از انجمن آهن و فولاد تا رسیدن به تولید فولاد سبز

به گزارش می‌متالز، رئیس انجمن آهن و فولاد ایران، پروفسور «عباس نجفی‌زاده» انجمن آهن و فولاد ایران را با جزئیات بیشتری معرفی کرد. وی در نهایت پارامتر‌هایی را برای تولید فولاد سبز مورد بررسی قرار داد.

در بیست‌وششمین همایش سمپوزیوم فولاد چه گذشت؟

پروفسور «عباس نجفی‌زاده» رئیس هیأت مدیره انجمن آهن و فولاد ایران و عضو بازنشسته هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان، در بیست‌وششمین سالگرد برگزاری همایش سمپوزیوم فولاد عنوان کرد: انجمن آهن و فولاد ایران در سال ۱۳۷۹ تاسیس شده و تا سال ۱۴۰۳ به فعالیت‌های خود ادامه داده است. تعداد اعضای هیات مدیره و بازرس انجمن ۱۷ نفر هستند که ۶ شرکت بزرگ فولادی به صورت ثابت در هیات مدیره حضور دارند که در مجامع تغییر نمی‌کنند. مجمع انجمن سالی یک بار برگزار می‌شود که سایر اعضا بر اساس انتخاب این مجمع تعیین می‌شوند. در این انجمن ۴ شرکت، ۵ استاد دانشگاه و ۲ کارشناس صنعت حضور دارند.

حامیان سمپوزیوم ۱۴۰۳

وی افزود: در سمپوزیوم سال جاری ۱۳ شرکت از جمله شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت فولاد خوزستان، شرکت ذوب آهن اصفهان، فولاد آلیاژی ایران، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، شرکت ملی فولاد ایران، شرکت صبا فولاد خلیج فارس، شرکت سنگ آهن مرکزی ایران، شرکت ترانسفورماتور کوره آریا، شرکت گسترش صنایع و معادن ماهان، گروه صنعتی ایران ترانسفو، شرکت گسترش فناوری خوارزمی و شرکت فولاد اکسین خوزستان حامی این همایش بودند که از آنها صمیمانه سپاسگزارم.

نجفی‌زاده ادامه داد: سمپوزیوم فولاد از سال ۱۳۷۵ آغاز به کار کرد. میانگین مقالات ارسالی به این همایش طی سال‌های گذشته بین ۳۰۰ تا ۳۲۰ متغیر بوده، اما در سال جاری شاهد یک جهشی ۲۵ درصدی بودیم و تعداد مقالات به ۳۸۲ مقاله رسید؛ در این راستا از محققانی که این زحمت را برعهده گرفتند، سپاسگزارم.

وی افزود: همچنین هم‌زمان با همایش یک نمایشگاه نیز در کنار سمپوزیوم برگزار می‌شود که سال نخست با حضور کمی از شرکت‌ها آغاز شد و طی سال‌های اخیر تعداد شرکت‌هایی که در این نمایشگاه حضور پیدا کردند، به ۲۷۵ تا ۲۸۰ شرکت رسیده است. علاوه بر این شرکت‌های خارجی نیز در نمایشگاه حضور دارند. در نمایشگاه سال جاری حدود ۳۵ شرکت خارجی حضور داشتند. همچنین در مراسم اختتامیه همایش، از برجستگان صنعت فولاد تقدیر به عمل می‌آید که چهار نفر از این برجستگان شامل مدیر بخش دولتی، مدیر بخش خصوصی، کارشناس و استاد برگزیده می‌شوند که انتخاب این افراد بر اساس ضوابط با رای هیات مدیره و به صورت رای مخفی انجام می‌گیرد. از سال ۱۳۹۷ به بعد نیز انتخاب «مرد سال فولاد» را در همایش گنجاندیم که توسط رای تمام شرکت‌کنندگان در سمپوزیوم فولاد انتخاب می‌شود. علاوه بر این از نوآورانی که در خدمت صنعت فولاد هستند، قدردانی می‌شود.

رئیس هیأت مدیره انجمن آهن و فولاد ایران در ادامه گفت: از سال ۱۳۹۷ نیز انجمن با ارائه لوح تقدیر و دادن فضای نمایشگاهی مناسب در غرفه انجمن آهن و فولاد ایران از این نوآوران تقدیر می‌نماید.

انجمن آهن و فولاد ۵ مجله تخصصی دارد

نجفی‌زاده در ادامه یادآور شد: انجمن آهن و فولاد ایران تنها انجمنی است که ۵ مجله علمی دارد که ۳ مجله آن بین‌المللی و ۲ مجله دیگر داخلی هستند. ما انجمن دیگری را سراغ نداریم که ۵ مجله تخصصی داشته باشد. همچنین فصلنامه علمی - خبری انجمن در ۹۵ شماره به چاپ رسیده است؛ علاوه بر این کتاب‌های مختلفی در زمینه آهن و فولاد به چاپ رساندیم که کتاب امسال با عنوان «مبانی تئوری و عملی فرآیند ذوب مجدد تحت سرباره الکتریکی» تدوین دکتر علی برونی به چاپ رسید. همچنین هر ساله مرجع فولاد که شامل تمام اطلاعات آماری صنعت فولاد است، به همت مهندس «محمدحسن جولازاده» تهیه می‌شود.

وی همچنین افزود: انجمن سه سایت دارد، یکی مربوط به خود انجمن، یکی مربوط به مجله بین‌المللی و دیگری نیز مربوط به سمپوزیوم است. تمام کار‌های ثبت‌نام و داوری مربوط به سمپوزیوم فولاد در این سایت انجام می‌شود.

فعالیت‌های انجمن آهن و فولاد

نجفی‌زاده در ادامه با اشاره به سایر فعالیت‌های انجمن آهن و فولاد ایران عنوان کرد: ما در انجمن از سایر نمایشگاه‌ها و برنامه‌هایی که در زمینه فولاد برگزار می‌شود، حمایت به عمل می‌آوریم. همچنین در میزگردهایی، مسائل و مشکلات صنعت فولاد را بررسی کرده و راهکار‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت خود را به صورت مکتوب به مراکز کلان تصمیم‌گیری کشور ارائه می‌دهیم که تاکنون بازخورد‌های بسیار خوبی داشته‌ایم.

وی افزود: مشارکت ما در همایش‌ها به ۹۰ مورد رسیده، ۲۲۳ مورد کارگاه آموزشی برگزار کرده‌ایم و ۱۸ دفتر اقماری در دانشگاه و صنعت ایجاد کرده‌ایم؛۲۰ تفاهم‌نامه همکاری با سازمان‌ها، نهادها، دانشگاه‌ها و انجمن‌ها داریم؛ همچنین مرکز تحقیقات آهن و فولاد نیز در سال ۱۳۹۶ با همت انجمن تاسیس شده است. انجمن آهن و فولاد با ۴۹ عضو در سال ۱۳۷۹ آغاز به فعالیت کرد، اما هم‌اکنون جمعیت حقیقی، حقوقی و وابسته و پیوسته آن به ۲۲۱۴ نفر رسیده که افزایش ۴۵ برابری محسوب می‌شود.

نجفی‌زاده با اشاره به این موضوع که بر اساس فعالیت‌های انجمن طی ۱۳ سال متوالی منتهی به سال ۱۴۰۱ بر اساس ارزیابی کمیسیون انجمن‌های علمی، گرید A را به خود اختصاص داده است.

امسال برنامه B۲B داشتیم

رئیس هیأت مدیره انجمن آهن و فولاد ایران با اشاره به اقداماتی که در سمپوزیوم فولاد امسال صورت گرفته، تصریح کرد: در سال جاری برای اولین بار مذاکرات B۲B را برای صنعت فولاد در دو سالن اختصاص دادیم و اطلاع‌رسانی کردیم که در این زمینه ۱۲ درخواست واصل شد که تقاضای مذاکره با افراد خاص را داشتند، ما نیز به آنها اطلاع دادیم که نهایتاً ۲ نفر این تقاضا را پذیرفتند از آقایان تشکر می‌کنم و انتظار داریم در سال‌های بعد مسوولین از این فرصت استفاده کنند و به این درخواست‌ها جواب مثبت دهند.

نجفی‌زاده در ادامه افزود: برای سال آینده در نظر داریم، به بهترین طرح، شرکت‌های فولادی جهت رسیدن به تولید فولاد سبز با اهداء لوح تقدیر، قدردانی کنیم.

وی همچنین افزود: برخی متقاضی برگزاری پنل‌های جداگانه بودند که در این راستا فولاد مبارکه پنل تخصصی «فولاد‌های الکتریکی؛ مزیت‌ها و چالش‌ها» را برگزار کرد. همچنین یک پنل تخصصی دیگر در راستای شعار سمپوزیوم که همان تولید فولاد سبز است، در نظر گرفته بودیم.

وضعیت فولاد ایران

رئیس هیأت مدیره انجمن آهن و فولاد ایران در ادامه با مطرح کردن این پرسش که وضعیت فولاد ایران در چه حال است، عنوان کرد: به صورت کلی دو مدل اقتصادی وجود دارد، یک اقتصاد خطی که بعد از طراحی، مواد اولیه، فرآوری و به تولید می‌رسد که تولید نیز به مصرف منتهی می‌شود و در نهایت مواد مصرف‌شده رهسپار محل‌های دفن زباله می‌گردند. در مقابل اقتصاد چرخشی است که در آن پس از طراحی و تولید و مصرف، دوباره ضایعات به فرآیند تولید باز می‌گردند. یکی از مشخصه‌های فولاد، ظرفیت بازیافت آن است؛ بنابراین صنایع فولاد باید از این اقتصاد چرخشی تبعیت کرده و در این مسیر حرکت کند. ما در فولاد سبز باید به نقطه‌ای برسیم که ضایعات ناشی از اقتصاد چرخشی به صفر برسد. هم اکنون ۲.۷ درصد بازیافت فولاد انجام می‌گیرد. در گزارش انجمن جهانی فولاد بر اساس آمار سال ۲۰۲۴ در مقایسه با ۲۰۲۱ درصد مصرف در صنایع مختلف در جهان تقریبا ثابت باقیمانده است. در این رابطه بیشترین درصد مصرف مربوط به زیرساخت‌ها و ساختمان و کم‌ترین مصرف مربوط به وسایل خانگی است درصد مصرف سایر بخش‌ها عبارتند از: تجهیزات مکانیکی ۱۶ درصد، خودرو ۱۲ درصد، وسائل فولادی ۱۰ درصد، سایر وسایل حمل‌و‌نقل ۵ درصد را به خود اختصاص داده‌اند. این آمار می‌تواند به ما کمک کند که در چه زمینه‌ای می‌توانیم صنعت فولاد را توسعه بدهیم.

ذخایر معدنی ایران

نجفی‌زاده همچنین درباره ذخایر معدنی ایران خاطرنشان کرد: موضوع دیگر ذخایر معدنی ایران است، معادن غنی و سرشار سنگ آهن بسیاری در کشور وجود دارد. ایران در زمینه ذخایر معدنی با ۳.۵ میلیارد تن سنگ آهن، در رتبه هشتم قرار دارد که رتبه نخست را کشور استرالیا به خود اختصاص داده است. در ۳.۵ میلیارد تن سنگ آهن، ۱.۵ میلیارد تن آهن وجود دارد، البته ممکن است برخی از معادن عیار پایینی داشته باشند که در این راستا باید از فناوری‌های جدید استفاده کنیم تا بتوانیم از معادن با عیار پایین نیز بهره بگیریم.

رشد حجم بازار فولاد تا سال ۲۰۳۰

وی با اشاره به این موضوع که ما نگران رشد صنایع فولاد نیستیم، بر اساس تحقیقات یک شرکت مشاوره‌ای معتبر واقع در هندوستان، با استفاده از فرمول ریاضی «نرخ رشد مرکب» پیش‌بینی کرده که از سال ۲۰۲۰ تا سال ۲۰۳۰ میانگین رشد تقاضای بازار فولاد ۴.۱ درصد خواهد بود.

نجفی‌زاده افزود: سال‌هاست که ایران رتبه دهم تولید فولاد جهان را به خود اختصاص داده است. بر اساس آمار انجمن جهانی فولاد در فاصله زمانی سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ تولید فولاد ایران از ۳۰.۶ میلیون تن به ۳۱ میلیون تن رسیده که رشد ۱.۳ درصدی را نشان می‌دهد و این در حالی است که در فاصله زمانی سال‌های ۲۰۲۲-۲۰۲۱ دارای رشد ۸ درصدی بوده است. بیشترین رشد تولید در این فاصله زمانی مربوط به هندوستان با ۱۲.۳ درصد و کم‌ترین رشد مربوط به برزیل با ۷.۶- درصد است. از نظر رشد تولید در بین ۱۰ کشور اول جهان در این فاصله زمانی، ایران در رتبه سوم افزایش تولید فولاد قرار دارد.

سرانه مصرف فولاد در ایران

رئیس هیأت مدیره انجمن در ادامه با اشاره به مصرف فولاد در ایران خاطرنشان کرد: با نگاه به سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۳ مشاهده می‌کنید که بیشترین میزان مصرف سرانه فولاد را در سال ۲۰۱۷ داشتیم، پس از آن به‌تدریج میزان مصرف کاهش یافته است، کم‌ترین میزان مصرف مربوط به سال ۲۰۲۰ میلادی است، لیکن از آن به بعد مصرف سرانه افزایش یافته و در سال ۲۰۲۳ به ۱۹.۵ میلیون تن در سال رسیده است. البته این آمار زمانی قابل توجه است که با متوسط مصرف سرانه دنیا مقایسه شود که مصرف ما در فاصله زمانی سال ۲۰۱۷-۲۰۲۲ میلادی از متوسط جهانی کم‌تر بوده است، لیکن در سال ۲۰۲۳ تقریبا نزدیک به متوسط جهانی رسیده‌ایم.

افزایش ظرفیت‌های خالی تولید

نجفی‌زاده ادامه داد: موضوع دیگر، کل ظرفیت تولید و ظرفیت‌های خالی است. کل ظرفیت تولید شامل طرح‌های مجوزدار و طرح‌های در حال اجرا می‌شود. ظرفیت تولید ما از سال ۲۰۱۹ رشد کرده و هم‌اکنون به ۵۸.۲ میلیون تن رسیده است. میزان تولید فولاد ما نیز ۳۱.۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ بوده است که ظرفیت خالی ما برابر با ۲۷.۲ میلیون تن در این سال است.

وی با اشاره به این موضوع که صنعت فولاد برای حرکت به سمت فناوری‌های جدید باید سرمایه‌گذاری لازم را انجام دهد، بنا به گزارش انجمن جهانی فولاد در جهان شرکت‌های فولادی، ۶.۲۴ درصد از درآمد خود را در تولید محصولات و فرآیند‌های جدید سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

تولید گاز‌های گلخانه‌ای

رئیس هیأت مدیره انجمن آهن و فولاد ایران ادامه داد: یکی از بحث‌های سمپوزیوم فولاد محصولات جانبی فولاد است. یکی از محصولات پردردسر که در آینده صنعت فولاد را با خطر روبه‌رو خواهد کرد، موضوع انتشارگاز‌های گلخانه‌ای در این صنعت است که اگر طی سال‌های آتی این میزان افزایش یابد، در برابر صادرات مشکلات عدیده به وجود خواهد آمد. میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای متناسب با روش تولید فولاد است. در جهان و در کشور ما تولید فولاد به سه روش کوره بلند-کنورتور (نظیرذوب آهن اصفهان)، احیای مستقیم-کوره قوس الکتریکی (نظیر فولاد مبارکه) و استفاده از قراضه و ذوب در کوره قوس الکتریکی انجام می‌شود. میزان انتشار گاز CO₂ در هر یک از این روش‌ها، بر اساس تن CO₂ بر تن (فلز داغ) است؛ در کوره بلند و کنورتور به طور متوسط ۲.۳۳ تن، در روش احیای مستقیم ۱.۳۷ تن و در روش قراضه و کوره قوس الکتریکی ۰.۶۸ تن CO₂ تولید می‌شود.

نجفی‌زاده افزود: در سال ۲۰۲۳ درصد تولید فولاد در ایران با روش کوره بلند ۶.۹ درصد، با روش احیای مستقیم ۹۱.۱ درصد و با روش قراضه و کوره قوس الکتریکی حدود ۲ درصد است. در جهان بر اساس آمار سال ۲۰۲۳ حدود ۷۱.۱ درصد تولید فولاد با کوره بلند، ۶.۹ درصد با احیای مستقیم و ۲۲ درصد با کوره قوس الکتریکی است؛ بنابراین از ۴.۹۸ میلیون تن CO₂ منتشرشده، حدود ۶.۹ درصد از طریق فولادسازان ایران انتشار پیدا می‌کند که از طریق احیای مستقیم ۳۸.۲۶ میلیون تن و از طریق قراضه ۰.۴۲ میلیون تن است که در مجموع ۴۳.۷ میلیون تن از طریق فولادسازان ایرانی گاز CO₂ منتشر می‌شود؛ در جهان ۳ میلیارد و ۵۹۷ میلیون تن گاز CO₂ در نتیجه تولید فولاد منتشر می‌شود که سهم ایران ۴۳.۷ میلیون تن است. در ایران به ازای تولید هر یک تن فولاد ۱.۴۳ تن گاز CO₂ منتشر می‌شود که در جهان ۱.۹ تن است که تقریبا نیم تن کم‌تر از متوسط جهانی گاز CO₂ تولید می‌کنیم.

تولید کربن بر اساس تولید

وی با اشاره به موضوع جمعیت جهان عنوان کرد: موضوع دیگر جمعیت جهان است که در سال ۲۰۲۳ ایران ۸۰.۷ میلیون نفر جمعیت داشته، در حالی که در این سال جهان ۸ میلیارد و ۱۷ میلیون نفر جمعیت داشته است. بر اساس محاسبات میزان سرانه تولید گاز CO₂ در ایران ۵۵۰ کیلوگرم است در حالی که در جهان که روش‌های آلوده‌کننده‌تری مورد استفاده قرار می‌گیرد ۴۵۰ کیلوگرم است که قاعدتا با توجه به اینکه نیم تن کم‌تر گاز CO₂ به ازاء تولید هر تن فولاد در ایران نسبت به جهان انتشار می‌یابد قاعدتاً باید تولید سرانه کم‌تری می‌داشتیم؛ لیکن باید توجه داشت که در این محاسبات نباید تولید سرانه گاز CO₂ را بر مبنای مصرف سرانه قرار داد و لازم است مبنا را بر اساس میزان تولید مورد توجه قرار داد، در این شرایط در کشور ما بیش از میزان متوسط جهانی فولاد تولید می‌شود. در این رابطه در ایران برای هر نفر ۳۸۴ کیلوگرم فولاد تولید می‌شود، اما مصرف آن حدود ۲۰۰ کیلوگرم است که در جهان متوسط تولید فولاد برابر با ۲۳۶ کیلوگرم است.

بیشتر بخوانید: رئیس انجمن آهن و فولاد ایران مطرح کرد: سمپوزیوم فولاد از ۵ سال گذشته به سمت فرهنگ تولید فولاد سبز حرکت کرده است/ هدف اصلی سمپوزیوم فولاد به نزدیک صفر رساندن میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، پسماند‌ها و محصولات جانبی در صنعت فولاد کشور است

محصولات جانبی فولاد

نجفی‌زاده در ادامه با اشاره به این موضوع که ما از ارزش‌های اقتصادی محصولات جامد در صنعت فولاد غافل هستیم، محصولات جانبی فولاد شامل سرباره، گرد و غبار، پوسته‌های اکسیدی، نسوز‌ها است و حتی این صنعت قادر به استفاده از سایر محصولات جانبی سایر صنایع نیز هست. سرباره‌ها بر اساس روش تولید شامل: سرباره‌های کوره بلند، کنورتور، کوره قوس الکتریکی و پاتیل می‌باشند که هر یک از اینها متناسب با ترکیبات شیمیایی آن‌ها می‌تواند مصارف جداگانه‌ای داشته باشند. برای نمونه، سرباره کوره بلند و کنورتور عموماً در: بتن‌سازی، جاده‌سازی، تولید کود، مهندسی هیدرولیک و سایر موارد هیدرولوژیکی و ... مصرف می‌شود. سرباره‌های کوره‌های قوس الکتریکی قابل دفن در محل زباله‌های پسماند‌های ساختمانی هستند؛ و این سرباره‌ها مانع تراوش مواد سمی به آب‌های زیرزمینی می‌شوند. به علاوه آن‌ها قابل استفاده در تولید سنگدانه‌ها در مصارف مختلف نظیر زیرخطوط ریلی و جاده‌سازی هستند.

کوره‌های پاتیلی

وی ادامه داد: کوره‌های پاتیلی سرباره‌های جالبی دارند، می‌توانند از نفوذ کانی‌های اسیدی به خاک جلوگیری کنند و حتی می‌توانند ترکیبات مضر را پاکسازی نمایند لذا در ثبیت خاک و زیرسازی جاده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به علاوه قابلیت تثبیت لجن‌ها را دارند و در تثبیت زباله‌های خطرناک و پر کردن حفره‌های حفاری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

رئیس هیأت مدیره انجمن آهن و فولاد ایران افزود: در زمینه لجن و گرد‌و‌غبار نیز متناسب با روش تولید فولاد، گرد‌و‌غبار می‌تواند مصارف خاص خود را داشته باشد. گرد‌و‌غبار تولیدشده در فرآیند زینتر هم می‌تواند مصارف در داخل واحد داشته باشد و هم از آن در خارج از واحد مورد استفاده قرار گیرد. از جمله می‌توان آن‌ها را به مواد زینترشونده اضافه کرد. گرد‌و‌غبار کوره بلند نیز هم در مواد زینترشونده مورد استفاده قرار می‌گیرد و هم قابلیت تزریق در کوره بلند را دارد. در مورد لجن کوره بلند نیز باید اشاره کرد که در این لجن مقادیری روی وجود دارد که می‌توان از آن استفاده کرد و باقی‌مانده آن را به محل دفن زباله منتقل نمود. گرد‌و‌غبار کنورتور قابلیت استفاده در مواد زینترشونده را دارد. لجن کنورتور دارای روی است و می‌توان از آن برای استخراج روی در خارج از واحد استفاده کرد.

نجفی‌زاده ادامه داد: مصرف گرد‌و‌غبار کوره قوس الکتریکی متناسب با نوع فولاد تولیدی (تولید فولاد کربنی یا فولاد آلیاژی) متفاوت است. اگر فولاد کربنی تولید شود، بیشتر بازیابی روی مد نظر قرار دارد و اگر فولاد آلیاژی تولید شود باید به سراغ استخراج Cr، Ni، Ti و ... رفت که عناصری هستند که در کوره‌های آلیاژی مورد استفاده قرار می‌گیرند و استخراج این عناصر می‌توانند ارزش‌افزوده خوبی را برای واحد ایجاد کنند.

وی درباره مصارف پوسته‌های اکسیدی گفت: با توجه به اینکه این ماده همان اکسید آهن با خلوص بالا است لذا می‌توان آن را مستقیماً در تولید فولاد استفاده کرد. از جمله از پوسته‌های اکسیدی می‌توان به‌جای بخشی از دمش اکسیژن در کنورتور استفاده کرد. این موضوع نه تنها موجبات کاهش مصرف اکسیژن می‌شود بلکه موجب افزایش تولید نیز می‌گردد. سایر موارد مصرف این ماده را می‌توان در تولید: سیمان، آجر‌های سیمانی، وزنه‌های تعادل در آسانسورها، فروآلیاژها، مواد ساینده، الکترود جوشکاری و نمک‌های آهنی نام برد. البته باید اشاره کرد که این مصارف فعلی آن است، در حالی که اهداف فعلی یافتن مصارف جدید است. در زمینه مصارف ضایعات نسوز باید به استفاده در تولید جرم‌های ریخته‌گری و بازیابی آهن و دولومیت اشاره کرد و به علاوه اضافات آن نیز قابل دفن در محل زباله‌ها می‌باشد.

نجفی‌زاده افزود: فولادسازان حتی می‌توانند محصولات جانبی سایر صنایع را جهت حفظ محیط زیست مورد استفاده قرار دهند از جمله آن‌ها عبارتند از زیست توده (بیشتر محصولات گیاهی اضافی) پلاستیک‌ها، لاستیک‌های فرسوده و ... است. 

وی با اشاره به این موضوع که هر محصول جنبی متناسب با روش تولید فولاد حاوی ترکیب شیمیائی خاص خود است لذا برای استفاده از هر سرباره لازم است مصرف آن به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد تا محصول نهائی قابلیت استفاده مطلوب داشته باشد؛ بنابراین لازم است هر مورد به طور جداگانه مورد مطالعه قرار گیرد. لازم به ذکر است که جمع محصولات جانبی به ازای تولید یک تن مذاب فولاد در فرآیند کوره بلند-کنورتور، حدود ۴۴۸ کیلوگرم، در کوره قوس الکتریکی حدود ۱۸۵ کیلوگرم و در کوره پاتیلی ۵۵ کیلوگرم است و پوسته‌های اکسیدی حدود ۵ کیلوگرم به ازاء هر تن فولاد تولید می‌شود.

ارزش تجارت سرباره

نجفی‌زاده در پایان با اشاره به پیش‌بینی تجارت آهن که توسط یک شرکت مشاوره‌ای معتبر انجام گرفته عنوان کرد: نزدیک به ۲۵.۵ میلیارد دلار ارزش تجارت سرباره در سال ۲۰۲۳ بوده است و پیش‌بینی می‌شود که اگر با نرخ ۱.۵ درصد افزایش یابد تا سال ۲۰۳۰ به رقم ۲۸ میلیارد دلار خواهد رسید.

چالش‌های تولید فولاد سبز

وی در ادامه با اشاره به این موضوع که چالش‌های بسیاری بر سر راه تولید فولاد سبز وجود دارد، گفت: چالش تولید فولاد سبز عبارتند از: فشار‌هایی است که از سوی دولت‌ها برای حفظ محیط زیست وارد می‌شود، از دیگر چالش‌ها: موضوع مدیریت منابع، کاهش گاز‌های گلخانه‌ای و کاهش پسماندهاست که این صنعت برای این چالش‌ها باید فکری اساسی نماید و الا در آینده با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهد شد.

نجفی‌زاده با تاکید بر این موضوع که برای رفع این چالش‌ها لازم است رو به فناوری‌های جدید آورد و برای عبور از آن‌ها لازم است از محققان و صاحب نظران در این موارد استفاده کرد و همچنین به حمایت کافی از نوآوران و شرکت‌های دانش‌بنیان پرداخته شود. مواردی از قبیل حداکثر بازیابی آهن از محصولات جانبی، یافتن فناوری‌های نوین در مورد استفاده بهینه از سرباره‌ها در تولید سیمان، بازیابی فسفر، وانادیوم و آهن با بهره‌وری بالاتر و در زمینه مصرف سرباره در راه‌سازی. لازم است جداسازی آهک و ... در آن با فناوری اقتصادی توسعه یابد تا در راه‌سازی بهتر مورد استفاده قرار گیرد.

وی افزود: در کوره قوس الکتریکی، لازم است مطالعاتی در مورد بهبود بازیابی آهن، بازیابی سایر فلزات، بازیابی اکسیدها، بازیابی حرارت و ... مد نظر قرار گیرد. در کوره بلند، مصرف لجن و گرد‌و‌غبار در فرآیند زینتر بهینه شود. در استفاده خارج از واحد لازم است روی بهبود فرآیند بازیابی روی با راندمان بالاتر کار شود.

رئیس هیات مدیره انجمن آهن و فولاد ایران ادامه داد: لازم است در محصولات جنبی که باید به مواد شارژ اضافه شود مقادیر فلزات سنگین نظیر سرب که موجبات کاهش کیفیت فولاد می‌شود تحقیقات انجام گیرد. همچنین روی تولید مصالح ساختمانی جدیدی باید نوآوری‌های جدیدی صورت پذیرد.

نجفی‌زاده گفت: به منظور کاهش انتشار گاز CO₂ لازم است فرآیند‌های جدیدی در زمینه استفاده از براده‌های اکسیدی تحقیق شود. همچنین در صورت استفاده از هیدروژن سرباره‌هائی با ترکیبات جدید تولید می‌شود که باید روی تک تک آنها مطالعه صورت پذیرد تا مصارف آن‌ها مشخص شود. در این زمینه حذف ترکیبات مضر نظیر روغن در براده‌های اکسیدی نیز باید مد نظر قرار گیرد.

وی در پایان با اشاره به جمله آلبرت اینشتین عنوان کرد: "تمام دانش‌های ما در مقایسه با واقعیت ابتدایی و کودکانه است، ولی با این حال باارزش‌ترین دارایی ماست." موضوع این است که انسان هر اندازه مطالعه کند می‌فهمد که کم‌تر می‌داند و دانش بیش از آن چیزی است که او اطلاع دارد.

گزارش از علیرضا جعفری نژاد؛ پایگاه خبری فلزات خاورمیانه (می متالز)