نگرانی‌های عرضه عناصر کمیاب آمریکا در گیرودار جنگ تجاری با چین

به گزارش می‌متالز، طبق تخمین‌های سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده و آژانس بین‌المللی انرژی، در حالی که خاک‌های کمیاب در سطح زمین به وفور یافت می‌شوند -علی‌رغم آنچه از نام آنها پیداست- چین حدود ۷۰ درصد تولید و ۹۰ درصد پردازش آنها را کنترل می‌کند.

این ۱۷ عنصر که شامل اسکاندیم، پرومتیم و ایتریوم می‌شود، برای ساخت همه چیز از گوشی‌های هوشمند، نیمه هادی‌ها و باتری‌های EV گرفته تا جت‌های جنگنده F-۳۵، پهپادها، توربین‌های بادی، سیستم‌های رادار و راکتور‌های هسته‌ای استفاده می‌شود.

آسیب‌پذیری زنجیره‌های تأمین خاک‌های کمیاب نگرانی فزاینده‌ای برای دولت‌ها در سراسر جهان در دوران تشدید تنش‌های ژئوپلیتیکی بوده است.

ماه گذشته، چین صادرات گالیوم، ژرمانیوم و آنتیموان به ایالات متحده را پس از اعلام آخرین محدودیت‌های خود برای فروش تراشه‌ها و ماشین‌آلات پیشرفته به این کشور، رئیس‌جمهور جو بایدن، ممنوع کرد. این حرکت به طور گسترده نمادین تلقی شد، زیرا ایالات متحده منابع دیگری از گالیوم و ژرمانیوم دارد. اما با این وجود پس از اعلام مالکیت خاک‌های کمیاب دولت در ماه اکتبر و ممنوعیت صادرات فناوری‌های مورد استفاده برای استخراج و جداسازی مواد در اواخر سال گذشته، استفاده پکن از خاک‌های کمیاب به عنوان ابزاری برای مزیت ژئوپلیتیکی تشدید شد.

همچنین تصمیم دولت چین در سال ۲۰۱۰ برای ممنوعیت کوتاه صادرات چنین مواد معدنی به ژاپن در میان اختلافات مرزی دریایی بین طرفین را یادآور شد.

با متعهد شدن ترامپ به اعمال محدودیت‌های تجاری جدید بر چین -از تعرفه ۱۰ درصدی بر کالا‌های چینی به دلیل شکست پکن در محدود کردن صادرات فنتانیل تا تعرفه ۶۰ درصدی برای اقدامات تجاری ناعادلانه- پکن می‌تواند محصولات کمیاب را برای پاسخگویی بیشتر محدود کند. حتی اگر دولت چین با ممنوعیت صادرات مقابله به مثل نکند، تعرفه‌های ترامپ به طور بالقوه دستیابی به مواد معدنی را بسیار گران‌تر می‌کند.

رایان کاستیلو، کارشناس عناصر فلزی کمیاب در شرکت تحقیقاتی و مشاوره‌ای مستقر در کانادا، به الجزیره گفت: «با نگاهی به ۱۲ تا ۱۸ ماه آینده، چشم‌انداز ژئوپلیتیک جهانی مملو از عباراتی است که می‌توانند در یک لحظه تأثیر مادی بر چشم‌انداز زنجیره‌های تأمین و اقتصاد‌هایی که در خدمت آنها هستند، داشته باشد».

Castilloux گفت که واشنگتن به ویژه در مورد خاک‌های کمیاب مانند نئودیمیم، پرازئودیمیم، دیسپروزیم و تربیوم نگران است، که برای ساخت آهنربا‌های نئودیمیوم قوی - همچنین به عنوان آهنربا‌های NdFeB شناخته می‌شوند، ضروری است.

عناصر فلزی کمیاب و محصولات نهایی مانند آهن‌ربا‌های کمیاب، که چندین برابر قوی‌تر از آهن‌ربا‌های استاندارد هستند، «آسیب‌پذیری برای تولیدکنندگان و صنایع دفاعی ایالات متحده» در نظر گرفته می‌شوند، زیرا ایالات متحده و متحدانش هنوز منبع جایگزینی غیر از چین برای آن ایجاد نکرده‌اند، اگرچه پروژه‌هایی برای تولید این مواد معدنی در جا‌های دیگر از جمله سه ایالت آمریکا و استونی در حال انجام است.

با وجود ذخایر فراوان خاک‌های کمیاب در بسیاری از کشورها، از آنگولا و استرالیا گرفته تا برزیل، کانادا و آفریقای جنوبی، گسترش زنجیره تامین فراتر از چین یک کار چالش برانگیز است.

نها موکرجی، تحلیلگر ارشد مواد معدنی حیاتی، گفت: «چین به لطف هزینه کمتر استخراج، یارانه‌های دولتی و انباشت ذخایر انبوه، توانسته است سلطه بر این صنعت را حفظ کند.»

آمریکای شمالی تنها منطقه‌ای نیست که تلاش می‌کند تا بهره‌وری از معادن خود در این زمینه را گسترش بدهد. در ژانویه، اولین معدن خاکی کمیاب برزیل در Serra Verde پس از ۱۵ سال توسعه برای تولید تجاری افتتاح شد.

اروپا دارای تأسیسات پردازش خاک کمیاب در فرانسه، استونی و آلمان است، اما با وجود ذخایر عظیم خاک کمیاب در سوئد، فنلاند، نروژ و اسپانیا هنوز هیچ معدنی را افتتاح نکرده است.

استرالیا همچنین دارای تاسیسات معدنی و فرآوری قابل توجهی است و دولت صد‌ها میلیون دلار برای توسعه بیشتر سرمایه گذاری می‌کند.

موکرجی، بنچمارک Mineral Intelligence گفت که چنین ابتکاراتی هنوز برای کاهش وابستگی به چین کافی نیست. برخی از تردید‌ها -به ویژه در اروپا- به دلیل هزینه‌های زیست‌محیطی مرتبط با استخراج و فرآوری خاک‌های کمیاب، از جمله جداسازی و حذف مواد رادیواکتیو اورانیوم و توریم بوده است.

طبق یک مطالعه کانادایی در سال ۲۰۲۱، استخراج و فرآوری این ذخایر ضایعات تولید می‌کند و می‌تواند غلظت‌های باقیمانده از خاک‌های کمیاب، رادیونوکلئیدها، فلزات سنگین و اسید‌ها را در هوا، خاک و آب‌های زیرزمینی اطراف آزاد کند.

Lynas Rare Earths استرالیا، بزرگ‌ترین شرکت پردازش خاکی کمیاب در خارج از چین، در سال ۲۰۱۹ در مالزی به دلیل زباله‌های سمی تولید شده توسط تأسیسات پردازش خاکی کمیاب در آنجا مورد اعتراض قرار گرفت.

تحلیلگران می‌گویند برخی از این نگرانی‌ها را می‌توان با فناوری جدید و اتوماسیون برای برآورده ساختن استاندارد‌های زیست‌محیطی بالاتر مورد نیاز بسیاری از دولت‌ها برطرف کرد، اما این امر مستلزم زمان و هزینه است.

Castilloux از Adamas Intelligence گفت اگر پکن بخواهد صادرات خود را مسدود کند، از قضا این صنعت می‌تواند رشد بیشتری داشته باشد.

منبع: ایفنا