اسکله و پایانه مکانیزه مواد معدنی «هیمکو» در غرب بندر شهید رجایی، پروژه‌ای دوستدار محیط زیست

به گزارش می‌متالز، هدف شرکت مدیریت بین‌المللی همراه جاده ریل دریا (هیمکو) ایجاد یک پایانه مکانیزه مواد فله معدنی در غرب بندر شهید رجایی است. با ایجاد این پایانه مکانیزه مواد فله معدنی و به دلیل استفاده از تجهیزات مکانیزه، اتوماسیون و تکنولوژی‌های پیشرفته، علاوه بر افزایش سرعت و کاهش هزینه‌ها، بهبود قابل توجهی در ایمنی، بهداشت و محیط زیست حاصل خواهد شد.

در همین راستا، در مطلب پیش رو به اهمیت و مزایای ایجاد اسکله و پایانه مکانیزه مواد معدنی «هیمکو» و نقش سبز بودن و دوستدار محیط زیست بودن آن پرداخته‌ایم که در ذیل می‌خوانید:

ضرورت و اهداف شرکت هیمکو

ایران با دارا بودن ۵۸۰۰ کیلومتر سواحل در دریای مازندران و خلیج فارس و دریای عمان و ۱۲ بندر بازرگانی از موقعیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به انجام بیش از ۹۰ درصد واردات و ۸۰ درصد صادرات از طریق بنادر، نقش صنعت دریایی در اقتصاد کشور کاملا روشن و مبرهن است. همچنین حمل و نقل دریایی به واسطه هزینه کم و مصرف سوخت ناچیز به نسبت سایر روش‌ها، قابلیت اقتصادی بهتری نسبت به دیگر شیوه‌های حمل و نقل را داراست. به علاوه ایران به دلیل قرار گرفتن در موقعیت ممتاز در منطقه کریدور اقتصادی شرق به غرب و بالعکس و به ویژه خلیج فارس که سالانه ۱۴ هزار کشتی و شناور از آن عبور می‌کنند توانایی تاثیرگذاری مناسب بر ترانزیت کالا در منطقه دارد.

هدف شرکت مدیریت بین‌المللی همراه ریل جاده دریا (هیمکو) ایجاد یک پایانه مکانیزه ریلی مواد فله معدنی در بندر شهید رجایی است. ایجاد پایانه مکانیزه مواد فله معدنی به منظور سهولت در حمل و نقل مواد فله و کاهش هزینه‌های حمل و نقل این مواد است. این پایانه در اراضی تحویل شده به این سرمایه گذار در غرب بندر شهید رجایی و در غرب کانال تخلیه سیلاب (خور) موجود به وسعت کل ۷۱ هکتار (۴۱ هکتار در خشکی و ۳۰ هکتار به صورت استحصال از دریا) می‌باشد. همچنین این پروژه دارای مساحتی حدودا ۲۱ هکتار کریدور ریلی در خارج از اراضی تحویلی می‌باشد. ظرفیت نهایی این طرح صادرات ۱۰ میلیون تن مواد معدنی و ۵ میلیون تن محصولات فولادی می‌باشد. امکان بارگیری و تخلیه ۱۰۰% ریلی مواد معدنی با احداث هشت خط ریلی به طول ۱۴ کیلومتر (ریل یارد) وجود دارد. پایانه مکانیزه مواد فله معدنی، می‌تواند مکانیزه کردن اجزای اصلی زیر را به دنبال داشته باشد.

سیستم بارگیری و تخلیه: این سیستم شامل دستگاه‌های بارگیری و تخلیه مواد فله معدنی مانند جرثقیل‌ها، بازگیر‌های نواری و دیگر دستگاه‌های مکانیزه از جمله استاکر‌ها و ریکلایمر‌ها؛

سیستم حمل و نقل: شامل وسایل نقلیه مختلفی است که می‌توانند مواد فله معدنی را از پایانه به مقصد نهایی حمل کنند؛ مانند کامیون‌ها، قطار‌ها و کشتی‌ها؛

سیستم انبارش: شامل مکان‌های انبارش مواد می‌شود که در آن‌ها مواد فله معدنی قبل از حمل و نقل به مقصد نهایی، انبار خواهند شد؛

سیستم مانیتورینگ: شامل دستگاه‌هایی است که به کنترل و مانیتورینگ فرآیند بارگیری تخلیه و حمل و نقل مواد فله معدنی کمک می‌کند. این سیستم می‌تواند شامل دوربین‌های مداربسته، سنسور‌ها و سیستم‌های هوشمندی باشد که به شناسایی خطا‌ها و مشکلات در فرآیند کمک می‌کنند.

سیستم ایمنی: شامل اقدامات و تجهیزات ایمنی است که به کاهش خطرات بارگیری تخلیه و حمل و نقل مواد فله معدنی کمک خواهد کرد. این سیستم شامل ایمنی کلاه‌های ایمنی، دستکش‌های ایمنی، لباس‌های ایمنی، بند‌های ایمنی و سیستم‌های هشداردهی می‌باشند.

یکی از اهداف این شرکت توسعه پایانه‌های مواد فله معدنی نسل سه و چهار است. پایانه‌های نسل سه و چهار با نسخه‌های قبلی تفاوت‌های زیادی دارند. یکی از این تفاوت‌ها جابجایی خودکار مواد است؛ بنادر نسل سه و چهار با استفاده از تجهیزات خودکار و رباتیک قادر به جابجایی مواد فله معدنی از کشتی به وسایل حمل و نقل درون بندری هستند. در نسخه‌های قبلی این عملیات به صورت غیرمکانیزه یا سنتی انجام می‌شد.

با توجه به توانمندی‌های بی‌نظیر ایران در زمینه منابع معدنی صادراتی، ساخت این پایانه زمینه ساز رقم خوردن تحولی بزرگ در صنعت و معدن ایران خواهد بود. با این کار، عملیات بارگیری و تخلیه مواد فله معدنی سریع‌تر و کارآمدتر بوده و صرفه جویی در زمان و هزینه بیشتر می‌شود. همچنین این پایانه‌ها می‌توانند کمک کنند تا امنیت حمل و نقل مواد فله معدنی بیشتر شده و شرایط کاری و سلامتی کارگران نیز بهبود یابد. در کل هدف اصلی ایجاد پایانه مکانیزه مواد فله معدنی، بهینه سازی فرآیند حمل و نقل این مواد است. با توجه به اینکه بندر شهید رجایی بر اساس افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ قرار است به ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولاد دست یابد، پایانه جدید با فراهم کردن ظرفیت ۱۰ تا ۱۵ میلیون تنی عملیات واردات بخشی از مواد اولیه کارخانجات داخلی به ویژه در صنعت فولاد و صادرات مواد معدنی تولیدی معادن کشور را پشتیبانی خواهد کرد. علاوه بر موارد فوق یکی از اهداف شرکت هیمکو انتقال مواد معدنی با استفاده از خطوط ریلی است. حمل مواد معدنی از طریق خطوط ریلی به بنادر می‌تواند مزایای زیست محیطی متعددی مانند کاهش انتشار گاز‌های گلخانه ای، کاهش اثرات مخرب زیست محیطی در خشکی و دریا، حفظ زیرساخت جاده ها، کاهش ترافیک و به تبع آن کاهش میزان مصرف سوخت‌های فسیلی، افزایش ایمنی و بهره وری انرژی و ... گردد.

مقایسه پایانه‌های دریایی مکانیزه و غیرمکانیزه

پایانه و اسکله‌های مکانیزه معمولاً شامل استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات سنگین برای جابجایی محموله است که می‌تواند اثرات زیست محیطی مثبت و منفی داشته باشد. از جنبه مثبت، مکانیزاسیون می‌تواند کارآیی و بهره‌وری را افزایش دهد، زمان کشتی‌ها را در بندر می‌گذراند و در نتیجه انتشار گاز‌های گلخانه‌ای از کشتی‌های بیکار را کاهش می‌دهد. همچنین می‌تواند نیاز به کار یدی را به حداقل برساند و قرار گرفتن کارگران در شرایط خطرناک را کاهش دهد.

با این حال، بنادر مکانیزه نیز اثرات منفی زیست محیطی دارند. استفاده از ماشین‌آلات سنگین می‌تواند آلودگی صوتی و هوا ایجاد کند و به مسائل محلی کیفیت هوا کمک کند و بر جوامع مجاور تأثیر منفی بگذارد.

پایانه‌های غیرمکانیزه ممکن است از نظر کارآیی و بهره وری در مقایسه با پورت‌های مکانیزه دارای محدودیت‌هایی باشند. آن‌ها ممکن است به زمان بیشتری برای جابجایی محموله نیاز داشته باشند، که در نتیجه باعث ماندگاری طولانی‌تر کشتی و افزایش احتمالی انتشار گاز‌های گلخانه‌ای از کشتی‌های بیکار می‌شود. آن‌ها همچنین ممکن است به فرآیند‌های کار فشرده بیشتری نیاز داشته باشند، که می‌تواند هزینه‌ها را افزایش دهد و اگر به درستی مدیریت نشود، به طور بالقوه منجر به مشکلات حقوق کار می‌شود.

در نهایت، انتخاب بین پایانه مکانیزه و غیرمکانیزه باید بر اساس یک ارزیابی کامل از زمینه محیطی خاص و ملاحظات مکان هر بندر انجام شود. ایجاد تعادل بین نیاز به کارآیی و بهره وری با هدف به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی و حفاظت از اکوسیستم‌ها مهم است. اجرای اقدامات کاهش آلودگی مناسب، مانند استفاده از سوخت‌های پاک‌تر برای ماشین‌آلات یا اجرای اقدامات کاهش صدا، می‌تواند به حداقل رساندن اثرات منفی زیست محیطی مرتبط با پایانه مکانیزه کمک کند.

اهمیت زیست محیطی اجرای پایانه مکانیزه در بندر شهید رجایی

با توجه به اهمیت توسعه پایدار و ایجاد بندر سبز، توسعه بندر شهید رجایی نیز باید مطابق استاندارد‌های بین‌المللی انجام شود تا در کنار کاهش اثرات منفی زیست محیطی بیشترین بهره‌وری اقتصادی حاصل گردد. مکانیزه کردن عملیات بندری، فرصتی برای دستیابی به این هدف و حفظ تداوم کسب‌وکار و کارآیی اقتصادی و بهبود عملیات پایانه‌های کانتینری است.

مهم‌ترین اثر مکانیزاسیون عملیات بندری بهبود بهره‌وری انرژی است. بندر‌های مدرن و مکانیزه اغلب دارای فناوری‌ها و زیرساخت‌های پیشرفته‌ای هستند که می‌توانند انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و مصرف انرژی را کاهش دهند، مانند سیستم‌های روشنایی کارآمد، جرثقیل‌های الکتریکی و سیستم‌های خودکار. ارتقاء تجهیزات بندری و وسایل نقلیه به فناوری‌های پاک‌تر، مانند گزینه‌های الکتریکی یا هیبریدی، می‌تواند به کاهش آلودگی هوا ناشی از انتشار گازوئیل کمک کند. از آنجایی که بنادر اغلب در مناطق پرجمعیت قرار دارند، کیفیت هوا می‌تواند به طور قابل توجهی بر سلامت عمومی تأثیر بگذارد. همچنین مکانیزاسیون عملیات بندری می‌تواند منجر به کاهش چشمگیر میزان تولید زباله شده و از آلودگی اکوسیستم‌های اطراف از جمله زیستگاه‌های دریایی جلوگیری کند. مکانیزاسیون بندر شهید رجایی می‌تواند نقش مهمی در دستیابی به رشد اقتصادی پایدار داشته باشد و در عین حال اثرات زیست محیطی را به حداقل برساند. این پتانسیل را برای افزایش کارآیی، کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و بهبود کیفیت هوا ارائه می‌دهد. با این حال، بررسی دقیق زمینه محیطی خاص و اجرای موثر اقدامات کاهش برای اطمینان از تحقق مزایای مکانیزاسیون و در عین حال به حداقل رساندن پیامد‌های منفی زیست محیطی ضروری است.

ملاحظات قابل توجه جهت اطمینان از توسعه پایدار در بنادر مدرن:

۱. ارزیابی اثرات زیست محیطی (EIA): قبل از شروع هر پروژه نوسازی، یک EIA جامع انجام دهید. این ارزیابی باید اثرات بالقوه زیست محیطی را ارزیابی کرده و اقدامات کاهشی را برای به حداقل رساندن اثرات منفی پیشنهاد کند.

۲. زیرساخت سبز: عناصر زیرساخت سبز در طراحی بندر گنجانده شود. این ویژگی‌ها می‌توانند به مدیریت روان آب‌های طوفان، کاهش آلودگی آب و ایجاد زیستگاه برای حیات وحش محلی کمک کنند.

۳. منابع انرژی جایگزین: استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی یا بادی برای تامین انرژی مورد نیاز بندر ترویج داده شود. این می‌تواند وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش داده و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را کاهش دهد.

۴. حمل و نقل پایدار: تشویق به استفاده از وسایل نقلیه کم آلاینده مانند کامیون‌های الکتریکی یا هیبریدی در محوطه بندر. پیاده سازی سیستم‌های مدیریت ترافیک کارآمد برای کاهش ازدحام و بهینه سازی مسیر‌های حمل و نقل.

۵. حفاظت از تنوع زیستی: توسعه برنامه‌های مدیریت تنوع زیستی که حفاظت و احیای زیستگاه‌های طبیعی مانند جنگل‌های حرا در داخل و اطراف منطقه بندر را در اولویت قرار می‌دهد. این امر می‌تواند شامل ایجاد مناطق حائل، ایجاد مناطق حفاظت شده و اجرای پروژه‌های احیای زیستگاه باشد.

۶. پیشگیری از نشت و واکنش اضطراری: اقدامات قوی پیشگیری از نشت اجرا شود و برنامه‌های واکنش اضطراری برای رسیدگی موثر به نشت‌های تصادفی ایجاد شود. برای اطمینان از آمادگی در مواقع اضطراری باید تمرینات منظمی انجام شود.

۷. مشارکت ذی‌نفعان: جوامع محلی، سازمان‌های زیست محیطی و سایر ذی‌نفعان در فرآیند تصمیم گیری مشارکت داده شود. به دنبال نظرات آن‌ها باشید و به نگرانی‌های آن‌ها برای تقویت شفافیت و ترویج شیوه‌های پایدار رسیدگی شود.

۸. پایش و گزارش: یک برنامه نظارتی برای ردیابی شاخص‌های زیست محیطی، مانند کیفیت هوا، کیفیت آب و تنوع زیستی ایجاد شود. به طور منظم از پیشرفت‌های انجام شده در به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی و دستیابی به اهداف پایداری گزارش داده شود.

تجربیات کشور‌های مختلف در زمینه مکانیزه کردن بنادر از نظر ملاحظات زیست محیطی

کشور‌های مختلف از نظر ملاحظات زیست محیطی تجربیات و رویکرد‌های متفاوتی برای مکانیزاسیون بنادر دارند. برخی از نمونه‌ها عبارتند از:

۱. هلند: هلند به دلیل زیرساخت بندری پیشرفته و پایدار شناخته شده است. به عنوان مثال، بندر روتردام اقدامات مختلفی را برای کاهش اثرات زیست محیطی خود اجرا کرده است، از جمله استفاده از جرثقیل‌های الکتریکی، نیروی ساحلی برای کشتی‌ها، و ترویج سوخت‌های پاک تر. این کشور همچنین در تحقیق و توسعه فن‌آوری‌های نوآورانه مانند سیستم‌های خودکار جابجایی ظروف برای بهبود کارآیی و کاهش انتشار سرمایه‌گذاری کرده است.

۲. سنگاپور: سنگاپور کشور دیگری است که ملاحظات زیست محیطی را در عملیات بندری خود در اولویت قرار داده است. اداره بندر سنگاپور (PSA) ابتکارات متعددی را برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و بهبود بهره وری انرژی اجرا کرده است، مانند استفاده از جرثقیل‌های انباشته خودکار و برق رسانی تجهیزات بندر. PSA همچنین یک شاخص زیست محیطی کشتی (ESI) را معرفی کرده است تا کشتی‌هایی با آلایندگی کم را تشویق کند تا در بندر حرکت کنند.

۳. ایالات متحده: در ایالات متحده، بنادر مختلف رویکرد‌های مختلفی را برای مکانیزاسیون بنادر و ملاحظات زیست محیطی اتخاذ کرده اند. به عنوان مثال، بندر لس آنجلس یک برنامه اقدام هوای پاک را اجرا کرده است که شامل اقداماتی برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های بندری، مانند استفاده از تجهیزات بدون آلایندگی و ترویج استفاده از سوخت‌های پاک‌تر است. به طور مشابه، بندر سیاتل در پروژه‌های برق رسانی برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای از عملیات بندر سرمایه گذاری کرده است.

۴. چین: چین به سرعت در حال توسعه زیرساخت‌های بندری خود بوده و تلاش‌هایی برای رفع نگرانی‌های زیست محیطی انجام داده است. به عنوان مثال، بندر شانگ‌های اقداماتی را برای کاهش آلودگی هوا اجرا کرده است، مانند استفاده از نیروی ساحلی برای کشتی‌ها و اجرای مناطق کنترل انتشار. چین همچنین در فناوری‌های اتوماسیون برای بهبود کارآیی و کاهش عملیات نیروی کار در بنادر خود سرمایه‌گذاری کرده است.

این مثال‌ها نشان می‌دهد که کشور‌های مختلف استراتژی‌های مختلفی را برای رسیدگی به ملاحظات زیست محیطی در مکانیزاسیون بندر اتخاذ کرده اند. در حالی که برخی از کشور‌ها پیشرفت قابل توجهی در اجرای شیوه‌های پایدار داشته اند، هنوز جا برای بهبود و به اشتراک گذاری بهترین شیوه‌ها در بین کشور‌ها برای دستیابی به تعادل پایدارتر بین رشد اقتصادی و حفاظت از محیط زیست وجود دارد.

قوانین و استاندارد‌های زیست محیطی بالادستی در زمینه حمل و نقل مواد معدنی از طریق دریا و خشکی

چندین قانون و موافقت نامه بین المللی وجود دارد که بر حمل و نقل مواد معدنی از طریق زمین و دریا نظارت می‌کند. برخی از موارد کلیدی عبارتند از:

۱. سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO): IMO یک آژانس تخصصی سازمان ملل است که استاندارد‌هایی را برای ایمنی، امنیت و عملکرد زیست محیطی کشتیرانی بین‌المللی تعیین می‌کند. این سازمان مقررات و کنوانسیون‌های متعددی مانند کنوانسیون بین‌المللی برای جلوگیری از آلودگی کشتی‌ها (MARPOL) را تدوین کرده است که محدودیت‌هایی را برای آلودگی هوا و آب از کشتی‌ها تعیین می‌کند.

۲. کنوانسیون بین‌المللی ایمنی جان در دریا (SOLAS): SOLAS یک معاهده بین‌المللی ایمنی دریایی است که حداقل استاندارد‌های ایمنی را برای کشتی‌ها از جمله کشتی‌های حامل مواد معدنی تعیین می‌کند. جنبه‌هایی مانند طراحی، ساخت، تجهیزات و عملیات کشتی را برای اطمینان از ایمنی خدمه، مسافران و محیط زیست پوشش می‌دهد.

۳. کنوانسیون بازل: کنوانسیون بازل یک معاهده بین‌المللی است که حمل و نقل فرامرزی و دفع زباله‌های خطرناک از جمله انواع خاصی از پسماند‌های معدنی را تنظیم می‌کند. هدف آن به حداقل رساندن تولید زباله‌های خطرناک، اطمینان از مدیریت صحیح زیست محیطی آن، و جلوگیری از ترافیک غیرقانونی این گونه زباله‌ها است.

۴. کنوانسیون بین‌المللی هماهنگ سازی کنترل‌های مرزی کالا: این کنوانسیون که به عنوان کنوانسیون TIR نیز شناخته می‌شود، حمل و نقل بین‌المللی کالا از طریق جاده و راه آهن را تسهیل می‌کند. این قانون رویه‌های ترانزیت گمرکی یکسانی را ایجاد می‌کند و گذرگاه‌های مرزی را ساده می‌کند و از حمل و نقل موثر و ایمن مواد معدنی در سراسر مرز‌ها اطمینان می‌دهد.

۵. کنوانسیون بین‌المللی برای کانتینر‌های ایمن (CSC): CSC یک معاهده بین‌المللی است که استاندارد‌هایی را برای ساخت و نگهداری کانتینر‌های مورد استفاده در حمل و نقل بین وجهی تعیین می‌کند. این تضمین می‌کند که ظروف مورد استفاده برای حمل مواد معدنی از طریق خشکی و دریا ایمن، ایمن و مناسب برای هدف مورد نظر خود هستند.

۶. کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییر آب و هوا (UNFCCC): UNFCCC یک معاهده بین‌المللی زیست‌محیطی است که هدف آن تثبیت غلظت گاز‌های گلخانه‌ای در جو برای جلوگیری از تداخل خطرناک انسانی با سیستم آب و هوایی است. این کشور‌ها را تشویق می‌کند تا انتشار گاز‌های گلخانه‌ای خود را از بخش‌های مختلف از جمله حمل و نقل کاهش دهند تا تغییرات آب و هوایی را کاهش دهند.

تحلیل SWOT زیست محیطی احداث اسکله و پایانه مکانیزه مواد معدنی در غرب بندر شهید رجایی (هیمکو)

نقاط قوت:

۱. کاهش انتشار گاز‌های گلخانه ای: مکانیزاسیون پایانه می‌تواند منجر به کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ناشی از عملیات بندر شود، به خصوص اگر از تجهیزات الکتریکی یا آلایندگی صفر استفاده شود. این می‌تواند به بهبود کیفیت هوا و کاهش تأثیر فعالیت‌های بندری بر تغییرات آب و هوایی کمک کند.

۲. بهبود بهره‌وری انرژی و سوخت: پایانه مکانیزه اغلب بازده انرژی و سوخت بهتری در مقایسه با عملیات سنتی دارند. این می‌تواند منجر به کاهش مصرف انرژی و کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای شود. احداث اسکله همراه با تجهیزات مربوطه به ارتقای ظرفیت عملیاتی صادرات و واردات مواد معدنی کشور و کاهش زمان توقف واگن‌ها در ایستگاه‌های راه‌آهن را منجر خواهد شد.

۳. کاهش آلودگی صوتی: مکانیزاسیون بندر می‌تواند به کاهش آلودگی صوتی کمک کند، به خصوص اگر از تجهیزات کم صداتر استفاده شود. این امر می‌تواند تأثیرات مثبتی بر سلامت و رفاه افراد شاغل در پروژه و همچنین جوامع بشری مجاور طرح داشته باشد.

۴. مدیریت پسماند پیشرفته: پایانه‌های مکانیزه می‌توانند سیستم‌های مدیریت پسماند موثرتری را پیاده‌سازی کنند که منجر به مدیریت و دفع بهتر مواد زاید تولید شده در طول فعالیت‌های بندری می‌شود. استفاده از پایانه مکانیزه می‌توان برخی از ضایعات و مواد باقیمانده را با استفاده از فیلتر‌ها و سیستم‌های جداسازی، جمع آوری و بازیافت کرد. این بازیافت می‌تواند منجر به کاهش تولید زباله و کم شدن آلودگی محیط زیست شود.

۵. افزایش بهره‌وری: افزایش راندمان بیشتر حمل و انبارش مواد معدنی با واگن متعلق به شرکت هیمکو و یا شرکت‌های ریلی و افزایش درآمد حاصله.

۶. افزایش شاخص‌های HSE: مکانیزاسیون انتقال مواد معدنی می‌تواند منجر به کاهش حوادث ناشی از حمل و نقل و مصرف سوخت، کاهش آسیب به زیرساخت‌ها، حوادث جاده‌ای و حوادث شغلی در انتقال مواد معدنی گردد.

۷. ارتقای شاخص‌های توسعه پایدار در پایانه: در سال‌های اخیر، ضرورت همگام بودن صنعت دریایی با اهداف توسعه پایدار در ایران مورد توجه قرار گرفته است. توسعه پایدار اصطلاحی است که در پایان قرن بیستم معرفی شد. طبق گزارش کمیسیون برتلند، توسعه پایدار به عنوان «توسعه‌ای که نیاز‌های نسل فعلی را بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای برآوردن نیاز‌های خود برآورده می‌کند» تعریف می‌شود. این مفهوم جنبه‌های زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی عملیات بندری را در بر می‌گیرد. هر یک از این جنبه‌ها به عنوان شاخص‌های توسعه پایدار شناخته می‌شوند و تعادل بین آن‌ها برای پایداری عملیات پایانه‌های کانتینری ضروری است. به دلیل اتوماسیون و استفاده از تجهیزات مکانیزه، عملیات بارگیری و تخلیه در بنادر نسل چهار سریع‌تر و کارآمدتر انجام می‌شود. بنادر نسل چهار به دلیل استفاده از تجهیزات مدرن و به روز کارآیی و بهره‌وری بیشتری داشته و همچنین در استفاده از منابع طبیعی نیاز کمتری دارند. از طرفی، در پایانه‌های بنادر نسل چهار به دلیل استفاده از تکنولوژی و تجهیزات پیشرفته، کیفیت خدمات بارگیری و تخلیه بهبود یافته است.

۸. تبعیت از قوانین و مقررات ملی و بین‌المللی در زمینه حمل و نقل مواد: در تلاش برای به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی و حرکت در جهت توسعه پایدار در بلندمدت، چندین قانون در مورد ساخت و توسعه بنادر در سطوح بین‌المللی ارائه شده است. این قوانین با هدف گنجاندن مسائل زیست محیطی در استراتژی‌های اصلی توسعه بندر و مبتنی بر استاندارد‌های سختگیرانه‌تر هستند. بنابراین، توسعه پایداری به طور فزآینده‌ای به عنوان یکی از محرک‌های کلیدی در توسعه بندر در دهه‌های آینده مورد توجه قرار خواهد گرفت. طی سه دهه آینده، صنعت دریایی، به ویژه بنادر و کشتیرانی، باید به الزامات بین‌المللی توجه کند تا در عملیات خود پایدارتر شود. چالش پیش روی این بخش این است که به این تعهدات عمل کند در حالی که از لحاظ اقتصادی همواره رو به پیشرفت باشد. همچنین مطابق دستورالعمل‌های موجود در زمینه حمل و نقل مواد خطرناک، با استفاده از تکنولوژی مکانیزه می‌توان تأثیرات منفی حمل و نقل و دفن مواد فله معدنی بر محیط زیست را کاهش داد و به طور کلی به بهبود وضعیت محیط زیست کمک کرد.

۹. بهبود وضعیت اکوسیستم دریا و زیستگاه‌های حساس مانند جنگل‌های حرا: بنادر نسل سه و چهار با کاهش هزینه‌های انسانی و استفاده از تجهیزات خودکار توانایی کاهش ترافیک در بنادر، کاهش دپوی مواد در بنادر و افزایش ظرفیت بارگیری دارند که این امر منجر به حفظ محیط زیست دریا، کاهش آلودگی منظر و جلوگیری از انتشار مواد آلاینده در دریا می‌شوند و به حفظ منابع طبیعی آن از جمله آبزیان کمک می‌کنند.

۱۰. ایجاد اشتغال و بهبود شرایط شغلی: ساخت پایانه مکانیزه مواد فله معدنی در استان هرمزگان می‌تواند تأثیر مثبت بسیار زیادی بر اشتغال در منطقه داشته باشد. ساخت و راه‌اندازی پایانه مکانیزه نیازمند نیروی انسانی ماهر و تخصصی در زمینه‌های مختلف است که می‌تواند از جمله فرصت‌های شغلی جدید در منطقه باشد. برای حفظ و نظارت بر سیستم‌های مکانیزه نیز نیاز به نیروی انسانی متخصص و فنی است.

نقاط ضعف:

۱. سرمایه‌گذاری اولیه بالا: پیاده‌سازی فناوری‌های مکانیزاسیون بندری اغلب به سرمایه‌گذاری اولیه قابل توجهی نیاز دارد. این می‌تواند مانعی برای برخی بنادر، به ویژه در کشور‌های در حال توسعه با منابع مالی محدود باشد.

۲. محدودیت‌های تکنولوژیکی: برخی نگرانی‌های زیست محیطی، مانند استفاده از منابع انرژی تجدیدناپذیر یا دفع مواد خطرناک، ممکن است حتی با مکانیزاسیون بندر همچنان وجود داشته باشد. برای رفع این محدودیت‌ها به پیشرفت‌های تکنولوژیکی نیاز است.

۳. جابجایی شغلی بالقوه: مکانیزاسیون بندر می‌تواند منجر به جابجایی شغلی برای کارگرانی شود که در عملیات دستی کار می‌کنند. این می‌تواند پیامد‌های اجتماعی و اقتصادی داشته باشد، به ویژه در مناطقی که به شدت به اشتغال مرتبط با بندر وابسته هستند.

فرصت‌ها:

۱. نوآوری و تحقیق: ایجاد این پایانه می‌تواند فرصتی برای تحقیق و توسعه بیشتر شرکت‌های دانش بنیان و فناوری‌های نوآورانه برای بهبود عملکرد زیست محیطی مکانیزاسیون بندر ایجاد کند. این می‌تواند منجر به کشف راه حل‌ها و شیوه‌های جدیدی شود که پایدارتر هستند.

۲. همکاری و اشتراک دانش: کشور‌ها می‌توانند برای تسریع در اتخاذ استراتژی‌های مکانیزاسیون بندری پایدار با یکدیگر همکاری کرده و بهترین شیوه‌ها را به اشتراک بگذارند. این می‌تواند به غلبه بر چالش‌ها و ترویج اجرای گسترده شیوه‌های سازگار با محیط زیست کمک کند.

۳. حمایت از سیاست: دولت‌ها می‌توانند سیاست حمایتی مانند ارائه مشوق‌ها یا مقررات، برای تشویق اتخاذ شیوه‌های مکانیزاسیون بندری پایدار ارائه دهند. این امر می‌تواند محیطی مساعد برای بنادر ایجاد کند تا ملاحظات زیست محیطی را در اولویت قرار دهند.

۴. ادغام با منابع انرژی تجدیدپذیر: مکانیزاسیون بندر را می‌توان با به کارگیری منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی یا بادی ادغام کرد تا انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را کاهش دهد و پایداری را بهبود بخشد.

تهدیدات:

۱. مقاومت در برابر تغییر: برخی از ذی‌نفعان ممکن است به دلیل نگرانی در مورد از دست دادن شغل یا اختلالات احتمالی در عملیات موجود، در برابر پذیرش مکانیزاسیون بندر مقاومت کنند. غلبه بر مقاومت و حصول اطمینان از انتقال آرام به شیوه‌های پایدار می‌تواند یک چالش باشد.

۲. عدم آگاهی و دانش: آگاهی و دانش محدود در مورد مزایا و امکان‌سنجی شیوه‌های مکانیزاسیون بندری پایدار می‌تواند مانع پذیرش گسترده آن‌ها شود. برای رسیدگی به این موضوع ایجاد و راه‌اندازی کمپین‌های آموزشی و آگاهی بخشی لازم است.

۳. محدودیت‌های اقتصادی: هزینه‌های بالای مربوط به مکانیزاسیون بنادر می‌تواند مانعی برای بنادر، به ویژه در کشور‌های در حال توسعه با منابع مالی محدود باشد. برای غلبه بر این محدودیت باید گزینه‌های تامین مالی مورد بررسی قرار گیرد.

۴. چالش‌های نظارتی: مقررات ناسازگار یا ناکافی مربوط به ملاحظات زیست محیطی در مکانیزاسیون بندر می‌تواند مانع پیشرفت شود. مقررات شفاف و قابل اجرا برای اطمینان از انطباق و ترویج شیوه‌های پایدار مورد نیاز است.