واردات زغال سنگ با وجود ذخایر بالا در کشور/ با قیمت‌گذاری دستوری، تولید زغال سنگ نمی‌صرفد

به گزارش می‌متالز، «سیدعزیز مجیدی» کارشناس و فعال معادن زغال‌ سنگ کرمان، بیان کرد: مهم‌ترین چالش فعالین این صنعت، فقدان تناسب بین بهای تمام‌شده زغال‌ سنگ تولیدی و قیمت فروش است که باعث شده رشد هزینه‌های تولید با افزایش فروش کنسانتره تناسب نداشته باشد، این موضوع در معادن زغال‌ سنگ نسبت به سایر معادن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که الزامات ایمنی معادن زغال‌ سنگ نسبت به سایر معادن باید بیشتر رعایت شود.

مدیر طرح، برنامه و نظارت معادن زغال‌ سنگ کرمان افزود: در سراسر دنیا به معادن زغال‌ سنگ که شرایط ویژه‌ای دارند و نسبت به سایر معادن از اشتغال‌زایی بالایی برخوردارند، به صورت دوره‌ای یارانه پرداخت می‌شود؛ اما متاسفانه در کشور ما، قیمت‌گذاری زغال‌ سنگ تابعی از قیمت شمش فولاد خوزستان است و این در حالی است که خود فولاد خوزستان به روش کوره‌بلند کار نمی‌کند، اما با این حال قیمت زغال‌ سنگ بر اساس درصدی از قیمت شمش فولاد خوزستان تعیین می‌شود. 

وی گفت: فولاد خوزستان بر اساس سیاست‌های وزارت صمت، شورای سیاست‌گذاری بورس و ستاد تنظیم بازار قیمت‌گذاری می‌کند. گا‌ها طی سال‌های گذشته با وجود تورم‌های موجود، قیمت کنسانتره ما نه‌تنها افزایش پیدا نکرده، بلکه کاهش نیز پیدا کرده است.

مجیدی اضافه کرد: این اختلاف قیمت نسبت به تورم، باعث عدم رشد توسعه معادن در ایران شده است. زمانی که توسعه معادن زغال‌ سنگ انجام نشود، رشد تولید ماده معدنی کاهش می‌یابد و به طور کلی این مسائل موجب عقب‌ماندگی این صنعت نسبت به برنامه طرح جامع زغال‌ سنگ کشور شده است.

وی اظهار داشت: برخی برای تامین خوراک واحد‌های کک‌سازی دست به واردات زغال‌ سنگ می‌زنند. این در حالی است که قیمت زغال وارداتی بیش از سه برابر قیمت زغال‌ سنگ داخلی است و این مساله باعث خروج ارز از کشور، عقب‌افتادگی طرح‌های توسعه‌ای معادن زغال‌ سنگ کشور و در نتیجه منجر به کاهش تولید خواهد شد.

مجیدی با اشاره به سیاست‌های نادرست واردات و قیمت‌گذاری زغال سنگ، بر ضرورت اصلاح فوری آنها تاکید کرد و افزود: با وجود ذخایر قابل توجه زغال‌ سنگ در کشور هم‌چنان تامین نیاز واحد‌های کک‌سازی با چالش روبه‌رو است؛ لذا لازم است در بخش معدن سرمایه‌گذاری اصولی و گسترده‌ای صورت گیرد، چرا که هزینه‌های پرسنلی معادن، مانع بزرگی بر سر راه سرمایه‌گذاری‌هاست، به طوری که بیش از ۸۰ درصد درآمد معادن صرف پرداخت حقوق و دستمزد می‌شود و این امر امکان سرمایه‌گذاری مجدد در توسعه معادن و تامین خوارک کارخانه‌ها را محدود کرده است.

وی ادامه داد: در صورت اصلاح قیمت، معادن زغال‌ سنگ می‌توانند علاوه بر افزایش میزان اشتغال‌زایی، خوراک واحد‌های کک‌سازی را تامین و از واردات زغال‌ سنگ به کشور جلوگیری شود.

مجیدی اضافه کرد: متاسفانه کارگران استخراج در صورتی که هیچ مشکلی نداشته باشند باید حداقل ۲۰ سال به صورت پیوسته کار کنند تا بتوانند بازنشسته شوند که به نظر من که سال‌ها در معادن مختلف زغال‌ سنگ فعالیت داشته‌ام، ۲۰ سال کار پیوسته در معادن زغال‌ سنگ زیرزمینی باعث فرسودگی نیروی انسانی و عدم بهره‌وری کافی می‌شود و این موضوع ضربه بزرگی به تولید و استخراج زغال‌ سنگ در کشور وارد کرده است.

این فعال معدنی توضیح داد: ضروری است اصلاحات لازم در خصوص ضریب مشاغل سخت و زیان‌آور صورت گیرد، چرا که ضریب سختی کار کارگران استخراج در شرکت‌های زغالی همانند یک کارگر نانوایی ۱.۵ است و این چالش جدی است. برای رفع این مشکل پیشنهاد می‌شود محاسبه ضریب سختی کار بر اساس قوانین موجود در صندوق بازنشستگی فولاد شکل گیرد که طبق این قوانین به کارگران استخراج ضریب ۲ تعلق می‌گیرد و می‌توانند ۱۵ ساله بازنشسته شوند، چون بیش از این توانایی کار کردن در زیرزمین را ندارند.

مجیدی در پاسخ به این سوال که آیا روشی برای کاهش میزان گوگرد در زغال‌ سنگ وجود دارد؟ افزود: میزان گوگرد در روش‌های فرآوری زغال‌ سنگ قابل کاهش نیست و ضمن اینکه میزان گوگرد در ذخایر زغال‌ سنگ کرمان خیلی پایین است، بنابراین نیازی به کاهش گوگرد نیست و مشکلی برای فولادسازان ایجاد نخواهد کرد.

وی اضافه کرد: با روش‌های فرآوری زغال‌ سنگ فقط می‌توان میزان خاکستر زغال‌ سنگ را کاهش داد؛ به عنوان مثال زغال‌سنگی که با خاکستر ۳۵ تا ۴۰ درصد وارد کارخانه می‌شود، با این روش خاکستر آن به میزان ۱۰.۵ تا ۱۱ کاهش پیدا می‌کند.

غفلت از صنایع پایین‌دست معادن زغال‌ سنگ

مجیدی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به فرصت‌های صنعت زغال‌ سنگ به ویژه در صنایع پایین‌دستی اشاره کرد و افزود: با وجود پتانسیل‌های فراوان در صنایع پایین‌دست زغال‌ سنگ، به دلیل قیمت این ماده صنعتی که حقوق و دستمزد کارگران را نیز با چالش مواجه کرده، فقط توانستیم حقوق پرسنل را تامین کنیم؛ بنابراین این بخش هم‌چنان مورد توجه قرار نگرفته و در صنایع پایین‌دستی فعالیت خاصی صورت نگرفته است.

مدیر طرح، برنامه و نظارت معادن زغال‌ سنگ توضیح داد: در صنایع پایین‌دستی برای تولید بتن‌های سبک که علاوه بر کاهش اثرات زیست‌محیطی باعث اشتغال‌زایی می‌شود، می‌توان از باطله‌های کارخانه‌های زغال‌شویی که بالای ۵ میلیون تن می‌باشند استفاده کرد، در حال حاضر برخی مطالعات تحقیقاتی در مورد این موضوع انجام شده، اما هنوز شرکت‌های دانش‌بنیان وارد مذاکره نشده‌اند.

مجیدی اظهار داشت: تولید کربن فعال از زغال‌ سنگ نیز گزینه خوبی برای شرکت‌های دانش‌بنیان است که می‌توانند وارد شده و با استفاده از دانش و فناوری خود از باطله‌ها به عنوان یک منبع تولید کربن فعال استفاده کنند.

وی گفت: تولید اسید‌هیومیک در صنایع پایین‌دستی از اهمیت بالایی برخوردار است، این اسید در کشاورزی استفاده می‌شود و خوشبختانه با وجود برخی زغال‌ سنگ‌های اکسیدی، می‌توانیم از آنها به عنوان تامین‌کننده اسید‌هیومیک خاک استفاده کنیم که لازم است دانش‌بنیان‌ها در این زمینه نیز وارد شوند.

مجیدی اضافه کرد: ذخایر قابل‌توجهی از زغال سنگ‌های نارس که می‌توانند به عنوان جاذب CO۲ استفاده شوند و برای کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی موثر هستند، وجود دارد؛ این مورد در حد تحقیقات دانشگاهی بوده و هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.

این فعال معدنی تصریح کرد: با توجه به قضایای مربوط به کاهش درآمد‌ها نتوانستیم اکتشافات قبلی را کامل کنیم، به عنوان مثال شرکت زغال‌ سنگ کرمان، اولین کار اکتشافی خود را در قبل از انقلاب و در حد فاصله ۷۰ تا ۲۰۰ کیلومتری شمال غرب استان کرمان به وسعت ۸۰۰ کیلومتر مربع انجام داد؛ که طبق برآورد‌های اولیه ذخیره زمین‌شناسی بالغ بر ۱۴۰۰ میلیون تن زغال کشف شد. در مرحله اکتشافات تکمیلی بالغ بر ۲۶۰ میلیون تن ذخایر قطعی زغال‌ سنگ کشف شد که تاکنون کم‌تر از ۱۰ درصد آن استخراج شده است.

مجیدی در پایان گفت: برای جایگزینی معادن به جای نفت باید همانند سال‌های گذشته، وزارت‌خانه معادن و فلزات احیا شود، از زمانی که وزارت‌خانه صنایع و معادن ادغام شده نقش معادن کمرنگ شده؛ امیدواریم با رویکرد دولت چهاردهم و وزیر جدید، پیشرفت قابل‌توجهی در زمینه معادن شکل گیرد.

منبع: اقتصاد آنلاین