دستیابی به توسعه اقتصادی، نیازمند ورود به زنجیره ارزش جهانی است

به گزارش می‌متالز، رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران پیشنهاد کرد: پژوهشی با همراهی اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران، انجمن صنایع نساجی ایران، مرکز پژوهش‌های اقتصادی اتاق تهران و معاونت صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت در حوزه صنعت نساجی و زنجیره ارزش جهانی آن انجام شود که مورد قبول حاضران قرار گرفت.

محمد قاسمی در نشست مرکز پژوهش‌های اتاق ایران با موضوع «بررسی ساختار شبکه اقتصاد ایران»، افزود: مرکز پژوهش‌های اتاق ایران طرحی با عنوان «اقتصاد ایران در زنجیره ارزش جهانی» با همراهی استادان دانشگاه انجام داده و نتیجه این مطالعه در معاونت صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت ارائه‌شده است.

او ادامه داد: در آن نشست مقررشده که صنعت نساجی و پوشاک ایران در الگویی که طراحی‌شده و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، کمیسیون صنعت اتاق ایران، انجمن صنایع نساجی اتاق ایران و اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران مورد ارزیابی قرار گیرد.

در بخشی از نشست اسفندیار جهانگرد، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی، گزارشی با عنوان «زنجیره ارزش جهانی؛ مشارکت موقعیت و تخصص‌گرایی عمودی در فعالیت‌های اقتصادی ایران» ارائه کرد.

این استاد دانشگاه، گفت: زنجیره ارزش طیف کاملی از فعالیت‌هایی را که شرکت‌ها و کارگران انجام می‌دهند تا یک محصول را از زمان تصور آن به مصرف نهایی و فراتر از آن برسانند، توصیف می‌کند. این شامل فعالیت‌هایی مانند تحقیق و توسعه D&R، طراحی، تولید، بازاریابی، توزیع و پشتیبانی و مصرف‌کننده نهایی است. فعالیت‌هایی که یک زنجیره ارزش را تشکیل می‌دهند را می‌توان در یک شرکت واحد یا بین شرکت‌های بین شرکت‌های مختلف تقسیم کرد.

جهانگرد افزود: در بررسی زنجیره ارزش نساجی باید به حوزه تولید، دانشگاه، R&D، توزیع، هزینه حوزه حمل‌ونقل، صادرات و ... هم باید توجه کرد. در حوزه زنجیره ارزش یک حوزه در سطح منطقه با تأکید آمایش سرزمینی بررسی کنیم و بعد این را به زنجیره ارزش جهانی متصل کنیم. در تعریف پروژه تحقیقی باید به مسائل بین بخشی و بخشی و منطقه‌ای و جهانی توجه شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی تصریح کرد: GVC‌ها چیزی فراتر از تولید هستند. GVC‌ها فراتر از تولید، همچنین وظایف مرتبط با زنجیره ارزش مانند تحقیق و توسعه، طراحی، خرید، تدارکات و بازاریابی و همچنین مراقبت‌های بعدی را در نظر می‌گیرد. بنابراین، یک GVC شامل تمام فعالیت‌هایی است که برای ارائه یک محصول به بازار لازم است - از مفهوم‌سازی تا تولید، طراحی تا روابط عمومی - که اغلب در سراسر جهان قرار دارند و پخش می‌شوند؛ و در ادامه شش بعد GVC‌ها را تشریح کرد.

جهانگرد در ادامه این گزارش، با اشاره به فعالیت‌های با ارزش بالا در زنجیره‌های ارزش جهانی و رویکرد‌های تحلیلی زنجیره ارزش جهانی، به تشریح وضعیت ایران در شبکه اقتصاد جهان براساس جدول داده-ستانده بین کشوری پرداخت.

او اظهار کرد: براساس کد ایسیک در اقتصاد ایران بخش‌های خدماتی نه با بخش تولید ارتباط دارد و نه با بخش خدماتی. مثلاً فرش در ژاپن با کل اقتصادش تعامل دارد. یا اینکه در چین بخش خدماتشان نسبت به ژاپن بسیار بیشتر مورد توجه است. یا اینکه بخش خدمات در اقتصاد امریکا در بالای هرم زنجیره ارزش نوشته است.

جهانگرد ادامه داد: در مقایسه ایران با متوسط دنیا برای یک واحد تولید چقدر نهاده استفاده می‌کنیم. هزینه تمام‌شده خدمات اداری دولتی در ایران از متوسط دنیا بالاتر است. در شبکه اقتصاد ایران در زیر ۵۰ میلیون دلار، نوعی ارتباط با خدمات قطع‌شده است. اقتصاد عربستان وضعیت بهتری از ایران دارد، اگرچه هر دو اقتصاد نفتی است. جهش اقتصادی هارمونیک تری دارد.

او با تشریح وضعیت اقتصاد ایران گفت: ما نمی‌توانیم جایگاه ترکیه به لحاظ صادرات در بازار روسیه بگیریم. ترکیه در حوزه صنعت زنجیره ارزش جهانی قرار گرفته است.

در این گزارش عنوان شد: زنجیره ارزش جهانی در اقتصاد ایران شکل نگرفته ولی در دنیا اقتصاد ابعاد اقتصاد متناسب با هم پیش می‌رود. در سال ۲۰۱۶ اقتصاد ایران ۹۷.۳ دهم میلیارد دلار صادرات داشته که بیشتر آن نفت پتروشیمی و حمل‌ونقل و مخابرات بوده و ۱۳ میلیارد دلار برای مصرف نهایی بوده است.

به گفته جهانگرد، کشور‌هایی که در زنجیره ارزش کالا هستند با هم جنگ نمی‌کنند. امنیت اقتصادی با قرار گرفتن در ارزش جهانی ایجاد می‌شود. مدخل توسعه اقتصادی قرن ۲۱ قرار گرفتن در زنجیره ارزش جهانی است.

او در ادامه این پرسش‌ها را درباره کالای تولید ایرانی مطرح کرد: کالای ایرانی به کجا صادر می‌شود و چه مسیری را طی می‌کند؟ کالای تولید ایران چقدر محتوای داخلی دارد؟ چقدر از این تولیدات به نفع ایران نوشته می‌شود؟ خالص ارزش‌افزوده ایران به خارج چقدر است؟ موقعیت ایران در ارزش جهانی چیست؟ نسبت ارزش‌افزوده به ستانده چقدر است؟ و در ادامه گفت: ایران در زنجیره ارزش جهانی نیست. ما کارخانه و صنعتی نداریم که از دنیا نهاده بگیرد و آن را صادر کند. سیستم صادراتی باید به بلوغ برسد باید ظرفیت‌های فناورانه اقتصاد را گسترش دهیم.

در ادامه درباره صنعت نساجی هم عنوان کرد: باید برای تک‌تک محصولات نساجی برنامه داشته باشیم.

یکی از حاضران در نشست نبود استراتژی توسعه صنعتی مبتنی بر آمایش سرزمین را بخشی از مشکلات صنعت عنوان کرد که باید به این حوزه توجه شود.

منبع: اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران