تعطیلی ۶ ساله فولاد خرم‌آباد؛ تجهیزات کارخانه هم فروخته شد

به گزارش می‌متالز، کارخانه صدر فولاد خرم‌آباد در سال ۱۳۸۱ با هدف تأمین نیاز‌های فولادی ایران و کاهش وابستگی به واردات فولاد از خارج، آغازبه‌کار کرد.

در آن زمان، صنعت فولاد ایران به‌شدت به واردات فولاد وابسته بود و این وابستگی به‌ویژه در دهه ۱۳۷۰ و اوایل دهه ۱۳۸۰ در بخش‌های صنعتی، ساختمانی و خودروسازی محسوس بود.

ظرفیت تولید فولاد کشور در سال ۱۳۸۱ به ۸ میلیون و ۵۰ هزار تن فولاد خام در سال باید می‌رسید و دولت وقت ایران در اوایل دهه ۱۳۸۰ برای کاهش وابستگی به واردات فولاد، برنامه‌ریزی‌هایی برای احداث واحد‌های فولادی جدید داشت.

در چنین شرایطی، کارخانه صدر فولاد در خرم‌آباد با هدف کاهش وابستگی به واردات فولاد تأسیس شد. این کارخانه در ابتدا با تولید سالانه ۱۰۰ هزار تن فولاد و محصولاتی مانند میلگرد ساده، میلگرد آجدار، شمش، اسلب و بیلت آغاز به‌کار کرد.

ظرفیت صدر فولاد به‌ مرور زمان و با بهبود زیرساخت‌ها و فرآیند‌های تولید، به ۸۰۰ هزار تن در سال رسید و به یکی از منابع اصلی تأمین فولاد برای لرستان و استان‌های دیگر کشور تبدیل شد.

کارخانه صدر فولاد با ۱۸۰ کارگر و با وجود موفقیت‌های اولیه، در دهه ۱۳۹۰ با مشکلات جدی مواجه شد که موجب کاهش ظرفیت تولید و بحران‌های مالی شد. یکی از اصلی‌ترین مشکلات این کارخانه، بدهی‌های انباشته بود که به بیش از ۱۵۰ میلیارد تومان رسید.

این بدهی‌ها که به دلایل مختلف از جمله سوءمدیریت و نوسانات قیمت جهانی فولاد و سنگ‌ آهن شکل گرفت، باعث شد این کارخانه نتواند به ظرفیت تولید اسمی خود، که ۲۰۰ هزار تن میلگرد در سال بود، دست یابد.

اعتراضات کارگران به تأخیر در پرداخت حقوق

در این دوره، یکی از اصلی‌ترین مشکلات کارخانه صدر فولاد فقدان قرارداد‌های بلندمدت برای تأمین مواد اولیه و نوسانات قیمت جهانی فولاد و سنگ‌ آهن بود که پیش‌بینی‌ناپذیری تولید را به‌شدت افزایش داد.

این مشکلات نه‌تن‌ها به بحران‌های مالی صدر فولاد منجر شد، بلکه به مشکلات حقوقی و قضائی نیز دامن زد. بدهی‌های معوقه این کارخانه به شرکت برق به مبلغ ۲۲.۵ میلیارد تومان، منجر به قطع مداوم برق و آسیب به تجهیزات شد که این وضعیت به افزایش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات منتهی شد.

افزون‌ بر این، یکی دیگر از پیامد‌های مهم بحران مالی و مدیریتی در صدر فولاد، مشکلات حقوقی و اجتماعی بود. در این دوره، کارگران این کارخانه با مشکلات دریافت حقوق و مزایا مواجه شدند.

کارگران در خرداد ۱۳۹۷، بیش از ۳ میلیارد تومان از صدر فولاد طلب داشتند و در پی این مطالبات معوقه، تجمعات و تحصن‌هایی در استانداری لرستان برگزار کردند. این تجمعات به‌ویژه زمانی که هیچ نتیجه‌ای نداد، عمق بحران‌های اجتماعی در کارخانه را نمایان ساخت.

گودرز امیری، معاون وقت امور عمرانی استانداری لرستان، در ۲۸ خرداد ۱۳۹۷، از راه‌اندازی مجدد کارخانه صدر فولاد خبر داد. او گفته بود که نقل و انتقال سهام این کارخانه پس از طی مراحل قانونی خود به سرمایه‌گذار جدید واگذار می‌شود.

این وعده‌ها امید جدیدی در کارگران و مسئولان محلی ایجاد کرد، اما نه‌تن‌ها منجر به شروع فعالیت صدر فولاد نشد، بلکه پرداخت طلب کارگران و رفع مشکلات کارخانه نیز بی‌نتیجه ماند.

وعده‌های جدید

فروردین ۱۴۰۰، با حضور شهید آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌وقت قوه قضائیه، در لرستان به‌طور رسمی اعلام شد که پرونده‌های کارخانه‌هایی مانند فولاد، عظیم خودرو، سیمان خرم‌آباد و صدر فولاد تا حداکثر ظرف دو تا سه ماه تعیین‌تکلیف می‌شود.

با وجود اینکه سیدموسی خادمی، استاندار وقت لرستان ۱۹ اردیبهشت همان سال از آغاز اورهال کارخانه خبر داده بود، تعطیلی کارخانه صدر فولاد تا شهریور ۱۴۰۰ ادامه داشت تا اینکه در آن زمان اورهال و راه‌اندازی مجدد این کارخانه توسط سهام‌داران نیز بار دیگر از زبان بهزاد منصوری، رئیس وقت سازمان صنعت و معدن تجارت لرستان، رسانه‌ای شد.

او البته راه‌اندازی کارخانه صدر فولاد را فقط در حدّ یک حرف خواند که راه‌اندازی و قول سهام‌داران برای راه‌اندازی این کارخانه هم‌اکنون در حدّ یک حرف است و باید منتظر برنامه‌های عملیاتی باشیم.

با وجود وعده‌های مسوولان، بحران‌های حقوقی و مالی کارخانه همچنان پابرجا بود. محمد رزم، رئیس‌کل وقت دادگستری لرستان، در ۷ آذر ۱۴۰۰ اعلام کرد که به‌دلیل بدهی‌های مالی، مالک کارخانه صدر فولاد به لیست سیاه منتقل شده‌است و کارخانه نیاز به ۱۵۰ میلیارد تومان سرمایه در گردش دارد.

او همچنین اعلام کرد که کارخانه صدر فولاد به یک سرمایه‌گذار خارجی، شامل سرمایه‌گذاران سوئیسی، واگذار و در مدت یک یا دو ماه آینده راه‌اندازی خواهد شد.

با وجود وعده‌های جدید، هیچ سرمایه‌گذاری برای احیای صدر فولاد جذب نشد و مشکلات حقوقی به‌دلیل پیچیدگی‌های قضائی و بدهی‌های سنگین همچنان به‌قوت خود باقی ماند.

وضعیت کنونی صدر فولاد

مهرداد ویس‌کرمی، نماینده وقت خرم‌آباد و چگنی در مجلس، در سال ۱۴۰۲، اعلام کرد که با پیگیری‌های انجام‌شده، مشکل بدهی کارگران صدر فولاد برطرف شده‌است و این کارخانه به‌زودی احیا خواهد شد.

اما در حال حاضر، هیچ‌گونه فعالیت تولیدی در کارخانه صدر فولاد جریان ندارد و فقط ۱۰ نفر به‌عنوان نیروی نگهبان در این شرکت مشغول به‌کار هستند.

بهمن جعفری، مدیرکل صنعت، معدن و تجارت لرستان، درباره آخرین وضعیت کارخانه صدر فولاد گفت که این شرکت در سال‌های گذشته به‌عنوان یکی از صنایع بزرگ و فعال لرستان بود که اکنون تعطیل شده‌است.

او اضافه کرد که کارخانه صدر فولاد به‌دلیل مصوبات ستاد تسهیل و رفع موانع تولید، عدم انجام تعهدات مجری طرح، در سیستم بانکی، به‌ویژه بانک کشاورزی و سازمان ثبت اسناد، در حال طی فرایند تملک است.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت لرستان ادامه داد که امیدواریم هرچه سریع‌تر با همکاری مراجع قضایی، استاندار و وزارت صنعت، معدن و تجارت، شاهد تسریع در فرآیند تملک کارخانه صدر فولاد باشیم. 

جعفری اعلام کرد که هماهنگی‌های لازم با دادستان و فرماندار خرم‌آباد برای جلوگیری از خارج‌کردن ماشین‌آلات و تجهیزات کارخانه صدر فولاد انجام شده‌است.

او بیان کرد که امیدواریم مشکلات کارخانه صدر فولاد خرم‌آباد با اقدامات کارشناسی و پیگیری‌های لازم، به‌زودی حل‌وفصل و این صنعت بزرگ لرستان دوباره احیا شود.

تعطیلی کارخانه‌های بزرگ، به‌ویژه کارخانه صدر فولاد، پیامد‌های منفی زیادی در پی داشته‌است. یکی از این پیامد‌ها افزایش بیکاری در لرستان است. این وضعیت باعث کاهش فرصت‌های شغلی و گسترش بیکاری فزاینده در لرستان شده‌است.

طبق آمار، نرخ بیکاری لرستان در تابستان ۱۴۰۳ به ۱۰.۵ درصد رسیده‌است که این نرخ در کشور ۷.۵ درصد است. تعطیلی کارخانه‌هایی، چون صدر فولاد موجب افزایش بیکاری در استان‌هایی نظیر لرستان می‌شود که به‌طور سنتی اقتصاد آنها به کشاورزی وابسته است.

یکی از کارگران کارخانه صدر فولاد که نخواست نامش فاش شود، گفت که این کارخانه اکنون فقط ۱۰ نیروی نگهبانی دارد که حقوق آنها نیز هر شش یا هفت ماه یک‌بار پرداخت می‌شود.

او اضافه کرد که ۱۰ کارگر باقی‌مانده در صدر فولاد بدون بیمه هستند و مسئولان این کارخانه نیز بعد از مدتی که حقوق را پرداخت نکردند این کارگران را تسویه‌حساب می‌کند.

این کارگر بیان کرد که کارخانه صدور فولاد اکنون به‌طور کامل تعطیل است و نه‌تن‌ها هیچ‌گونه فعالیت اقتصادی نیز ندارد، بلکه تجهیزات این کارخانه نیز به فروش رسیده‌است.

او اشاره کرد که حقوق کارگران که روزانه ۱۲ ساعت کار می‌کنند، در ماه حدود ۱۲ میلیون تومان است، اما این حقوق با تأخیر حدود هفت ماه، نیاز‌های زندگی و معیشتی آنها را رفع نمی‌کند.

پیامد‌های بحران اقتصادی

این کارگر توضیح داد که قرار است که حقوق کارگران صدر فولاد با ورود بانک کشاورزی و اجارۀ زمین‌های کشاورزی متعلق به این کارخانه پرداخت شود.

تعطیلی کارخانه صدر فولاد همچنین تأثیرات انسانی قابل‌توجهی داشته‌است. بسیاری از کارگران که سال‌ها در این کارخانه مشغول‌به‌کار بوده‌اند، اکنون با مشکلات معیشتی و بی‌ثباتی شغلی مواجه هستند.

برخی از آنها حتی در شرایطی قرار گرفته‌اند که امکان تأمین نیاز‌های ابتدایی خود و خانواده‌شان را ندارند. این وضعیت نه‌تن‌ها فشار اقتصادی زیادی را بر کارگران وارد کرده‌است، بلکه به نارضایتی اجتماعی و احساس ناامیدی میان مردم منجر شده‌است.

آمار بیکاری لرستان در تابستان ۱۴۰۳ به ۱۰.۵ درصد رسیده‌است که این نرخ در کشور ۷.۵ درصد است. در این شرایط، تعطیلی واحد‌های تولیدی بزرگ، به‌ویژه کارخانه‌هایی مانند صدر فولاد، باعث تشدید بحران بیکاری و کاهش ظرفیت‌های تولیدی شده‌است.

تعطیلی کارخانه صدر فولاد تنها به کاهش تولید و اشتغال در این واحد صنعتی محدود نمی‌شود. این بحران، ضربه‌ای مستقیم به اقتصاد لرستان وارد کرده‌است.

از آنجا که صنایع بزرگ مانند فولاد معمولاً نقش مهمی در توسعه سایر بخش‌های اقتصادی دارند، تعطیلی این واحد تولیدی می‌تواند به افت سطح درآمد‌های منطقه، کاهش فرصت‌های شغلی و حتی کاهش سرمایه‌گذاری در سایر صنایع مرتبط منجر شود.

پیامد‌های بلندمدت تعطیلی کارخانه صدر فولاد، به مهاجرت نخبگان و کاهش توانمندی‌های نیروی انسانی در لرستان نیز منجر شده‌است که در نهایت می‌تواند روند توسعه اقتصادی و اجتماعی این استان را دچار رکود کند.

لرستان در صدر مهاجرت

لرستان به‌عنوان مهاجرفرست‌ترین استان‌ها در ایران شناخته می‌شود. طبق گزارش‌ها، حدود ۶ هزار نفر از لرستان در سال به سایر استان‌ها مهاجرت می‌کنند و تعطیلی صنایع بزرگ مانند صدر فولاد این روند را تسریع کرده‌است.

تعطیلی کارخانه‌ها، به‌ویژه کارخانه‌های بزرگ صنعتی مانند صدر فولاد، لرستان را به ویرانه‌ای صنعتی در غرب ایران تبدیل کرده‌است، اما پاسخ مسوولان به این بحران، تاکنون وعده بوده‌است.

منبع: خبرگزاری تسنیم