل "کلیدی" کشور در پنج سال آینده کشور، تصمیمات بهتری اتخاذ کنیم.

وزیر اقتصاد تصریح کرد: من بطور مشخص مخالف این هستم که کل مسائل کشور را بخواهیم تنها در یک برنامه پنج ساله بگنجانیم و بعد در مقام اجرا بینیم که حتی به اجرای نیمی از آن‌ها هم نمی‌رسیم؛ به همین خاطر معتقدم، برنامه‌های توسعه باید معطوف به برنامه‌های "کلیدی" باشند.

منبع: پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)