سرمایه‌گذاران از سهام به طلا پناه بردند

به گزارش می‌متالز، بهناز اکبرپور، کارشناس بازار سرمایه، با اشاره به شرایط کلی بازار در سال ۱۴۰۳، این سال را یکی از دشوارترین و ناامیدکننده‌ترین سال‌های تاریخ بازار سرمایه کشور توصیف کرد. او معتقد است با وجود رشد ۶۲ درصدی نرخ دلار به‌عنوان معیار سنجش تورم، نه‌تنها ارزش پرتفوی سرمایه‌گذاران افزایش نیافت، بلکه در بسیاری از موارد با کاهش شدید ارزش، چه از منظر ریالی و چه دلاری، مواجه شدیم.

ناکامی اسفند در جبران زیان‌ها

اکبرپور با بررسی روند تاریخی بازار در ماه اسفند عنوان کرد: در ده سال اخیر، بازار سرمایه در هفت سال اسفندماه مثبتی را تجربه کرده و همچنین از ابتدای سال نو تا ۱۵ فروردین نیز به‌طور میانگین بازدهی ۱۰ درصدی داشته است. همین داده‌ها باعث شده بود بسیاری به بازگشت رشد بازار در اسفندماه امسال امیدوار باشند. اما به گفته وی، استیضاح عبدالناصر همتی در نیمه نخست اسفند و افزایش تنش‌های سیاسی ناشی از اظهارنظر مقامات ایران و آمریکا، موجب شد تا اسفندماه ۱۴۰۳ به یکی از بدترین ماه‌های پایانی بازار سرمایه تبدیل شود.

این کارشناس بازار همچنین با نگاهی آماری به بازدهی بازار در یک سال گذشته، خاطرنشان کرد: در سال ۱۴۰۳، شاخص کل تنها ۲۳ درصد و شاخص هم‌وزن تنها ۷ درصد رشد داشتند. این در حالی است که سکه امامی با رشدی ۱۵۳ درصدی، دلار آزاد با رشد ۶۲ درصدی و صندوق‌های طلا به‌طور میانگین با بازدهی ۱۲۷ درصدی همراه بوده‌اند؛ اختلافی معنادار که از عقب‌ماندگی بازار سرمایه نسبت به تورم حکایت دارد.

شاخص‌سازی، رشد برای چند نماد خاص

اکبرپور همچنین به پدیده شاخص سازی در بازار اشاره کرد و افزود: در سال گذشته، میانگین ساده بازدهی ۱۰ نماد بزرگ بازار به حدود ۴۵ درصد رسید، درحالی‌که میانگین بازدهی ۷۳۱ نماد دیگر تنها حدود یک درصد بوده است؛ آماری که نشان از رشد نامتوازن و تحریف واقعیت در شاخص‌های بازار دارد.

اکبرپور با اشاره به آمار‌های دقیق‌تر عملکرد شرکت‌ها در بازار سرمایه، به نابرابری عمیق در بازدهی‌ها اشاره کرد و افزود: میانگین ساده بازدهی ۵۰ شرکت بزرگ بازار در سال ۱۴۰۳ حدود ۲۸ درصد بوده، درحالی‌که مابقی نماد‌های بازار تنها حدود یک‌دهم درصد بازدهی داشته‌اند. این شکاف آماری بیانگر تمرکز رشد در تعداد معدودی نماد و عقب‌ماندگی گسترده سایر سهم‌هاست.

او با مقایسه عملکرد بازار سهام نسبت به تورم و سایر بازار‌ها اظهار داشت: درحالی‌که نرخ رشد دلار در سال ۱۴۰۳ به ۶۲ درصد رسید، تنها ۶۱ نماد (معادل ۸ درصد کل بازار) توانستند عملکردی بهتر از دلار داشته باشند؛ یعنی ۹۲ درصد بازار از تورم نیز عقب‌تر بوده‌اند. حتی اگر معیار مقایسه را نرخ بازده ۳۴ درصدی اوراق اخزا در نظر بگیریم، تنها ۱۳۶ نماد، معادل ۱۸ درصد بازار، توانستند عملکرد بهتری از نرخ بهره بدون ریسک ثبت کنند؛ درواقع ۸۲ درصد نماد‌ها حتی به سطح نرخ سود نیز نرسیدند.

افت چشمگیر ارزش معاملات و مشارکت حقیقی‌ها

این کارشناس بازار سرمایه همچنین به وضعیت معاملات در سال گذشته اشاره کرد و گفت: جمع کل ارزش معاملات خرد بازار (شامل سهام، حق تقدم و صندوق‌های سهامی) به ترتیب ۱۴۰۸ هزار میلیارد تومان و ۵.۹ هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به سال گذشته به ترتیب ۲۰ و ۱۸ درصد کاهش داشته است.

اکبرپور به کاهش مشارکت فعالان حقیقی بازار و روند خروج نقدینگی اشاره کرد: میانگین کد‌های فعال حقیقی بازار در سال ۱۴۰۳ به حدود ۱۰۷ هزار کد رسید؛ این در حالی است که این عدد در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۰۲ هزار کد بود و حاکی از افت حدود ۵۰ درصدی در مشارکت سرمایه‌گذاران خرد است. همچنین در مجموع، بازار سهام با خروج ۳۶ هزار میلیارد تومان نقدینگی مواجه شد که البته نسبت به خروج ۳۸ هزار میلیارد تومانی سال قبل کاهش جزئی داشته، اما همچنان عددی قابل‌توجه است.

وی اضافه کرد: در مقابل این خروج، شاهد ورود ۳۵ هزار میلیارد تومان به صندوق‌های درآمد ثابت و ۵۰ هزار میلیارد تومان به صندوق‌های طلا بودیم؛ موضوعی که نشان می‌دهد اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار سهام کاهش‌یافته و سرمایه‌ها به سمت ابزار‌های با درآمد ثابت یا دارایی‌های پوشش‌دهنده تورم هدایت شده‌اند. به‌ویژه صندوق‌های طلا در سال ۱۴۰۳ بار‌ها رکورد ارزش معاملات و ورود نقدینگی حقیقی را جابه‌جا کردند.

سقوط ارزش دلاری بازار سرمایه

اکبرپور در ادامه بررسی وضعیت بازار سرمایه در سال ۱۴۰۳، با اشاره به کاهش قابل‌توجه ارزش دلاری بازار، بیان کرد: در ابتدای سال، ارزش دلاری بازار سرمایه کشور حدود ۱۵۷ میلیارد دلار بود، اما در پایان سال، این رقم با کاهشی ۳۳ درصدی به ۱۰۵ میلیارد دلار رسید. این افت سنگین، یکی از ناامیدکننده‌ترین آمار‌های سال به شمار می‌رود و نشان‌دهنده عقب‌ماندگی شدید بازار نسبت به نرخ رشد ارز و تورم است.

وی همچنین با اشاره به وضعیت نسبت‌های تحلیلی بازار افزود: در پایان سال ۱۴۰۳ نسبت قیمت به درآمد (P/E) بازار به ۶.۹ واحد و نسبت قیمت به فروش (P/S) به ۱.۶ واحد رسید که هر دو رقم فاصله چندانی با کف‌های تاریخی ندارند و این موضوع از منظر تحلیل بنیادی نیز نگرانی‌هایی را به همراه دارد.

گزارش‌های ضعیف، حاشیه سود فاجعه‌آمیز

اکبرپور با بررسی عملکرد شرکت‌ها در طول سال، به ضعف گزارش‌های مالی ۶ ماهه نخست اشاره کرد و گفت: در آغاز سال ۱۴۰۳، بازار با گزارش‌های ضعیف زمستان ۱۴۰۲ مواجه شد. شرکت‌هایی نظیر کاوه، گویا و بوعلی با ثبت زیان، شوک جدیدی به بازار وارد کردند. پس‌ازآن، با انتشار گزارش‌های فصل تابستان، اثر سیاست‌های اقتصادی دولت پیشین در صورت‌های مالی شرکت‌ها به‌وضوح نمایان شد و حاشیه سود خالص موزون شرکت‌های تولیدی به سطح بی‌سابقه ۱۲.۵ درصد سقوط کرد؛ عددی که می‌توان آن را فاجعه‌ای برای تولید کشور دانست.

به گفته وی، با بهبود نسبی در روند رشد نرخ ارز نیما، گزارش‌های فصل پاییز اندکی وضعیت بهتری پیدا کردند. فروش شرکت‌های تولیدی از ۲۸۵ هزار میلیارد تومان در شهریور به ۳۲۷ هزار میلیارد تومان در دی‌ماه و ۳۶۰ هزار میلیارد تومان در بهمن‌ماه رسید. اکبرپور افزود: پیش‌بینی می‌شود فروش اسفندماه نیز در محدوده ۳۵۰ هزار میلیارد تومان باقی بماند که می‌تواند تا حدی گزارش‌های فصل زمستان را تقویت کرده و بخشی از ضعف‌های شش‌ماهه نخست سال را جبران کند.

او در پایان با اشاره به تأثیر نرخ بهره و ارز نیما بر وضعیت بازار عنوان کرد: در سال ۱۴۰۳، بازدهی بدون ریسک اوراق اخزا به ۳۵ درصد رسید، درحالی‌که هزینه واقعی تأمین مالی در کشور به بیش از ۵۰ درصد افزایش یافت. این شکاف، انتظارات سرمایه‌گذاران از بازار سهام را افزایش داده و در نهایت موجب کاهش جذابیت بازار برای سرمایه‌گذاری شده است.

منبع: بورس نیوز