معدن نیترات دیشموک؛ گنج مغفول مانده

به گزارش می‌متالز، نخستین ذخیره معدنی نیترات کشور در بخش محروم دیشموک کهگیلویه و بویراحمد واقع شده و بهره‌برداری از معدن نیترات در این منطقه کمتر توسعه یافته، زندگی مردم این مناطق را متحول می‌کند، اما بهره‌برداری از این معدن از سال‌های گذشته همچنان در پیچ و خم وعده‌ها باقی مانده اند.

کشور‌های آمریکا، چین و شیلی دارای بیشترین ذخیره ماده معدنی راهبردی نیترات در جهان هستند. بر اساس آخرین آمارها، حجم ذخیره معدن نیترات دیشموک بیش از ۶۰۵ هزار تن با عیار آن ۸/۱ درصد برآورد شده است و پایداری این معدن حدود ۳۰۰ سال تخمین زده شده و بیش از ۴۰۰ نوع مشتقات در آن تولید خواهد شد.

این کانسار از عنصر شیمیایی سفید ید با عیار۳۵۰ پی پی ام نیز برخوردار است که در بخش کشاورزی و صنعت بخصوص دردامپروری و بهداشت کاربرد فراوانی دارد.

بررسی‌ها و مطالعات انجام شده حکایت از این دارد که تاکنون ذخیره‌هایی از نیترات پتاسیم به صورت طبیعی در جهان و ایران یافت نشده است. اگر درجا‌هایی به آن اشاره شده است قابل استحصال و اقتصادی نیست و تهیه و استحصال آن بسیار هزینه براست.

ماده فوق جزو شش ماده ممتاز از جنبه اقتصادی جهانی شناخته شده است. نیترات پتاسیم و فسفات مورد نیاز کشور هم اینک از کشور‌های خارجی تامین می‌شود. با کشف این معدن، کشور علاوه بر اینکه از واردات نیترات بی نیاز شده، زمینه صدور آن به خارج از کشور نیز فراهم می‌شود.

قرار بود در معدن نیترات بخش دیشموک بیش از ۴۰۰ نوع مشتقات تولید شود، اما اینک بازدید میدانی از محل معدن نیترات دیشموک نشان می‌دهد که حتی جاده دسترسی هم ندارد و از وعده‌های مسوولان مربوطه دلسرد شده‌اند.

این طرح یکی از پروژه‌های آینده دار برای استان کهگیلویه و بویراحمد و حتی کشور ایران است، اما هنوز اقدام قابل توجهی در این منطقه انجام نشده است.

طبق نظر کارشناسان، توسعه و افزایش تولید مواد معدنی و احداث صنایع تبدیلی و فراوری می‌تواند ایران را به قدرت صنعتی دنیا تبدیل کند و ضمن ارتقای سرانه اشتغال کشور، نفع این بخش به صورت مستقیم بر زندگی مردم می‌رسد و به ویژه در مناطق معدنی اثرگذار خواهد بود.

سال‌های زیادی است که بخش دیشموک در شهرستان کهگیلویه به دلیل نبود امکانات و زیرساخت‌های لازم، محرومیت را با خود به یدک می‌کشد و اگرچه در ۴۰ سال از عمر انقلاب اسلامی، برای ایجاد زیرساخت‌ها تلاش‌های فراوانی صورت گرفته، اما خدمات انجام شده در میان عمق محرومیت این مناطق گم شده است؛ بنابراین بهره‌برداری از این معدن علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار و تولید منجر به امید آفرینی مردم منطقه و توسعه همه جانبه خواهد شد و دیگر جوانان این بخش مجبور نیستند برای یافتن کار ترک دیار بکنند.

فواید معدن نیترات پتاسیم در یک نگاه

طبق نظر کارشناسان حوزه معدن، این کانساراز عنصر شیمیایی سفید ید با عیار۳۵ oppm نیز برخوردار است که در بخش کشاورزی و صنعت بخصوص دردامپروری و بهداشت کاربرد فراوانی دارد.

نیترات پتاسیـم، یکی از نمک‌های ارزشمند پتاسیم می‌باشد که کانـی اصلـی آن نیز هست و به عنوان کودپتاسیک در بخش کشاورزی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.

در بخش کشاورزی به منظور تهیه و تامیـن کودهـای پتاسـی اعم از نیترات پتاسیـم، سولفات پتاسیـم، منـو فسفات و پتاسیـم فسفات تری بازیک کاربرد فزاینده و مهمی دارد.

این ماده معدنی از نظرافزایش محصول به میزان ۵ تا۱۰ برابر معمول و کاهش زمان باردهی تایک چهارم زمان معمول در تولید محصولات درختی ارزش دارد.

از دیگر مصارف نیترات پتاسیم که به صورت مشتقات مختلف آن نظیر کربنات پتاسیم، فلوئور سیلیکات پتاسیم و پرمنگنات پتاسیم بکار می‌رود، در صنایع دارویی و تهیه مواد منفجره است.

انتظار مردم تعیین تکلیف معدن نیترات است

بخشدار دیشموک گفت: این ظرفیت بی‌نظیر خدادادی در محروم‌ترین جغرافیای دنیا، یعنی بخش دیشموک از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد و مردم استان و به ویژه بخش دیشموک سالهاست که منتظر بهره‌برداری از این معدن هستند، اما حدود ۲۰ سال چشم انتظار وعده‌ها مانده ایم.

علیرضا نوروزی تاکید کرد: مردم انتظار دارند سرنوشت این معدن تعیین تکلیف شود و اگر نیتراتی در منطقه است بهره‌برداری و اگر نیست هم مشخص شود، با راه‌اندازی معدن نیترات زمینه اشتغال جوانان و مردان دیشموکی که به دلیل نبود کار به شهر‌های دور و نزدیک مهاجرت کرده‌اند، فراهم می‌شود.

وی بیان کرد: ۱۷۸ خانوار (۹۷۲ نفر) در روستای لیراب دیشموک سکونت دارند و شغل بیشتر مردم روستای لیراب کشاورزی است که اخیراً هم به دلیل منازعات منطقه‌ای در این روستا کشت و کاری صورت نمی‌گیرد.

وی بیان کرد: وضعیت راه روستایی لیراب اسفناک‌ترین جاده در استان و حتی کشور است و تنها خودروی سایپا می‌تواند از این مسیر عبور و مرور کند. همچنین جاده دسترسی به معدن (از دشتک تا لیراب) هم به دلیل سخت گذر بودن نیازمند اصلاح است.

فاز نخست معدن نیترات دیشموک اجرایی می‌شود

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت کهگیلویه و بویراحمد گفت: فاز اول صنایع وابسته طرح معدن ایلیا نیترات لیراب، طرح پودر سنگ و شن دانه بندی است.

امیر تیمور موسویان افزود: با پیش‌بینی اشتغال مستقیم ۲۰ نفر و پیش سرمایه گذاری ۱۰۰ میلیارد ریال کار انجام خواهد گرفت.

وی با اشاره به اینکه فاز نخست این طرح تا انتهای سال ۱۴۰۳ عملیاتی خواهد شد، ادامه داد: این اداره کل ضمن دعوت از تمام سرمایه گذران واجد شرایط، نوید شرایط ایده‌آل با فرصت‌های مناسب را نیز می‌دهد که همه با هم در پیشرفت استان و ایران اسلامی سهیم باشیم.

نهایی شدن فعالیت معدن نیترات دیشموک می‌تواند این بخش را به قطب صنعت استان کهگیلویه و بویراحمد تبدیل کند.

این استان دارای ظرفیت‌های بزرگ خدادادی در بخش‌های مختلف از جمله معادن، نفت و گاز، کشاورزی است، اما درصد زیادی از مردم این منطقه بیکار هستند.

کهگیلویه و بویراحمد در جنوب غربی ایران جزو مناطق حوزه زاگرس و از نظر معادن در حوزه رسوبی غیر فلزی قرار دارد هر چند این استان از نظر معادن جزو مناطق بسیار غنی کشور محسوب نمی‌شود، اما پتانسیل‌های خوبی برای ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در این حوزه دارد.

عمده مواد معدنی استان مواد اولیه سیمان، گچ، آهک، سنگ لاشه، مالون، مرمریت، بوکسیت، فسفات، سلستین، مارن و دیگر موارد است.

سرعت بخشی به طرح‌های معدنی در استان و برنامه‌ریزی در زمینه اکتشافات معدنی و جلوگیری از خام‌فروشی مواد معدنی در استان تولید و ایجاد اشتغال پایدار کمک فراوانی خواهد کرد.

عمده معادن استان شامل سیمان، مرمریت، آهک، گچ، سنگ لاشه، مارن، شن، ماسه، فسفات، بوکسیت و سلستین است.

براساس اطلاعات سازمان صنعت، معدن و تجارت کهگیلویه و بویراحمد، این استان از ظرفیت‌های بالایی در زمینه معدن برخوردار است و نیاز به سرمایه‌گذاری برای شکوفا شدن دارد. حدود ۳۰ درصد از صادرات استان در حوزه معادن است.

بخش دیشموک یکی از بخش‌های محروم استان کهگیلویه و بویراحمد است.

دیشموک ۱۰۴ روستا دارد که از این تعداد ۷۴ روستا دارای سکنه هستند و مابقی تنها در تابستان و بهار دارای سکنه می‌شود، همچنین ۳۸ روستا در این بخش دارای دهیاری‌اند. ۱۶ هزار نفر در روستا‌های بخش دیشموک سکونت دارند و بالغ بر ۲۸ هزار نفر در بخش و شهر دیشموک ساکن هستند.

منبع: خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) کهگیلویه و بویراحمد