تمایل سهامداران به سهام کوچک؟

به گزارش می‌متالز، در چند وقت اخیر شاخص هموزن در جریان معاملات عملکرد بهتری نسبت به شاخص‌کل داشته‌است که به همین بهانه در ادامه یکی از مهم‌ترین نسبت‌های بازار سهام یعنی نسبت شاخص‌کل به شاخص هموزن را بررسی می‌کنیم.

تفاوت شاخص‌کل و شاخص هموزن

شاخص‌کل بورس تهران به‌عنوان نماگر اصلی بازار سهام شناخته می‌شود. این شاخص نماینده و مقیاس سنجش عملکرد بازار سهام با دیگر بازار‌ها است. در سال‌های اخیر همواره تحلیلگران و سهامداران اشکالاتی را به شاخص‌کل مطرح کرده‌اند و همگی متفق القول بر این موضوع تاکید دارند که نماگر اصلی بازار سهام، دماسنج مناسبی برای بیان وضعیت بازار سهام نیست و نمی‌توان عملکرد شاخص‌کل را به سبد‌های معاملاتی سهامداران تعمیم داد. البته آنچه که از سوی این افراد مطرح می‌شود، درست است. دلیل این امر نیز به نحوه محاسبه شاخص‌کل بازمی‌گردد. فرمول محاسبه این شاخص به‌گونه‌ای است که شرکت‌های بزرگ و باارزش بازار بالاتر، تاثیرگذاری بیشتری نسبت به شرکت‌های کوچک بر روی آن دارند و از این‌رو این نوع از سهم‌ها در بورس تهران با عنوان نماد‌های شاخص ساز شناخته می‌شوند. درواقع در محاسبه این شاخص، وزن و ارزش بازار شرکت‌ها، مبنای ارزیابی قرار می‌گیرد و شرکت‌هایی که ارزش بازار بالاتری دارند، اثر بیشتری بر روی این شاخص دارند. برای مثال تاثیر مثبت‌بودن یک نماد شاخص ساز که ارزش بازار بالایی دارد، می‌تواند تاثیر منفی چندین نماد کوچک بازار را خنثی کند.

در حالت یادشده، در حالی‌که به لحاظ تعدد نماد‌ها و وضعیت کلی بازار، وضعیت چندان مناسبی در معاملات به‌چشم نمی‌خورد، مثبت‌بودن یک سهم بزرگ، شاخص‌کل را مثبت نشان می‌دهد، درحالی‌که واقعیت درون بازار چیزی دیگری است و چندین نماد با افت قیمت مواجه شده‌اند و تنها به دلیل وزن زیاد نماد شاخص ساز و تاثیر مثبت آن، شاخص‌کل مثبت است. به دلایلی که گفته شد، از سال‌۹۳ نماگر دیگری به‌نام شاخص هموزن ابداع شد که سعی در پوشش ضعف و کاستی‌های شاخص‌کل داشت. این شاخص در محاسبات خود اثر بزرگ‌بودن و کوچک‌بودن را کنار می‌گذاشت و برای همه شرکت‌ها وزن یکسانی را درنظر می‌گرفت، طبیعتا در اینجا دیگر مثبت‌بودن یک نماد شاخص ساز نمی‌تواند تاثیر منفی چندین نماد را خنثی و بی اثر کند و به دلیل تعدد نماد‌های منفی، شاهد نزول شاخص هموزن خواهیم بود و این ماجرا همان واقعیت موجود در بازار را نشان می‌دهد که در سبد‌های معاملاتی سهامداران نیز برقرار است، پس می‌توان این‌چنین استنباط کرد که شاخص‌کل بورس تهران به دلیل درنظر‌گرفتن وزن شرکت‌ها در محاسبات، وضعیت کلی بازار سهام را به نحو مطلوبی نمایش نمی‌دهد، اما شاخص هموزن با توجه به اینکه برای همه شرکت‌ها، وزن یکسانی را درنظر می‌گیرد، معیار مناسبی برای سنجش وضعیت کلی بازار سهام و عملکرد پورتفو‌های معاملاتی سهامداران است.

نسبت شاخص‌کل به شاخص هموزن

محاسبه شاخص هموزن از فروردین سال ۹۳ و از سطح مبنای ۱۰ هزار واحد آغاز شد. در همین تاریخ شاخص‌کل بورس تهران در سطح ۷۹ هزار و ۱۵ واحدی قرار داشت. تقسیم عدد شاخص‌کل بر شاخص هموزن در ابتدای شکل‌گیری نماگر هموزن، عدد ۷.۹۰ را به‌عنوان نسبت شاخص‌کل به شاخص هموزن تحویل می‌دهد، اما این نسبت چه چیزی را به مخاطب نشان می‌دهد؟ در واقع این نسبت برای مقایسه عملکرد سهام بزرگ و کوچک بازار مورد‌استفاده قرار می‌گیرد. همان‌طور که گفته شد این نسبت در ابتدای سال ۹۳ در سطح ۷.۹۰‌واحدی قرار داشته‌است، حال اگر از آن زمان به بعد شاخص‌کل عملکرد بهتری در قیاس با شاخص هموزن داشت، طبیعتا به دلیل رشد بیشتر صورت کسر، این نسبت از محدوده ۷.۹۰ بالاتر می‌آمد و اگر در این برش زمانی نماد‌های کوچک‌تر بازار عملکرد مناسب تری را در جدال با بزرگان ثبت می‌کردند، به علت رشد بیشتر مخرج کسر که شاخص هموزن است، شاهد کوچک‌تر‌شدن این نسبت خواهیم بود، اما در واقعیت چه شد؟ رصد تحرکات این نسبت نشان می‌دهد که این نسبت در پایان روز معاملاتی ۲۷ آبان سال‌جاری به محدوده ۲.۸۹ رسیده‌است؛ در واقع همان‌طور که گفته شد می‌توان این‌چنین نتیجه گیری کرد که از ابتدای محاسبه شاخص هموزن کوچک‌تر‌های بازار در قیاس با بزرگان عملکرد بهتری داشته‌اند و این موضوع موجبات رشد بیشتر نماگر هموزن را نسبت به شاخص‌کل فراهم کرده است و نهایتا سبب‌شده که نسبت شاخص‌کل به شاخص هموزن افت کند. بررسی بازدهی این دو شاخص در این برش زمانی نیز گواهی بر این مدعا است. در این مقطع زمانی شاخص‌کل بورس تهران بازدهی ۲ هزار و ۴۶۷ درصدی داشته‌است، درحالی‌که نماگر هموزن رشد ۶ هزار و ۹۱۹‌درصدی را ثبت کرده‌است. ارقام فوق نتیجه‌ای که از تحلیل نسبت شاخص‌کل به شاخص هموزن گرفتیم را اثبات می‌کند. بررسی این نسبت در سال‌جاری نیز نشان می‌دهد که در آخرین روز معاملاتی سال‌گذشته این نسبت در سطح ۳.۲۹‌واحدی قرار داشته، اما اکنون به ۲.۸۹واحد رسیده‌است.

منبع: دنیای اقتصاد