نمایی از میزان اثرگذاری سومین تقلای تحریمی آمریکا

به گزارش می متالز، روز چهارشنبه 18 اردیبهشت‌ماه را می‌توان یکی از روزهای مهم در عرصه سیاست بین‌الملل تلقی کرد. اولین واکنش رسمی ایران به نقض تعهدات برجامی طرفین و صحبت‌های حسن روحانی در خصوص مهلت 60 روزه اروپا برای حفظ حقوق ایران در چارچوب معاهده برجام، آغاز دور جدیدی از واکنش‌ها و اظهار نظرها در خصوص یکی از مهم‌ترین چالش‌های سیاسی غرب یعنی جمهوری اسلامی ایران بود. دونالد ترامپ نیز که در مدت دو سال حضور خود در کاخ سفید بارها ثابت کرده که تمایل زیادی به مطرح شدن در سطح رسانه‌ها و انجام امور محیرالعقول دارد، بیکار ننشست و تحریم‌های جدیدی (به زعم خود) علیه ایران مصوب کرد.

تحریم فلزات اساسی، موضوعی بود که شامگاه چهارشنبه به امضای دونالد ترامپ رسید و به صورت وسیعی در سطح رسانه‌های دنیا انعکاس یافت تا اخبار مرتبط با اقدامات عملی ایران تا حد زیادی تحت شعاع قرار گرفته و به سرعت کم رنگ شوند.

ترامپ در این دستور اجرایی اعلام کرد: «در راستای کاهش درآمدهای ایران از جمله درآمدهای ناشی از صادرات محصولاتی نظیر آهن، فولاد، آلومینیوم و مس که ممکن است برای تأمین مالی و حمایت از توسعه سلاح‌های کشتار جمعی، گروه‌ها و شبکه‌های تروریستی و توسعه نظامی استفاده شود، گام‌هایی اتخاذ شده است.»

سومین تقلای تحریمی علیه صنعت فولاد

این اقدامات در حالی انجام شده که صنعت فلزات و بنگاه‌های بزرگ فلزی ایران از جمله فولاد مبارکه برای سومین بار است که در لیست تحریمی آمریکا قرار می‌گیرند. یک بار در 15 مرداد سال 97، در دور اول تحریم‌های آمریکا، «تحریم‌های مربوط به فروش، عرضه، تأمین یا نقل و انتقال گرافیت، فلزات خام و نیمه ساخته مانند آلومینیوم و فولاد و صادرات یا نرم‌افزار برای یکپارچه‌سازی فرآیندهای صنعتی به ایران» اجرایی شد.

در تاریخ 25 مهرماه نیز مجدداً آمریکا برخی بنگاه‌های بزرگ کشور همچون فولاد مبارکه را هدف تحریم‌های خود قرار داد و در فهرست 20 شرکت اعلامی خود، نام این شرکت را نیز درج کرد و به طور کامل هر گونه مبادله با این شرکت را مشمول تحریم‌های خود دانست.

پیش‌دستی فولاد مبارکه در مقابل فشار تحریمی آمریکا

در همان زمان، حمیدرضا عظیمیان در گفت‌وگو با فارس اظهار کرد: همان‌گونه که قبلاً نیز گفته‌ایم، تحریم‌ها چیز تازه‌ای نیست، اما باید به خاطر داشته باشیم هدف دشمن از تحریم وارد آوردن ضربه اقتصادی به کشور است؛ از این رو شایسته است ما نیز به دور از هرگونه غفلت، خود را تقویت کنیم.

مدیرعامل فولاد مبارکه در همین خصوص از تشکیل کمیته‌های توانمند و ملی برای بومی‌سازی تجهیزات و تأمین قطعات یدکی مورد نیاز صنعت فولاد از داخل کشور در آینده نزدیک خبر داد و بیان کرد: در این کمیته‌ها که به نوعی راهبردهای پدافند غیرعامل را اجرا می‌کنند، راهکارهای بومی‌سازی هرچه بیشتر قطعات به دست سازندگان داخلی و تأمین مواد مصرفی موردنیاز در دستور کار قرار خواهد گرفت.

این شرکت همچنین برای آگاهی سهامداران خود، اطلاعیه‌ای به این شرح در سامانه نظارت بر ناشران بورسی (کدال) منتشر کرد: در پی انتشار اخبار مربوط به‌قرار گرفتن نام فولاد مبارکه در لیست تحریم‌های جدید وزارت خزانه‌داری آمریکا به استحضار می‌رساند، تحریم‌های بین‌المللی موضوع جدیدی نیست و فولاد مبارکه از سال‌ها قبل همچون سایر بخش‌های اقتصادی کشور با آن روبرو بوده است و این امر خللی در جریان فعالیت‌های تولیدی، مالی و صادرات محصولات شرکت ایجاد نخواهد کرد. همچنین این شرکت یادآور شده است،  فولاد مبارکه از سال‌ها قبل در اقدامی هوشمندانه با استراتژی بومی‌سازی و استفاده از توان داخل کشور، کلیه قطعات موردنیاز خود و شرکت‌های گروه را از این طریق تأمین کرده و در معدود موارد باقیمانده با جایگزینی دیگر کشورها، عملاً هیچ‌گونه وابستگی به کشور آمریکا نداشته است.

رونق صادرات در سال تحریم

تکرار موضع تحریمی آمریکا علیه صنعت فولاد ایران در حالی مجدداً در رسانه‌های غربی منعکس شده که بررسی آمارهای صادراتی کشور در سال 97 نشان‌دهنده رونق صادرات در کل صنعت فلزات اساسی و خصوصاً صنعت فولاد است.

بر اساس آمارهای اعلامی از سوی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، میزان صادرات زنجیره معدن و صنایع معدنی کشور در سال 97 برابر با 6.2 میلیارد دلار بوده است.

بر اساس این آمارها، 67 درصد از کل صادرات زنجیره معدن کشور به محصولات فولادی و زنجیره فولادی اختصاص داشته و پس از آن، مس با 15 و سنگ آهن با 13 درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

نکته مهم در روند ماهانه صادراتی معدن و صنایع معدنی کشور، صعودی شدن این اعداد در ماه‌های بهمن و اسفند و پرش عدد صادراتی دی ماه از 384 میلیون دلار به 617 میلیون دلار در بهمن ماه و پس از آن 684 دلار در اسفند ماه است. عددی که در مرداد ماه در پایین‌ترین حد خود 343 میلیون دلار و اردیبهشت‌ماه در بالاترین حد خود 720 میلیون دلار بوده است و این یعنی، صادرات دلاری محصولات معدنی و صنایع معدنی کشور که در تمام سال 97 تحت شدیدترین تحریم‌های آمریکا بوده و سه بار نیز مورد تأکید مقامات آمریکایی قرار گرفته، در محدوده ماکسیمم سالانه خود قرار دارد.

اثر خودتحریمی داخلی بر نوسان صادرات

آنچه که در تجزیه و تحلیل آمار تولید و فروش فولادی‌ها باید به آن توجه داشت، وقفه چند ماهه صادرات در تابستان و پاییز است که دلیل آن، سیاست‌های محدودکننده دولت و همچنین تحریم و نیاز به زمان برای یافتن بازارهای جدید بود و اتفاق مثبت در این روند، بهبود صادرات در ماه‌های پایانی سال و همچنین فروردین ماه است.

برای مثال، فولاد خوزستان در فروردین ماه سال 98 موفق به صادرات 258 هزار تن بلوم، بیلت و اسلب شده که این عدد در قیاس با فروردین 97، بیش از 96 درصد رشد را نشان می‌دهد.

بر همین اساس انتظار می‌رود این روند در سایر فولادسازان از جمله فولاد مبارکه نیز قابل تسری باشد و صادرات این بنگاه‌ها در سال 98 وضعیت بهتری نسبت به سال 97 داشته باشند و البته این موضوع ارتباط مستقیمی با نیاز مصرف‌کنندگان داخلی و ترکیب تقاضای داخلی دارد.

وضع تحریم یا شانتاژ تحریمی

خبر تحریم بخش فلزات ایران در 24 ساعت گذشته بارها و بارها در کانال‌های تلگرامی و خبرگزاری‌های رسمی کشور باز نشر شده و اغلب این رسانه‌ها نیز بر خلاف رسالت جست‌وجوگر خود، به دنبال این خط خبری رفته و تنها محتوای منتشر شده در این خصوص را باز نشر می‌کنند. اما هیچ یک در این یک شبانه‌روز این سؤال را مطرح نکرده‌اند که دلیل اعلام سه باره تحریم فلزی چیست و وضع تحریم‌های قبلی به چه نتیجه‌ای رسیده است؟

مسأله بغرنج و آزاردهنده در فضای رسانه‌ای کشور همین دنباله روی کورکورانه از خط اخباری است که البته یک سر آن در دست رسانه‌های معاند بوده و در زمانی که وقت اتخاذ «آرایش جنگی» در حوزه اقتصاد رسیده، هنوز هم کمتر کسی در پی رمزگشایی از آمارها و اطلاعات و اتخاذ موضع پدافندی در قبال شانتاژ خبری دوران تحریم است.

رفتار ترامپ و تیمش در دوره یک ساله تحریم نشان‌دهنده این موضوع بوده که امید اصلی غرب برای نتیجه بخشی تحریم‌ها، به فضای روانی و افکار عمومی کشور و نوع واکنش‌های جامعه به «اخبار» تحریم است و از این رو این تیم تلاش کرده در این مدت، با اعلام دوره‌ای تحریم‌ها تحت عنوان فرصت 90 روز و 180 روزه، اعلام لیست بلند بالای اشخاص تحریمی (که در حقیقت همان لیست تحریمی قبل از برجام بود) و تحریم سه باره صنایع مهمی چون صنایع فلزی کشور، اثربخشی تحریم‌ها در اذهان مردم را مضاعف نشان داده و از این فرصت، نهایت بهره را ببرد.