معدن‌کاری مورچه‌ای، سکوی موفقیت صنعت مس

به گزارش می‌متالز، محمدجواد مظفر‌پور بیان کرد: در سال‌های گذشته در مجموعه دیگری به تولید کاتد مس مشغول بودیم، اما مشکلاتی همچون تامین دشوار مواد اولیه و حاشیه سود پایین باعث شد تا واحد را واگذار و در مجموعه جدیدی به نام شرکت آبادگران معادن کوچک‌مقیاس کویر به فعالیت خود ادامه دهیم. در حال حاضر در این مجموعه به فعال‌سازی معادن راکد مس و راه‌اندازی خط تولید کاتد در کنار معادن مشغول هستیم.

وی در خصوص مشکلات و چالش‌هایی که با آن روبه‌رو هستند، ابراز کرد: علی‌رغم نام‌گذاری شعار سال مبنی بر «مهار تورم و رشد تولید»، نهاد‌های بالادستی که باید برای تحقق این شعار اقدامات لازم را انجام دهند، کوتاهی می‌کنند. قوانین وضع شده از سوی این نهاد‌ها و بروکراسی‌های اداری طولانی تنها باعث محدود شدن تولیدکنندگان و کند شدن روند تولید می‌شود. اگر به دنبال رشد تولید و مهار تورم هستیم، در گام نخست باید اصلاحات از این نهاد‌ها شروع شود، زیرا اگر این امکان وجود داشت که تولیدکنندگان کوچک‌مقیاس با این قوانین رشد پیدا کنند، تاکنون باید تغییری در شرایط آن‌ها به وجود می‌آمد؛ پس برای رشد صنایع پایین‌دستی باید تجدیدنظری در برخی قوانین محدودکننده صورت پذیرد. به عنوان مثال تولیدکنندگان برای گرفتن یک مجوز باید فرآیند طولانی و پیچیده‌ای را پشت بگذارند و به نهاد‌های مختلفی مراجعه کنند. در کنار این موانع، در شهرک صنعتی که مشغول به ساخت کارخانه در آن بودیم، با پایان مهلت زمانی که برای احداث کارخانه در نظر گرفته شده بود و ملغی شدن قرارداد از سوی شرکت شهرک صنعتی، به مشکل برخوردیم.

مدیرعامل شرکت آبادگران معادن کوچک‌مقیاس کویر در خصوص سایر مشکلات تولیدکنندگان افزود: صنعتگران برای اخذ وام‌های بانکی باید وثیقه ملکی معتبر ارائه دهند، زیرا بانک‌ها واحد‌های صنعتی را به عنوان وثیقه نمی‌پذیرند و یا اعلام می‌کنند که تنها، زمینی که کارگاه در آن بنا شده قابلیت قیمت‌گذاری دارد نه بنای مجموعه. بر این اساس بانک‌ها مبلغی معادل ۵۰ درصد ارزش زمین را در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌دهند. به عنوان مثال، قیمت زمین در شهرک‌های صنعتی استان کرمان نهایتا به دو تا سه میلیارد تومان می‌رسد و وامی که به تولیدکنندگان تعلق می‌گیرد، یک میلیارد تومان است؛ با این مبلغ صنعتگران چه کاری می‌توانند انجام دهند؟ برای دریافت وام با مبالغ بالاتر هم باید وثیقه‌هایی با ارزش بیشتری ارائه داد. متاسفانه باید گفت که در حال حاضر اکثر افراد تمایل به سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی با ریسک کمتر دارند؛ کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت و تولید یک کشور تنها باعث می‌شود تا تورم رشد پیدا کند.

لزوم واگذاری معادن به افراد دارای اهلیت

مظفر‌پور در رابطه با فرآیند فعال‌سازی معادن راکد، مطرح کرد: شرکت آبادگران معادن کوچک‌مقیاس کویر در گام نخست به شناسایی معادن راکد پرداخته و با ارائه طرح فعال‌سازی معادن، اقدام به جذب سرمایه‌گذار جهت خریداری ماشین‌آلات و تجهیزات، فعال‌سازی معدن و نصب تجهیزات فرآوری مواد معدنی در کنار معدن می‌کند. یکی از دلایلی که باعث شده تا سرنوشت اکثرا معادن کشور به تعطیلی ختم شود، ورود افراد غیرمتخصص به این حوزه و واگذاری امتیاز بهره‌برداری معادن به آن‌ها بوده است؛ البته این موضوع باز هم مربوط به قوانینی است که روند تولید را کند می‌کنند، زیرا هر شخصی به راحتی می‌تواند در سامانه کادستر، محدوده معدنی را به نام خود ثبت کند. این مجموعه به دلیل تخصصی که در حوزه صنایع معدنی دارد، پس از شناسایی معادن راکدی که به دلیل عدم وجود تخصص کافی غیر‌فعال شده‌اند، اقدام به بررسی کرده و اگر معدنی قابلیت سرمایه‌گذاری داشته باشد، با جذب سرمایه‌گذار به بهره‌برداری از معدن و فروش محصول می‌پردازد.

وی در خصوص فرآیند تولید کاتد مس، اظهار کرد: کاتد مس به دو روش پیرومتالورژی و لیچینگ تولید می‌شود؛ در روش نخست، کنسانتره سولفیدی مس ذوب شده و تبدیل به آند با عیار ۹۹٫۹۸ درصد می‌شود، سپس در فرآیند الکترولیز، آند تبدیل به کاتد با عیار ۹۹٫۹۹ درصد می‌شود. در روش لیچینگ، کنسانتره اکسیدی در معرض اسید سولفوریک قرار گرفته و تبدیل به سولفات مس می‌شود؛ سپس در محلول الکترولیت، آند سرب و کاتد استیل قرار گرفته و با فرآیند الکترووینینگ، کاتد مس با عیار ۹۹٫۹۹ درصد تولید می‌شود. لازم به ذکر است که میزان تولید کاتد این مجموعه به میزانی نبوده که در بورس کالای ایران عرضه شود، به همین دلیل کاتد مس در بازار آزاد عرضه و به شرکت‌هایی خصوصی که در زمینه تولید مفتول، باسبار مسی و… فعالیت دارند فروخته می‌شود.

مدیرعامل شرکت آبادگران معادن کوچک‌مقیاس کویر در پاسخ به این سوال که با توجه به افزایش تقاضای مس و گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر، پیش‌بینی شما از آینده صنعت مس و قیمت این فلز استراتژیک چیست، تصریح کرد: مطمعنا تا سال ۲۰۵۰ تقاضا برای مس و قیمت آن به دلیل ظهور خودرو‌های الکتریکی و جایگزینی آن‌ها با خودرو‌های بنزینی صعودی خواهد بود. گفتنی است که با توجه به سرعت پیشرفت تکنولوژی، به طور حتم شاهد آن خواهیم بود که در آینده، صنایع به دنبال جایگزین کردن هادی‌هایی با وزن کمتر همچون پلاستیک هادی جریان به جای فلز سنگین مس باشند. البته در حال حاضر به دلیل اینکه در قرن ارتباطات زندگی می‌کنیم، مقدار قابل توجهی از مس تولید شده در صنایع الکترونیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

قطره قطره جمع گردد، وانگهی دریا شود

مظفر‌پور با بیان اینکه در حال حاضر مقدار مس تولید شده در جهان کمتر از میزان تقاضای این فلز است، یادآور شد: هم‌اکنون با کمبود جهانی مس و کاهش عیار مس ذخایر معدنی در کشور مواجه هستیم؛ این اتفاق در مدت ۲۰ سال رخ داده و عیار مس مواد معدنی در کشور از ۲۵/۰ درصد به ۱۵/۰ درصد کاهش یافته است. همین موضوع، دلیلی است که لزوم استفاده از تکنولوژی‌های به‌روز را توجیح می‌کند، اما متاسفانه ایران در زمینه هوشمند‌سازی معادن و استفاده از هوش مصنوعی از سایر کشور‌ها عقب مانده است و همچنان با فرآیند‌ها و روش‌های سنتی به تولید ادامه می‌دهد. در کنار به‌روز نبودن تکنولوژی‌ها، عدم انجام سرمایه‌گذاری‌های کلان، مانع دیگری در مسیر رشد تولید است. به همین دلیل شرکت آبادگران معادن کوچک‌مقیاس کویر در نظر دارد که با کاهش هزینه‌ها و چابک‌سازی فرآیند‌های سرمایه‌گذاری، فعال‌سازی معادن و احداث کارخانه‌ها، باعث افزایش تولید مس در کشور شود. به عنوان مثال در بهترین حالت ممکن زمان احداث یک کارخانه در کشور‌های توسعه‌یافته چیزی در حدود چهار تا پنج سال باشد، اما در ایران از زمانی که مشخص شود یک معدن دارای ارزش سرمایه‌گذاری است تا احداث کارخانه، چیزی در حدود ۶ تا هفت سال زمان می‌گذرد. به همین دلیل شرکت آبادگران معادن کوچک‌مقیاس کویر درصدد کوتاه کردن زمان این زنجیره به زیر یک سال است، اما این طرح برای معادن کوچک‌مقیاس طراحی شده و تجهیزات مورد نیاز کارخانه‌ها به طوری انتخاب شده که به راحتی از بازار‌های داخلی قابل تهیه باشند.

وی در همین راستا ادامه داد: برای اینکه بتوانیم بخش عمده‌ای از نیاز مشتریان را رفع و در بازار به رقابت بپردازیم، نیازمند حمایت‌ها از سوی کلیه دستگاه‌های اجرایی هستیم؛ اگر این شرکت با تمام ظرفیت خود مشغول به فعالیت شود، با فعال‌سازی ۱۰۰ معدن کوچک‌مقیاس در بازه زمانی چهار ساله می‌تواند برای دو هزار و ۵۰۰ نفر زمینه اشتغال را فراهم کند. در کشور چین این طرح (معدن‌کاری مورچه‌ای) آزموده شده و نتیجه‌ای خوبی را به همراه داشته است؛ علی‌رغم اینکه چین دارای معادن بزرگی از زغال‌سنگ نیست، توانسته با فعال‌سازی معادن کوچک، رتبه اول تولیدکننده زغال‌سنگ در جهان را به خود اختصاص دهد. به عنوان مثال اگر هزار معدن کوچک‌مقیاس در کشور فعال شوند و با سه نفر نیروی انسانی یک تن مس در روز تولید کنند، روزانه هزار تن مس در اختیار خواهیم داشت، اما اگر بخواهیم کارخانه‌ای با ظرفیت هزار تن در روز احداث کنیم، به معدنی بزرگ‌تر، نیروی انسانی، سرمایه و آب بیشتری نیاز داریم که تمام آن‌ها در دسترس نیستند. علی‌رغم اینکه ایران با داشتن ۳ درصد ذخایر معدنی مس، در رتبه پنجم جهان قرار دارد، متاسفانه در زمینه تولید آنچنان با قدرت عمل نکرده و تولید کاتد مس در ایران تاکنون ۳۰۰ هزار در سال بوده است. در مقابل کشور‌هایی که از لحاظ ذخایر معدنی حرفی برای گفتن نداشتند، با واردات کنسانتره، سهم عمده‌ای از تولید مس را به خود اختصاص دادند؛ به عنوان مثال، کشور ژاپن که توانسته بعد از شیلی و آمریکا سهم بزرگی از تولید مس در جهان را داشته باشد. در صورتی که ایران روی کمربند مس جهان قرار دارد و استان کرمان با داشتن ۶۳ فلز قابل استحصال اقتصادی، به بهشت معادن کشور معروف است.

تولید یک میلیون تن کاتد مس

مدیرعامل شرکت آبادگران معادن کوچک‌مقیاس کویر در رابطه با هدف‌گذاری شرکت ملی صنایع مس ایران برای تولید یک میلیون کاتد مس، تاکید کرد: با توجه به سیاست‌گذاری‌های کلانی که از سوی این شرکت انجام شده و بررسی تمام جوانب همچون تامین آب مورد نیاز از خلیج فارس، تامین منابع مالی و سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیارد دلاری و شناسایی معادنی که ذخیره مناسبی دارند، به طور حتم دستیابی به این هدف امکان‌پذیر خواهد بود.

مظفر‌پور در پایان در رابطه با مسائل زیست‌محیطی، خاطرنشان کرد: باید گفت که تمام صنایع به نوبه خود آسیب‌هایی را به محیط زیست وارد می‌کنند، اما می‌توان با اقداماتی جلوی آسیب به محیط زیست را گرفت. به عنوان مثال با بارش باران روی باطله‌هایی که در کنار معادن انباشته شده‌اند، زهاب اسیدی تولید شده که می‌تواند آب‌های زیرزمینی را آلوده کند، اما با رعایت نکاتی در خصوص نگه‌داری این باطله‌ها می‌توان جلوی این آلودگی را گرفت. همچنین در کنار واحد‌های ذوب مس نیز باید واحد‌های تولیدی اسید سولفوریک احداث شده تا از گاز‌های حاصل از ذوب اسید تولید شود.

منبع: فلزات آنلاین