معادن زغال سنگ در اختیار وزارت کار است

به گزارش می‌متالز، در برنامه میز اقتصاد شبکه خبر با حضورآقای مهدی حمیدی مدیرکل بهره‌برداری از معادن وزارت صنعت، معدن و تجارت-آقای شهباز حسن‌پور عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی -ارتباط تصویری با استودیوی مجاور: خانم عسل نعمتی سردبیر گروه معدن خبرگزاری صداوسیما- آقای الهی خبرنگار خبرگزاری صداوسیما در طبس- (ارتباط تصویری) - آقای بستامی رئیس سازمان نظام مهندسی معدن (ارتباط تلفنی) موضوع گزارش نظارتی مجلس از حادثه معدن طبس بررسی شد.

مقدمه: در این برنامه به بررسی گزارش نظارتی مجلس شورای اسلامی از حادثه معدن طبس می‌پردازیم. حادثه‌ای که ۳۱ شهریورماه در معدن زغال‌ سنگ طبس رخ داد. ۵۲ تن از کارگران زحمت‌کش آن معدن جان خود را متأسفانه از دست دادند. گزارش مشترک کمیسیون‌های صنایع و معادن، اجتماعی و اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی درباره این حادثه دیروز در صحن مجلس قرائت شد. 

سؤال: خانم نعمتی شما در زمانی که این حادثه رخ داد و روز‌های بعد از این حادثه پیگیری می‌کردید این موضوع را و مصاحبه‌های متعددی با مسوولین مختلف داشتید، ارزیابی خود را بگویید از گزارشی که دیروز در صحن مجلس قرائت شد؟

نعمتی: بله، گزارش دیروز منتشر و در مجلس قرائت شد و دیدیم و شنیدیم که در گزارش آن چه که بیش از پیش در آن وجود دارد؛ همین بحث شاید ضعف در ایمنی، نظارت بر این ایمنی است. چیزی که بیشتر از هر دلیل دیگری، آن جا هم گویا است. موضوعی که ما هم در گزارش‌ها اشاره کردیم؛ نظارت بر ایمنی، در این سال‌ها در پی حوادث معدنی که داشتیم بار‌ها مد نظر بوده رعایت آن، اما آن چه که اتفاق افتاده، در سال ۱۴۰۱ دفتر نظارت بر ایمنی از ساختار وزارت صمت حذف شده بود و این آسیب زننده بوده، اگرچه که پیش از آن ما یک سری از حوادث را داشتیم در معادن همین زغال سنگ؛ حادثه‌ای که در معدن زمستان‌ یورت اتفاق افتاد در سال ۹۶؛ آن هم از همین دست بود و آن جا هم ما تعدادی از کارگران‌مان را از دست دادیم. در کنار شاید مطرح هم شد در فاصله‌ای که این حادثه اتفاق افتاد در فضای مجازی هم از آن صحبت می‌شد، بحث مشکلاتی که صنعت زغال سنگ کشورمان دارد، ما هم در گزارش‌ها به آن اشاره کردیم، اما واقعاً این دلیلی بر این نمی‌شود که بهره‌بردار شرایط ایمنی و تجهیزات کارگران را فراهم نکند. تجهیزات به روز برای کارگر و در بحث استخراج معادن؛ معادن را به آنها تجهیز نکند. این موضوعی بود که خیلی داشت مطرح می‌شد در فضای مجازی که مثلاً به خاطر مشکلاتی است که این صنعت دارد. ما بررسی کردیم، هم این معدن و معادن دیگر زغال سنگ کشور ما؛ حاشیه سود پایینی ندارند، آن چه اتفاق می‌افتاد، این بود که باید بخشی از سود را برای ایمنی کارگران صرف می‌شد تا امنیت این افراد که نیروی کار فعال و ارزشمند معادن هستند تأمین می‌شد. این اتفاقی است که هم در این معدن و هم در سایر معادن متأسفانه نیفتاده، همان طور که در گزارش دیروز مجلس هم بود، وزیر کار اشاره کرد؛ از اواسط مهر ماه همه معادن زغال سنگ مورد بررسی قرار گرفتند و متأسفانه آمار‌ها و عددی که ایشان مطرح کردند، گویای همه چیز است. از ۶۲ معدن زغال‌ سنگی که مورد بررسی قرار گرفته ایمنی آنها، همه این ۶۲ معدن متأسفانه فاقد استاندارد‌های ایمنی هستند و این یعنی این که کار خیلی سخت است و باید بیش از این اینها نظارت بر معادن که در قانون هم ابتدا وزارت کار، صمت و بازوی وزارت صمت؛ سازمان نظام مهندسی معدن و دیگر دستگاه‌های درگیر و تأمین ایمنی و نظارت بر آن باید بیش از پیش به ان دقت شود تا ان‌شاءالله دیگر با این حوادث معدنی مواجه نباشیم.

سؤال: آقای حمیدی این مدل نظارتی وزارت صمت بر معادن چگونه است؟

حمیدی: بحث نظارت بر معادن در فاز‌های مختلفی در آن انجام می‌شود. زمانی که مسجل می‌شود که یک محدوده معدنی تبدیل به معدن می‌شود، پروانه بهره‌برداری به تبع آن با میزان ذخیره آن صادر می‌شود و یک سری تعهداتی را مطابق قانون، بهره‌بردار بر اساس آن باید انجام دهد. تنوع مواد معدنی، نوع ایمنی در معادن را متفاوت می‌کند؛ چه از نوع معادن روباز چه از نوع معادن زیرزمینی. در قانون هم به آن اشاره شد که معادنی که کوچک مقیاس هستند و زیر ۲۵ نفر هستند، مسوول ایمنی که جزو تعهدات بهره‌بردار است برای استخدام ایشان به عنوان این که مطابق شرح وظایف و مسوولیت‌هایش؛ مسوول نظارت بر معادن باشد، مسوولیت ایمنی را هم بر عهده دارد. معادنی که بالای ۲۵ نفر باشند، قطعاً مسوول ایمنی هم می‌طلبد که در معدن باشد با شرح وظایف متفاوت از مسوول فنی که این مسوول ایمنی بر اساس این شرح وظایفی که در وزارت صمت و وزارت کار که متولی آموزش مسوول ایمنی است، از طریق سازمان نظام مهندسی معدن معرفی می‌شود. این موضوعی که اغلب و تقریباً اکثر معادن زغال‌ سنگ دارای مسوول فنی و ایمنی هستند و مسوول فنی و ایمنی آنها تمام وقت در معدن حضور دارند. به تبع آن هم، هم وزارت صمت و هم وزارت کار بازدید‌های نظارتی را در طول سال دارند و بازدید‌های نظارتی را در طول سال انجام خواهند داد و خود وزارت صمت هم بازرسینی را سالانه یک تعدادی معادن را انتخاب می‌کند و بازدید می‌کنند از آن و کلیه موضوعات و ملاحظاتی که در قانون و آیین‌نامه به آن اشاره شده را مد نظر قرار می‌دهند. کلیه معادن زغال سنگ هم همیشه و سالانه در این بازدید‌های نظارتی بازرسین ویژه قرار داشتند و قرار می‌گیرند. 

سؤال: یعنی معلوم است الان از همین معدن، آخرین باری که بازدید که به عمل آمده؛ کی و چگونه بوده؟

حمیدی: بله، همان‌طور که همکاران در وزارت کار اعلام کردند تقریباً اواخر برج پنج یعنی مردادماه؛ ۲۸ مرداد بازدید نظارتی شان را داشتند. مسوول فنی هم که در معدن است، ماهیانه گزارش نظارتی خود را می‌دهد. بر اساس آن عملکردی که در معدن وجود دارد، یک سری موارد را به عنوان ملاحظات، یک سری موضوعات را به عنوان اجرا به بهره‌بردار ابلاغ می‌کند. موضوعی که مهم است در این معدن؛ بازگشایی این جبهه کاری است که در معدن قرار گرفته است. تقریباً ۲۱ شهریور ۱۴۰۳ این جبهه کاری که محل وقوع این حادثه و انفجار بوده را شروع به کار کرده و در خلال برنامه علت و حوادث آن را عرض می‌کنم.

سؤال: علت آن را بگویید که چگونه بوده است؟

حمیدی: ۲۱ شهریور این جبهه کار بازگشایی می‌شود، موضوع مهمی که در این جبهه کار است؛ بر اساس همین آیین‌نامه اجرایی و آیین نامه ایمنی در معادن است، هر نوع جبهه کاری که تازه باز می‌شود، نیاز به یک طرح تهویه دارد و هر طرح تهویه هم؛ شش ماه یک بار باید بازبینی و ارائه شود. موضوعی که در این جبهه کار جدید ایجاد شده؛ طرح تهویه ایجاد نشده بوده، بلکه با این نیت که جبهه کار را پیشروی‌اش را شروع کنند و بعد از پیشروی شرایط و زیرساخت آن را فراهم کنند و تونل تهویه برگشتی را در نظر بگیرند. تهویه ورودی را داشته، تهویه برگشتی را هم متأسفانه نداشته، موضوع مهمی که در علت حادثه این اتفاق افتاده، بر اساس سوابق این معدن و جبهه کار‌هایی که انجام شده، به صورت تخریب، پیشروی و پسروی بوده، یعنی یک جبهه کاری را با یک اندازه و ارتفاع مشخصی تخریب می‌کنند، شیفت‌بندی که در این معدن صورت گرفته؛ در شیفت سوم این تخریب به صورت ناگهانی آمده پایین. نه این که اندازه این تخریب‌ها را بر اساس سابقه‌های جبهه کاری که در این معدن صورت می‌گرفته برآورد می‌شده است. 

سؤال: الان جبهه کار جدیدی که ایجاد کردند، نیاز نداشت که مجوز ایمنی را دریافت کنند، بعداً کار را انجام دهند؟ 

حمیدی: قطعاً، ابتدای عرض کردم نیاز داشت که در طرح جدید، تهویه جدیدش را ارائه دهند که متأسفانه در این، طرح جدید‌شان وجود نداشته است.

سؤال: مجوز کار را چه کسی می‌دهد آنجا؟

حمیدی: مجوز کار به صورت معادن زیرزمینی هستند و شروع به کار که می‌کنند، یعنی در این ۹ روزی که این جبهه کار ایجاد شده، طرحش هم در حال آماده شدن و ارائه بوده که این طرح باید تونل برگشتی تهویه هم مد نظر قرار می‌گرفت که آن تخریب ناگهانی که در جبهه کار صورت می‌گیرد و متأسفانه ۱۳ تن از کارگران در آن جا جان‌شان را از دست می‌دهند، در اثر تخریب از دست می‌دهند. به نحوی تونل دویل ورودی اکسیژن و تهویه ورودی بسته می‌شود و نشت گاز باعث می‌شود انفجار در قسمت پایین این جبهه کار، حالا من بیشتر تمایل دارم بحث‌های ما، بحث‌های عامی باشد، نمی‌خواهم ورود به کلمات تخصصی کنم، پایین این جبهه کار انفجار صورت می‌گیرد، این انفجار؛ یعنی شرایط مثلث آتش برقرار می‌شود و این انفجار باعث می‌شود که گاز CO دوباره به این تهویه بلوک B برود که متأسفانه بقیه بر اساس؛ ۱۳ نفر تخریب، سه نفر سوختگی و بقیه بر اساس مسمومیت گاز جان خود را از دست می‌دهند. این اتفاق در ساعت ۸:۱۵ شب روز ۳۱ شهریور اتفاق می‌افتد و در آن شیفت ۲۵۱ نفر از کارگران در معدن مشغول به کار بودند.

سؤال: شما چه بخشی و چه نظارت‌هایی را انجام ندادید که این ضعف متوجه شما شده؟

حمیدی: عرض کردم بحث ضعف نظارتی که می‌فرمایید، حتی در گزارش هم مطرح شده، عوامل مختلفی در نظارت بر معادن تأثیر دارند. بحث ایمنی به یک بخش دیگری ارتباط دارد، بحث فنی آن به بخشی از وزارت صمت ارتباط دارد و این بستر هم ایجاد شده بوده و مسوول فنی که وازرت صمت باید مکلف می‌کرده معادن را که مسوول فنی داشته باشد، مسوول فنی مقیم و مستقر در معدن بوده و در لحظه حادثه مسوول ایمنی و فنی هم در معدن حاضر بودند. بخشی که باید مسوول فنی دقت می‌کرد و سازمان نظام مهندسی هم روی این نظر دارد؛ این مسوول فنی برای این که هر جبهه کار جدیدی ایجاد می‌شود، باید قبل از این که این جبهه؛ کار انجام شود، او پاسپورت و طرح جدید جبهه کار را آماده کند و به تأیید وزارت صمت یا آن کمیسیونی که بر اساس آن تأیید می‌شود، انجام می‌دهد. 

سؤال: خانم نعمتی هم به آن اشاره کرد از ۶۲ معدنی که مورد بررسی قرار گرفته، وزیر تعاون هم دیروز اشاره کرد؛ همه معادن زغال سنگ گفته شده که فاقد اصول ایمنی هستند. این را چطور می‌شود توجیه کرد؟ 

حمیدی: در بحث زغال سنگ، ما تقریباً در دنیا ۱۳۰ میلیارد تن ذخیره زغال سنگ قطعی داریم که از این ۱۳۰ میلیارد تن؛ تقریباً هشت و نیم میلیارد تن استخراج سالیانه است. مصارف بسیار زیادی دارد، یکی از بزرگترین مصارف زغال سنگ به صورت کک متالورژی در فولاد و تولید برق در دنیا استفاده می‌شود. سهم تولید ما از این کیک استخراجی مواد معدنی؛ بسیار کم و پایین است، علیرغم این که ما یک و سه دهم الی یک و چهاردهم میلیارد تن ذخیره قطعی داریم و قطعاً هم با اکتشافات بیشتر، بیشتر می‌توانیم به آنها برسیم، در سال گذشته میزان استخراج واقعی ما؛ چهار و هفت دهم میلیون تن بوده که این عدد، نسبت به کیک مواد معدنی استخراج شده در دنیا؛ بسیار عدد کمتری است. این چهار و هفت دهم هم بیشتر هم به صورت زغال سنگ متالورژی و حرارتی؛ بیشتر به صورت متالورژی که در صنایع فولاد ما استفاده می‌شود. به تبع این میزان ذخیره، تعداد معادن زغال سنگ ما در سطح کشور؛ ۲۲۸ معدن است که این تعداد، عدد‌ها را اگر مقایسه کنید که کل استخراج اسمی ما؛ چهار و هفت دهم است نشان می‌دهد که این معادن زغال سنگ ما، معادن کوچک مقیاسی هستند. این کوچک مقیاس بودن آنها هم دلایل مختلفی دارد. دلایل مختلف ان این است که نوع زغالی که در ذخایر ما وجود دارد، ذخایری هستند که ضخامت آنها خیلی ضخامت کمی است. یکی از ملزمات مکانیزه کردن معادن زغال سنگ، این است که ضخامت آن زغال بالا باشد. متأسفانه در بعضی از نقاط کشور ما؛ زغال سنگ ضخامت بسیار پایینی دارد، لذا مکانیزه کردن؛ ما از این ۲۲۸ معدنی که عرض می‌کنم؛ یک معدن؛ معدن مکانیزه است، به زودی دو معدن مکانیزه هم به ما اضافه خواهند شد، یعنی حالت توقف دارند، مکانیزه انجام می‌شود و معادنی که چنین ظرفیتی را داریم، می‌رویم به سمت مکانیزه کردن و این بستر را داریم فراهم می‌کنیم که کار مکانیزه انجام شود. به طبع، معادنی که خیلی استخراج پایینی دارند، بله بعد از این اتفاق که متأسفانه این حادثه رخ داد، اقای وزیر به عنوان نماینده دولت؛ اولین نماینده دولت بود که در محل حادثه حاضر شد. در همان لحظه چندین دستور داد. یکی از دستوراتش؛ تشکیل کمیته ویژه بررسی معادن زغال سنگ بود. این کمیته ویژه زغال سنگ تشکیل شد از نمایندگان وزارت کار، صمت، نظام مهندسی معدن، خبرگان حوزه زغال سنگ و در شش استان زغال‌خیز ما که استان‌های مازندران، سمنان، کرمان، خراسان جنوبی و آذربایجان شرقی است، بازدید‌های نظارتی شروع شد و مطابق آیین‌نامه ایمنی معادن که آیین‌نامه ایمنی معادن؛ متولی آن وزارت کار است، شروع کردند و فنی آن هم بچه‌های ما شروع کردند بررسی کردند و گزارش‌ها می‌آیند و دستور وزیر این بود که حداکثر ظرف مدت سه ماه کلاً این معادن تعیین تکلیف شوند. تعیین تکلیف به این صورت که اگر هر معدن زغالی نقص ایمنی و فنی دارد و اگر توانایی اصلاح دارد، تولید متوقف، این نقص برطرف و دوباره اقدام شود و اگر این نقص غیرقابل برطرف است، قطعاً معدن تعطیل شود تا رفع نقص به هیچ وجه معدن فعال نشود.

سؤال: آقای حسن‌پور اصلی‌ترین مشکل معادن کشور چیست ومتولی آن کیست؟ 

حسن‌پور: اصلی‌ترین مشکل؛ معادن ما در کشور متولی خاصی ندارند. مخصوصاً در بحث ایمنی و بازرسی هیچ کس پاسخگو نیست. در دولت‌های قبل اداره کل نظارت و بازرسی متأسفانه منحل شد که باعث بروز این بحث‌ها و مشکلات شد. بنده اعتقادم بر این است با توجه به این که از دیار کریمان؛ استان کرمان هستم و بهشت معادن کشور است، بایستی در کشور وزارت معدن مجدداً تشکیل شود. حالا اگر بگوییم چرا ادغامش کردیم؟ باید بگوییم کار کارشناسی نبوده؛ اشتباهی صورت گرفته با توجه به پتانسیل‌ها و ظرفیت‌ها و منابع طبیعی خدادادی که داریم و فرمایش مقام معظم رهبری که معادن باید جایگزین نفت شوند، باید ریشه‌یابی اصلی کنیم. حالا امروز بیاییم بگوییم حسن مقصر است یا حسین، دردی را دوا نمی‌کند. 

سؤال: آقای حسن‌پور قانون که داریم؛ قانون هم مکلف کرده وزارتخانه را برای این که نظارت کنند؟

حسن‌پور: همین الان معادن دست چند وزارتخانه است. شما شاهد بودید در گفتگوی روز شنبه مجلس شورای اسلامی که شنبه‌های نظارتی نام گرفته، ما سه وزیر را دعوت کردیم راجع به یک موضوعی که؛ موضوع خاص یک معدن است، یعنی عملاً این معضل و مشکل که عده زیادی در کشور در رابطه با معادن تصمیم‌گیر هستند. برداشت از معادن انجام می‌شود، ولی یک متولی خاصی که صفر تا صد پاسخگوی همه مطالبات مردم و امروز وقتی این طور حادثه‌ای اتفاق می‌افتد کسی بیاید و با صراحت تقصیر را به گردن بگیرد نیست. شما شاهد بودید وزیر صنعت امروز یک جمله‌ای را می‌گوید، وزیر کار جمله دیگری را می‌گوید و جالب این است؛ همه معادن زغال سنگ در اختیار وزارت کار است، در اختیار وزارت صنعت و معدن که متولی معادن کشور است؛ نیست. شما در وزارت کار؛ معاونتی به عنوان معاونت معدن ندارید، حادثه‌خیزترین معادن و با پشتوانه قدیمی‌ترین معادن کشور؛ معادن زغال سنگ هستند. اما بیایید ببینیم در طول ۲۰ سال گذشته؛ این دولت و آن دولت منظورم نیست، در رابطه با معادن زغال سنگ ما چه اقدام عملی انجام دادیم؟ غیر از این که هر وقت اتفاقی افتاده که متأسفانه اتفاقات هم هر سال افتاده، حالا یک موقع تعداد تلفات ما کمتر بوده، یک موقع مثل امسال تعداد تلفات بیشتر بوده است. 

سوال: فقط در نیمه نخست امسال ۱۳ کارگر جان خودشان را از دست دادند توی معادن مختلف؟

حسن‌پور: ۱۲ هزار معدن داریم ۷ هزار تای آن معدن‌ها فعال است کمتر از ۲۵ درصد این معادن ایمنی هستند تازه در آن ۲۵ درصد هم اگر بخواهیم دقیقا برابر مصوب مجلس شورای اسلامی است که حالا جناب آقای مهندس حمیدی تشریف دارند که مسوولیت بخشی از معادن را در وزارت صنعت و معدن برعهده دارند قطعا می‌پذیرند که ما به معادنمان در بحث ایمنی که جان کارگران عزیزمان است جان کسانی که سرمایه اصلی ما هستند در بحث معادن توجه نکردیم.

سوال: خوب در دولت‌ها توجه نشده، مجلس چه کار کرده است؟

حسن‌پور: مجلس قوانینی را که نیاز بوده در دو نوبت که بنده خودم در مجلس شورای اسلامی بودم آن چه که درخواست خود دولت بوده اصلاح قوانین معادن بوده انجام دادیم و هیج منع قانونی غیر از یک موضوع که در دستور کار کمیسیون است و پیشنهاد دهنده این موضوع هم خود بنده هستم و با هماهنگی کلیه صاحب‌نظران، خانه صنعت و معدن را نظرات‌شان را خواستم به تمام نماینده‌ها پیشنهادی دادم که اگر نظری دارند بدهند بحثی که امروز از نظر قانونی با مشکل رو به رو هستیم و باید بگوییم که نیازمند قانون هستیم این است که در وزارت معدن را تفکیک کند از وزارت معدن و تجارت.

شما در نظر بگیرید در طول یک دهه گذشته ما هر ۹ ماه یک وزیر را عوض کردیم یا وزیر یا سرپرست وزارت خانه این با روح کلیه توجه به زیرساخت‌ها و تثبیت مدیریت هیچ گونه سازگاری نداشته نمی‌خواهیم بگوییم که مجلس در این قضیه بی تقصیر بوده مجلس به نوبه خودش در بحثی که باید وزارت معدن را زودتر از اینها پیشنهاد می‌داد و یک فکر اساسی برای معادن کشور می‌کرد کوتاهی کردیم کوتاهی‌مان را هم باید بپذیریم، اما به جرات می‌توانم بگویم کمترین وقت وزرای معدن وزرای صنعت و معدن راجع به معادن گذاشتند، چون همیشه دغدغه اصلی شان خودرو بوده و متاسفانه خودرو هم حل نشده تا یکی دوسال قبل مرغ و تخم مرغ هم جزو وظایف وزیر صنعت ومعدن و تجارت بود که می‌بایست بر آنها نظارت بکند.

جمع‌بندی بنده شفاف این است که مجلس در این حادثه به موقع عمل کرد اولین لحظاتی که اتفاق افتاد نماینده منطقه‌ای که در نزدیکی معدن حضور داشتند حضور پیدا کردند یک تیم کاملا کارشناسی متخصص از کمیسیون صنعت معدن به اتفاق نایب رییس مجلس شورای اسلامی حضور پیدا کردند و در این مدت هم کمیسیون چندین جلسه تخصصی را با حضور همه کسانی که درگیر بودند کسانی که انگشت اتهام به سوی آنها می‌رفت یا کسانی که صاحب نظر بودند از مراکز مختلف از اتاق بازرگانی از خانه معدن از نظام مهندسی معدن از وزارت صنعت و معدن از وزارت کار از محیط زیست از همه کسانی که به نوعی درگیر بودند.

سوال: خروجی اش شده این گزارشی که الان درآمده درست است؟

حسن‌پور: بله.

سوال: ارتباط مان با آقای الهی خبرنگار محترم خبرگزاری صداوسیما در طبس برقرار است درباره رسیدگی به خانواده جانباختگان این حادثه و مجروحان هم بگویید وضعیت‌شان و رسیدگی به آنها چگونه بوده است؟

الهی: همان طور که در خبر‌ها گفته شده بحث سانحه‌ای است که در ۳۱ شهریور ساعت ۲۰:۱۵ دقیقه شب اتفاق افتاد نهایتا ۵۲ نفر از هموطنانمان جان خود را از دست دادند از همان ابتدای سانحه کار امداد رسانی به نحوی بود که البته، چون من آن جا بودم گویا قرار بود که درخواست شود از نیرو‌های امداد رسانی خارج از کشور که با توجه به این که شرکت زغال سنگ پرورده طبس سالیان سال هست که نیروهایش عملی در یک مانور خودجوش هر ساله فعالیت می‌کنند از نیرو‌های معدن کار امداد رسانی را انجام دادند و نهایتا طی ۸۰ ساعت امداد رسانی کار نهایی شد، اما در مورد اتفاق‌هایی که اتفاق افتاده طی روز‌های گذشته خوب آخرین خبری که هست یک نفر در بیمارستان شهید صدوقی تحت مراقبت ویژه قرار دارد ۱۲ نفر از دیگر مصدومان بعد از ترخیص از بیمارستان در منازل خودشان تحت مراقبت قرار دارند خوب طی این چند روز هم در خبر‌ها دیدید که نماینده محترم ولایت فقیه بودند که به طبس آمدند و پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب داشتند که دیدار مستقیم داشتند. من کار بررسی میدانی که انجام دادم کار ساخت مسکن این عزیزان در روستای دشت غران طبس و البته یک نفر هم در عشق آباد انجام می‌شود قرار است این منزل‌ها کامل شود توسط راه و شهرسازی و نهایتا برای تجهیز شدن به صنعت و معدن و تجارت واگذار شود و بعد از تجهیز قطعا آن طور که گفتند الان در مرحله نهایی قرار دارد و بعد از آن تحویل خانواده‌ها خواهد شد و تا یکی دو هفته آینده گفتند که این اقدام انجام خواهد شد ضمن اینکه در راستای اقداماتی که خود شرکت معدن جوی طبس تحت عنوان بهره بردار و پیمان کار انجام شده یک مرحله مبلغ دویست میلیون تومان و یک مرحله مبلغ پنجاه میلیون تومان به حساب خانوار‌ها ریخته شده که من با عزیزان که صحبت کردم تایید کردند این موضوع را و ناگفته نماند که پیمانکار و بهره بردار هم در جلسات متعدد که علاوه بر آن مبلغ مستمری که قرار است به خانواده‌ها پرداخت شود حالا ده تا دوازده میلیون تومان قرار است که به صورت دائم مبلغی بالغ بر حدود ۱۰ میلیون تومان هم توسط بهره بردار به حساب خانوار‌ها ریخته شود که این خبر خوبی است. درخواست‌های زیادی خود نیرو‌های شرکت‌های زغال سنگ ما رسیده به عنوان خبرنگار و رسانه که مسیر منتهی به معدن نیاز هست رسیدگی شود و ما سوانح جاده‌ای داریم همان طور که میهمان عزیز برنامه هم گفتند در بحث ایمنی معدن اقدامات خوبی باید انجام شود ما ۳۴ معدن داریم در شهرستان طبس که بالغ بر ۲ میلیون تن استخراج سالانه‌اش هست.

سوال: آقای حمیدی الان وضعیت معدن چگونه است گفته شد که کارگران برگشتند سر کارشان درست است؟

حمیدی: ابتدا من عرض کنم که این حادثه این قدر حادثه سنگین و ناراحت کننده‌ای بود که تمام این اقداماتی که سرکشی که هیات دولت و مجلس شورای اسلامی و دفتر حضرت آقا هم زحمت کشیدند تماما به این منزله است که هیچی را قیاس نمی‌کنند با سرپرست خانواده فقط نیت این بود که دردی به درد‌های این خانواده‌ها اضافه نشود این خیلی مهم بود که دفتر حضرت آقا و خود مجلس شورای اسلامی و هیات دولت این را مد نظر داشتند که این را هم جا دارد که اینجا اعلام کنیم.

نخیر معدن فعلا هیچ مجوزی برای فعالیتش از سمت وزارت صمت صادر نشده است و قطعا بعد از اقدامی که نتایج علت حادثه که مشخص شده و نتایج قضایی بیاید باید در صحن شورای عالی معادن نسبت به نحوه ادامه فعالیت تصمیم گیری شود.

سوال: بعد این کارگرانی که الان کار نمی‌کنند وضعیت‌شان چگونه خواهد بود؟

حمیدی: من احساس می‌کنم که با این فوریتی که کار دارد انجام می‌شود به زودی در دستور کار شورای عالی معادن قرار می‌گیرد که تعیین تکلیف شود معدن؟

سوال: حق و حقوقشان را دریافت میکنند؟

حمیدی: قطعا در این فاصله حق و حقوق‌شان را دریافت می‌کنند.

سوال: آقای حسن‌پور شما گفتید که جلسات متعددی هم داشتید تا رسیدش به این گزارشی که در صحن مجلس هم قرائت شد حالا با کسانی که به هر حال قصور کردند مشکلاتی داشتند آیا برخوردی خواهد شد یانه؟

حسن‌پور: در رابطه با مطلب اول که جناب آقای حمیدی فرمودند براساس قانون بیمه بیکاری شامل حال کلیه این عزیزان تا زمانی که کارشان را شروع کنند می‌شود که متولی اش هم خود وزارت کار هست و سریع‌تر اقدام شود هر چند که هر اقدامی ما انجام دهیم جبران کننده ضایعه‌ای که اتفاق افتاده چه برای خانواده‌هایی که عزیزانشان را از دست دادند چه کارگرانی که از نظر روحی دچار آسیب شدند هم خودشان هم خانواده شان نخواهد شد و باید اظهار شرمندگی بکنیم در مقابل این خانواده‌ها و سایر خانواده‌های عزیزی که در این مجموعه معدنی یا کارگری مرتب حادثه آفریده می‌شود.

در رابطه با بحثی که شما فرمودید بله همان گونه که مستحضر هستید همان دیروز پرونده جمع‌بندی شد و قرار شد در اختیار دستگاه قضا قرار بگیرد مجلس شورای اسلامی با فوریت با دقت و کار شبانه روزی ماموریت خود را انجام داده از این جا به بعد پرونده این معدن و این حادثه در اختیار دستگاه قضا قرار می‌گیرد و دستگاه قضا هم برخورد قانونی را برابر قانون و مقرراتی که هست انجام می‌دهد ولی بنده بحثم فراتر از این است از همان لحظه اول من از طریق کمیسیون پیگیری کردم که دیوان محاسبات برود و یک گزارش دقیق و جامعی را برای ما بیاورد مرکز پژوهش‌های مجلس برود گزارشی را در بیاورد راجع به بقیه معادن. این معدن تازه گل سرسبد معادن زغال سنگ بوده که این حادثه و با این اتفاق دل خراشی که افتاد این تلفات را داشت بعضی از معادن ما به مراتب شرایط بدتری دارند مخصوصا استان کرمان بنده اخیرا از معادن زغال سنگ بازدید داشتم هم شرایط کارگران بدتر است هم شرایط معدن خیلی وضعیت بدتری هست و هم وسایل ایمنی که در حدی که در این معدن رعایت شده در این معادن متاسفانه رعایت نمی‌شود علتش این است که بحث زغال سنگ در کنار همه مسائل و مشکلاتی که دارد از معادن قدیمی ماست و کمترین توجه در بحث شرکت‌های دانش بنیان به این مسائل شده کمترین ارتباط صنعت و دانشگاه در این رابطه هست متاسفانه با صراحت باید اعلام کنم که سالهاست دولت‌ها جلوی ابزاردقیق و مورد نیاز که بشود در این معادن قبل از هر گونه اتفاقی یک آلارمی یک هشداری داده شود آنها را هم نداریم و هم اکنون هم هنوز اتفاق نیفتاده و همین جا به صراحت اعلام کنم ما پنج سال است که در مجلس شورای اسلامی مصوب کردیم بحث واردات خودرو، یکی از بحث واردات خودرو آن جا بحث ماشین آلات معدنی است که متاسفانه نه تنها وارد نشده بلکه از دستگاه‌ها کارشکنی هم داشته اند که ما دو روز قبل در کمیسیون همه مجموعه‌ها را بانک مرکزی را وزارت صنعت معدن را، محیط زیست را و همه دستگاه‌های متولی را.

سوال: اصلا موضوع ماشین آلات که یک بحث مجزایی دارد؟

حسن‌پور: یکی از بحث‌هایی که باید بهش پرداخته شود کسانی باید پاسخ گو باشند که اجازه ورود به ماشین آلات را ندادند، کسانی باید پاسخگو باشند که اجازه واردات زغال سنگ را دادند.

سوال: اینها اگر دولتی هم باشند شما هم هر حال در مجلس می‌توانستید از اینها سوال کنید از وزرا؟

حسن‌پور: وقتی می‌گویید از وزرا سوال کنید وقتی متوسط هر ۹ ماه یک وزیر را سرپرست وزارت خانه تغییر می‌کند بعضی از وزرا را به دلیل همین کم کاری‌ها ما کنار گذاشتیم ما با هیچ کس عقد اخوت نبستیم و با هیچ کس هم پسرخاله نیستیم بنده هم که با این صراحت دارم این مسائل را عرض می‌کنم دستگاه قضا رسیدگی می‌کند.

سوال: صراحت شما هم خیلی خوب است، اما به هر حال اگر بازدیدی می‌شود از یک معدنی وقتی آنجا شرایطی ایمنی ندارد ادامه کار در آنجا بالاخره خطر برای آن کارگران هستش، ارتباط تلفنی داریم با آقای بستامی رئیس سازمان نظام مهندسی معدن، سازمان نظام مهندسی به هر حال بازوی نظارتی وزارت صمت به شمار می‌آید چرا پس این اتفاق افتاد ارزیابی شما چگونه است مدل بازرسی‌های شما چگونه است؟

بستامی: حادثه را جناب آقای مهندس حمیدی عنوان کردند من از بازگویی شان خودداری می‌کنم، همین طور که مستحضرید و دوستان هم عنوان کردند معادن زغال سنگ طبیعتا که اغلب شان زیر زمینی هستند در ایران میزان حادثه خیزی شان بالاتر است به خصوص این معدن در طبس جزو معادن درجه چهار است که به ازای هر تن ماده معدنی ۱۵ متر مکعب گاز تولید می‌کند خود به خود ماهیتاً خطرناک است و باید آن عوامل فنی و بهره بردار معدن که حضور دارند سیستم تهویه معدن را کاملا رعایت کنندو مسائل ایمنی را. در خصوص این معدن ما اقدامات نظارتی که قبل از وقوع حادثه صورت گرفته که هر معدنی باید مسوول فنی داشته باشد مطابق آئین نامه ماده ۱۰۲ قانون معادن بله این معدن مسوول فنی داشته و مسوول فنی اش هم تمام وقت بوده است باید هر معدنی بالای ۲۵ نفر مسوول ایمنی داشته باشد این معدن مسوول ایمنی هم داشته و مورد تایید وزارت کار بود ما مطابق ماده ۱۰۱ آیین نامه اجرای در قالب تفاهم نامه‌ای که با وزارت صنعت و معدن تجارت داریم یک سری از معادنی که لیست می‌کنند بازرسی انجام می‌گیرد این معدن هم جزو بازرسی‌های کارشناسان نظام مهندسی بوده کارشناس نظام مهندسی در زمانی که بازدید را انجام داده به موارد ایمنی و فنی مهمی اشاره کرده است که آمدند عنوان کردند که این معدن گازخیر است و به دلیل اینکه در ۲۰۰ متری زیر زمین هست باید این مد نظر قرار بگیرد معدن فاقد آموزش فعال بوده عنوان کردند که کارکنان استفاده از حفاظت فنی را جدی بگیرند مجهز کردن معدن به تجهیزات استخراخ مکانیزه و نیمه مکانیزه و استفاده از سنسور‌های کنترل گاز و استفاده از سنسور‌های تشخیص گاز با توجه به حجم بالای گاز متان و موارد دیگر؛ و موارد بعدی که نظام مهندسی انجام داده کلا در هر حادثه‌ای گزارش‌های حادثه را به وزارت خانه ارسال می‌کنیم گزارش تحلیلی حادثه هم برای وزارتخانه ارسال شده است و وزارتخانه هم عملا پیگیری جدی را انجام داده است.

سوال: گزارش وضعیت را ارسال می‌کنید دیگر؟

بستامی: گزارش وضعیت هر حادثه‌ای را به صورت فنی، حالا من یک موردی را هم خدمتتان عرض کنم وزارت خانه با همکاری تخصص نظام مهندسی تا به حال ۱۴۰ عنوان نشریه ضوابط و معیار‌های فنی دارد که ۳۰ تای آن مخصوص زغال سنگ است اصلا اینها ابلاغ می‌شود به بهره بردار‌ها و مهندس‌های فعال در معدن. در خصوص بحث فقط موضوع ایمنی فقط ۵ تا نشریه داریم نشریه ۳۵۰، نشریه ۴۸۸، نشریه ۶۶۹ و نشریه ۷۷۵ یعنی می‌خواهم خدمتتان عرض کنم مواردی که نیاز بوده خوب عنوان شده، اما من یک موردی را عرض کنم در خصوص بالا بردن بحث نظارت ما باتوجه به این که بازوی نظارتی وزارتخانه هستیم یک ماده قانونی در قانون نظام مهندسی است بعد از تشکیل ۲۲ سال از نظام مهندسی این مغفول مانده است تخصیص ۳ درصد از حقوق دولتی به نظام مهندسی برای انجام وظایف قانونی خودش.

سوال: خانم نعمتی ما ارزیابی شما را هم داشته باشیم.

نعمتی: در برنامه‌هایی که پس از حادثه همین جا در میز اقتصاد و گفتگوی ویژه بهش پرداختیم یک موضوعی را مطرح کردیم آن هم این است که مسوول فنی معدن تعارض منافعی این جا وجود دارد حقوقش را از بهره بردار معدن از مدیر معدن می‌گیرد در این گزارش چنان که اشاره شده نکته بسیار مهم و قابل اهمیت است که مسوول فنی در همین معدن معدن جوی ۲۷ شهریور یعنی درست سه روز قبل از حادثه گزارشی ارائه داده که اتفاقا به تایید سربازرس معدن هم رسیده متاسفانه و در آن به سیستم زهکشی گاز، سیستم مانیتورینگ و سیستمی که دقیق محاسبه کند گازسنجی را هیچ اشاره‌ای نشده است این همان موضوعی است که بار‌ها اینجا مطرح شده و یک مساله دیگر هم که آن آسیب هست بحث آموزش کارگران است که آن هم متاسفانه در بهترین حالت در معادن ما همان ابتدای کار مجموعه کارگران آموزش دیده می‌شود، چون که بسیار کمک خواهد کرد برای این که پیش گیری کند از حوادث این چنینی.

سوال: آقای حسن‌پور برای این که از این اتفاقات نیفتد اقدام جدی مجلس از این به بعد چه خواهد بود؟

حسن‌پور: ما به همه وظایف قانونی خودمان عمل خواهیم کرد همان گونه که تا الان هم سعی کردیم عمل کنیم و از طریق دستگاه قضا و مجلس شورای اسلامی پیگیر این گونه موارد است و در خصوص فرمایشی که سرکار خانم نعمتی فرمودند باید آموزش‌های ضمن خدمت را برای کارگران همان گونه که برای کارمندان داریم به صورت مرتب و میدانی داشته باشیم که این که فرمودند با بخش نامه هیچ مشکلی را حل نمی‌کند ماحتما باید برویم در اعماق زمین در کنار کارگران معدن تا متوجه مشکلات این عزیزان بشویم و مهم‌ترین اصلی را که وزیر جدید صنعت و معدن به ما قول داده در روز رای اعتماد این که چارت وزارت خانه را اصلاح کنند آن اداره کل نظارت بر معادن را مجددا فعال کنندو سعی کنند از افراد صاحب نظر و متخصص و متعهد و آگاه و مسلط استفاده کنند.

سوال: آقای حمیدی این دفتر نظارت که هنوز راه نیفتاده یا راه افتاده؟

حمیدی: دفتر نظارت قبل از وقوع حادثه احیا شده و در ساختار وزارت صمت ایجاد شدو الحمدلله بعد از این اتفاق هم یک اقداماتی هم اقدامات فوری که وزارت صمت داشت که همان تشکیل کمیته بررسی ویژه که قسمتی از این گزارش هم دیروز در صحن علنی مجلس وزرای عزیز اعلام کردند بحث طرح جامع زغال سنگ که آماده شده در طرح جامع مسائل آموزشی ومسائل فنی و ایمنی درش رعایت شده.

سوال: الان بقیه معادنی که ناایمن است چه کار خواهید کرد؟

حمیدی: قطعا در این کمیته ویژه بررسی ویژه‌ای که داریم انجام می‌دهیم هرکدام از معادن ناایمن هستند اگر آن اصلاحیه انجام شود آن معدن تا انجام اصلاحیه متوقف می‌شود.

سوال: گزارش را کی ارائه می‌کنید؟

حمیدی: ما حداکثر زمانی که برای این ۲۲۷ معدن گذاشتیم سه ماه است ولی سعی می‌کنیم کمتر و زودتر به این نتیجه برسیم تا حادثه‌ای پیش نیاید مدل اقتصادی زغال سنگ را هم در دستور کار خانه داریم.

مجری: به هر حال جایی که جان کارگران و نیروی کار در معرض خطر است باید نظارت‌ها جدی گرفته شود کسانی هم که قصور کردند حتما باید باهاشان برخورد شود تا موضوع جدی گرفته شود.

منبع: خبرگزاری صدا و سیما