صنعت سرب و روی از خام‌فروشی دل نمی‌کند

به گزارش می متالز، واحدهای سرب و روی از آنجا که تنها به ۳۰ درصد بازار داخل متکی هستند و بیشترین محصولات خود را صادر می‌کنند، در مقابل هرگونه تصمیم‌ دولت در قبال صادرات حساس هستند و واکنش نشان می‌دهند.
آنها معتقدند ظرفیت داخلی را پوشش داده‌اند و می‌توانند بقیه تولیدات خود را صادر کنند. صادرات برای این دسته از تولیدکنندگان بخش خصوصی آن‌قدر سود دارد که برای مقابله با برخی تصمیم‌های دولتی، دست به لابی‌های قدرتمند بزنند و شرایط را به سود خود تغییر دهند. با این حال و با وجود اینکه در این سال‌ها سود سرشاری از قبل صادرات به‌دست آورده‌اند، حاضر به سرمایه‌گذاری در صنایعی که پایین‌دست شمش سرب و روی قرار دارند، نیستند. یکی از صنایعی که بازار بسیار خوبی در ایران دارد اما تاکنون حتی یک کارخانه برای آن ساخته نشده، کارخانه زینک برای چاپخانه‌ها و روزنامه‌هاست. زینکی که نرخ آن در چند ماه پایان سال گذشته نزدیک به ۵ برابر شد.
با این حال به گفته دبیر اتحادیه لیتوگراف‌ها، تولید زینک در ایران به آن سادگی‌ها که تصور می‌شود، نیست.

شرایط تولید زینک را نداریم

بیژن بهادری، دبیر اتحادیه لیتوگرافان تهران در این باره گفت: ایران کارخانه تولید زینک ندارد؛ نه تنها ایران بلکه کشورهای همسایه و مجاور هم از این کارخانه بی‌بهره‌اند چراکه فناوری تولید دستگاه‌های تولید زینک، در اختیار کشورهای بسیار معدود و به طور عمده ایتالیایی است. این کشور، دستگاه‌های تولید زینک را به کشورهای مختلف از جمله کشورهای اروپایی و حتی چین می‌فروشد یعنی چین توان تولید این دستگاه‌ها را ندارد.
وی افزود: تا کنون ۷ بار از کارخانه‌های تولید زینک در چین و ایتالیا بازدید کردم؛ تولید زینک به ۳ عامل مهم بستگی دارد: از جمله دستگاه و ماشین‌آلات تولید زینک که فناوری بسیار بالایی دارد، ورق‌های آلومینیوم با قطر خاص و آلیاژ خاص که آن‌هم در توان تولید همه کشورها نیست و دیگر گتینگ یا همان غشایی که روی ورقه‌های آلومینیومی قرار می‌گیرد و کار چاپ را در حقیقت این لایه انجام می‌دهد.
دبیر اتحادیه لیتوگرافان تهران در ادامه خاطرنشان کرد: برای داشتن کارخانه تولید زینک که سال‌ها درباره آن بحث و بررسی شد، باید دید در کدام‌یک از این بخش‌ها توان تولید داریم. می‌توان ماشین‌آلات را از ایتالیا خرید اما اگر قرار به واردات ورق‌های آلومینیومی و غشای ژلاتینی آن باشد، نرخ تمام شده زینک ۲ تا ۳ برابر زینک وارداتی از چین خواهد بود چراکه چین دستگاه‌ها و ماشین‌آلات را وارد کرده اما توان تولید ورق‌های آلومینیومی و غشای ژلاتینی را دارد و تولید زینک برایش صرفه اقتصادی پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: موضوع دیگر که بسیار مهم است اینکه یک کارخانه زینک سالانه ظرفیت تولید ۲ تا ۳میلیون متر مربع زینک را دارد، در حالی‌که نیاز کشور ۱۳۰ هزار مترمربع بیشتر نیست یعنی با تولید یک ماه کارخانه نیاز کشور رفع می‌شود و باید برای باقی تولیدات کارخانه، اقدام به بازاریابی کرده و بازار دائمی و مطمئن پیدا کنیم. با این حساب تولید زینک در ایران مقرون به صرفه نیست.
بهادری با اشاره به وضعیت قیمت‌ها در سال گذشته و ادامه روند افزایشی نرخ زینک گفت: سال گذشته در مدت زمانی، دلار ۴۲۰۰ تومان برای واردات زینک به برخی تاجرها داده شد اما این عده به دلیل نبود نظارت و شبکه عادلانه توزیع، زینک وارداتی را به نرخ بازار آزاد عرضه کردند. روند عرضه دلار ۴۲۰۰ تومانی برای زینک متوقف شد اما روند افزایش قیمت‌ها متوقف نشد چنانچه اگر زینک را با دلار ۱۴ هزار تومانی هم حساب کنیم باید هر ورق از ۵ تا ۶ هزار تومان به ۲۰ هزار تومان برسد، در حالی‌که نرخ بازار افزون بر ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان برای هر ورق سایز ۲ ورقی است.
البته تمهیداتی با کمک وزارت ارشاد اندیشیده شده و قرار شده که دلار ۴۲۰۰ تومانی در اختیار برخی واسطه‌ها مانند شرکت تعاونی لیتوگراف‌ها قرار گیرد؛ اگرچه همین شرکت تعاونی نیز ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده و ورق ۱۱ هزار تومانی عرضه می‌کند، آن‌هم نه به طور مستمر و در حد نیاز بازار. با این حال قرار شده که هر ناشری چاپخانه و لیتوگراف خود را برای دریافت سهمیه معرفی کند و به طور مستقیم زینک دریافت نکند زیرا باعث می‌شود مازاد آن در بازار آزاد فروخته شود و رانتی به وجود آید.

اگر موانع داخلی بگذارند

با این حال تولیدکنندگان سرب و روی کشور مدعی مشکلات فراوان در تولید هستند و هنوز در پیچ و خم تولید مانده‌اند، به راه‌اندازی صنایع پایین‌دست و استراتژیک نیز فکر نمی‌کنند.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران معتقد است: صادرکنندگان ایرانی در بخش‌های مختلف توانایی پشت سرگذاردن موانع تحریم‌های خارجی را دارند اما قادر به گذر از سدها و موانع داخلی نیستند. «حسن حسینقلی» اضافه کرد: سال گذشته که تحریم‌ها شدت پیدا کردند، وزارت صنعت، معدن و تجارت نگران بود که با افزایش نرخ دلار، نرخ فلزات نیز رشد کند و در داخل کشور مشکل تامین مواد اولیه ایجاد شود.
وی ادامه داد: بر اساس این تفکر، صادرات شمش سرب و روی ممنوع شد و فقط صادرکنندگانی اجازه صادرات پیدا می‌کردند که مجوز وزارت صنعت، معدن و تجارت را داشته باشند.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران یادآور شد: واقعیت این است که کنسانتره صادراتی «روی» ارزش افزوده بالایی دارد اما هیات وزیران و شورای اقتصاد بدون توجه به مطالعات کارشناسی و ارزیابی‌های انجام شده از سوی تشکل‌های صنعتی مربوط، صادرات کنسانتره را خام‌فروشی تلقی می‌کنند.
حسینقلی با بیان اینکه امروز یکی از مشکلات واحدهای فعال معدنی، مالیات است، گفت: پیش از این بهره‌برداران معدنی مشمول معافیت مالیاتی می‌شدند اما سازمان امور مالیاتی اعلام کرده که فعالان معدنی از معافیت ۲۰ درصدی مالیات برخوردارند.
وی پرداخت مالیات ارزش افزوده را ترمزی برابر فعالان اقتصادی و تولیدی دانست و گفت: مالیات ارزش افزوده همواره باید از مصرف‌کننده نهایی کالا مطالبه شود اما در ایران از تولیدکننده طلب می‌شود.
رئیس اتحادیه مزبور، دریافت عوارض از صادرات را به عنوان مانعی دیگر در این زمینه قلمداد کرد و گفت: عوارض بر صادرات، از ۵ درصد آغاز می‌شود سپس ۸ درصد می‌شود و هر سال این میزان افزایش پیدا می‌کند که مانعی در برابر صادرات است.
به گفته وی، واقعیت این است که براساس ماده ۳۷ قانون بهبود فضای کسب و کار، هر ماده معدنی که از کوه استخراج شود و در آن فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی لحاظ شود، از شکل اصلی خارج شده و دیگر به آن خام گفته نمی‌شود اما این موضوع هنوز برای مسئولان باورپذیری پیدا نکرده است.
حسینقلی اضافه کرد: کنسانتره صادراتی، ارزش افزوده زیادی دارد اما هیات وزیران و شورای اقتصاد بدون توجه به بررسی‌های کارشناسی و ارزیابی‌های انجام شده از سوی تشکل‌های صنعتی مربوط، صادرات کنسانتره را خام‌فروشی تلقی می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: گمرک ایران یک تن کنسانتره صادراتی را ۷۴۰ دلار قیمت‌گذاری می‌کند و در واقع صادرات یک تن کنسانتره ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان ارزش دارد که ارزش افزوده کمی نیست زیرا ماده معدنی پس از اینکه از معدن استخراج شد، خرد و پودر می‌شود سپس با مواد افزودنی ترکیب شده و به عیار ۵۰ درصد می‌رسد اما مسئولان صادرات، این ماده را مصداق خام‌فروشی می‌دانند.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی گفت: امروز کشور در شرایط ویژه قرار دارد و تامین منابع ارزی از بخش‌های مختلف ضروری است اما برخی از مدیران دستگاه‌های اجرایی به جای حمایت از صادرکننده که برای رونق تولید تلاش می‌کند، معبر صادرات را تنگ‌تر می‌کنند.
وی یادآور شد: تولیدکننده با وجود گرانی مواد اولیه، ناگزیر از تولید است اما دلالان بدون زحمت و دغدغه، سود بادآورده‌ای کسب می‌کنند و هیچ‌گونه برخوردی هم با آنها نمی‌شود.