قیمت بالای ماشین‌آلات معدنی تیشه به ریشه تولید می‌زند

به گزارش می متالز، ماشین‌سازی و صنعت ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات خطوط تولید صنعتی، یکی از زیرساخت‌های زیربنایی است، به گونه‌ای که به عنوان یکی از شاخص‌های مهم توسعه‌یافتگی صنعتی و تولیدی هر کشوری به شمار می‌رود.
با این حال در واردات نیز دچار مشکلاتی هستیم، از جمله اینکه فناوری قدیمی واحدهای تولیدی، عامل کاهش رغبت شرکت‌های خارجی به همکاری با شرکت‌های معدنی شده است. این در حالی است که توسعه معادن، فعال کردن معادن کوچک و متوسط و همچنین حیات معادن ایران، وابستگی تام و کامل به ماشین‌آلات معدنی دارد که در شرایط تحریمی و با افزایش نرخ دلار به یکی از معضلات بزرگ معادن تبدیل شده است. واردات دست دوم و نو این ماشین‌آلات در گمرک نیز ماجرای دیگری دارد که صاحبان معادن بخش خصوصی را در شهرستان‌ها با گرفتاری‌های عدیده‌ای روبه‌رو کرده است.

هزینه خرید ۴ برابر شده است

عضو نظام مهندسی معدن خراسان رضوی گفت: در معدنکاری، ماشین‌آلات نقش اساسی را ایفا می‌کنند و تمام ماشین‌آلات سنگین معدنی، وارداتی هستند. درحال‌حاضر هزینه‌های خرید ماشین‌آلات ۳ تا ۴ برابر شده؛ بنابراین معدنکار ناچار است از دستگاه‌های قدیمی استفاده کند که موجب کاهش بهره‌وری معدن خواهد شد.
احمد صفار طبسی، درباره اینکه منطقه سنگان خراسان رضوی به عنوان عسلویه شناخته می‌شود، اظهار کرد: این مسئله می‌تواند اغراق یا واقعیت باشد. برای دریافتن این مسئله باید به آمارهای دولتی اعتماد کنیم. قوانین در حوزه معدن محل کسب و کار ما شده‌اند. نرخ تمام شده معدنکاری در ایران بسیار زیاد است و به طور کلی، جذب سرمایه در معدنکاری با توجه به اینکه ریسک زیادی دارد، کار دشواری به شمار می‌رود.
وی ادامه داد: در منطقه سنگان و سایر معادن، معدنکاری و فرآوری مواد معدنی به روش سنتی انجام می‌شود که موجب شده است نرخ تمام شده به بیش از ۲ برابر برسد. همیشه برای من سوال است که چطور سنگ‌آهن از سنگان بارگیری می‌شود و به بندرعباس می‌رود، سپس با کشتی به چین صادر می‌شود و پس از فرآوری، به ایران باز می‌گردد، در حالی که آهن چینی نسبت به ایرانی در ایران ارزان‌تر فروخته می‌شود.
عضو نظام مهندسی معدن خراسان رضوی تاکید کرد: در معدنکاری ماشین‌آلات نقش اساسی را ایفا می‌کنند و تمام ماشین‌آلات سنگین معدنی وارداتی هستند. درحال‌حاضر هزینه‌های خرید ماشین‌آلات ۳ تا ۴ برابر شده؛ بنابراین معدنکار ناچار است از دستگاه‌های قدیمی استفاده کند که موجب کاهش بهره‌وری معدن خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه از طرفی دیگر قوانین دست و پاگیر هستند، خاطرنشان کرد: معدنکار هر جایی می‌رود، منابع طبیعی و محیط‌زیست راه را بر او سد کرده‌اند. به هزار و یک دلیل نمی‌گویم که ۱۰۰ درصد حق با معدنکار یا منابع طبیعی است اما بسیار پیش آمده که برای حفظ یک درخت که ۵۰۰ متر با معدن فاصله دارد، سازمان منابع طبیعی مانع فعالیت شده است.
صفار طبسی افزود: اگر درختی به خاطر کار معدن قطع شود، معدنکار را مجبور می‌کنند ۵ درخت دیگر بکارد. به نظر من، طرح‌های توسعه سنگ‌آهن با برنامه فولادسازی ما هماهنگ نیستند. همچنین نرخ و میزان خرید از سوی خریداران یعنی چینی‌ها تعیین می‌شود، نه به‌وسیلع ما که تامین‌کننده و صادرکننده هستیم. از سویی دیگر، واحدهای فولادسازی ما نمی‌توانند با سنگ‌آهن عیار پایین کار کنند یا تعداد آنها بسیار کم است.
عضو نظام مهندسی معدن خراسان رضوی درباره تسهیلات بانکی عنوان کرد: صندوق بیمه برای طرح‌های اکتشافی، سنگ‌اندازی‌ بسیار می‌کند تا ما از کار بیزار شویم. پس از آن، بانک صنعت و معدن برای یک وام کوچک ۱۰۰ برابر سخت‌تر از سایر بانک‌ها رفتار می‌کند. وی با اشاره به وضعیت معادن استان تصریح کرد: معادن استان به غیر از معادن دولتی در منطقه سنگان وضعیت مناسبی ندارند. در بخش مس با توجه به اینکه قیمت‌ها نسبت به سال گذشته بسیار افزایش یافته، باز هم از روش‌های سنتی استفاده می‌کنند و علت آن هم کمبود نقدینگی است. پول‌های هنگفتی را به یک معدن بزرگ می‌دهند، درحالی که می‌توانند آن را صرف معادن کوچک‌تر کنند. در واقع به جای اینکه در یک نقطه تسهیلات هزینه شود، می‌توان آن را در سطح استان پراکنده کرد.
صفار طبسی با بیان اینکه از دیگر مشکلات ما این است که فکری برای فارغ‌التحصیلان رشته زمین‌شناسی و معدن نکرده‌ایم، ادامه داد: البته سال گذشته چندین استارت‌آپ در این حوزه فعالیت کردند اما از آنها خروجی دیده نشد. در معدنکاری، تخصص دارای اهمیت بسیاری است اما تخصص بدون سرمایه هیچ ارزشی ندارد، در واقع سرمایه و تخصص با هم حرفی برای گفتن دارند.
 از دیرباز در زمینه معدنکاری تونلی داشتیم اما به دلیل اینکه ماشین‌آلات معدنکاری زیرزمینی نداریم و همچنین دانش مورد نیاز آن در دسترس نیست، دیگر به این مسئله ورود پیدا نکردیم.
عضو نظام مهندسی معدن خراسان رضوی با بیان اینکه در حوزه صادرات نیز تحریم‌ها موجب شده‌اند با برخی مشکلات مانند حمل‌ونقل دریایی روبه‌رو شویم، اظهار کرد: تنها کشتی‌های ایرانی می‌توانند کار حمل‌ونقل انجام دهند که آن نیز محدود است. درحال‌حاضر حمل‌ونقل دریایی انجام می‌شود اما نسبت به گذشته بسیار کاهش یافته است.
صفار طبسی درباره نقش معادن در تحقق شعار سال، بیان کرد: معادن در تحقق، دستیابی و عملی کردن رونق تولید می‌توانند نقش بسزایی داشته باشند. متاسفانه کسی معدن را جدی نمی‌گیرد، در حالی‌که این بخش در ابتدای چرخه تولید قرار دارد. به جای آنکه هزینه‌های زیادی صرف واردات شود می‌توانیم بسیاری از مواد اولیه را در داخل تولید و با هزینه‌های ناچیز، مواد اولیه مورد نیاز خود را تامین کنیم.
وی ادامه داد: به عنوان مثال، کاغذی را تولید می‌کنیم که جنس آن از آهک است. در ایران معادن آهک بسیاری وجود دارند اما تنها یک کارخانه است که می‌تواند آن کاغذ را تولید کند یعنی آهک را به کاغذ تبدیل می‌کند. مواد اولیه کاغذ از ترکیه وارد می‌شود اما با توجه به منابع بسیاری که در کشور داریم، می‌توان با سرمایه‌ای مناسب صنایعی را راه‌اندازی کرد که نیاز ما را به واردات از بین ببرد.

این کالا لوکس نیست!

دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی نیز در این زمینه گفت: این نوع ماشین‌آلات کالای لوکس به شمار نمی‌روند و باید جدا از موتورسیکلت و خودرو در نظر گرفته شوند.
عبدالرضا صالحی اظهار کرد: درحال‌حاضر حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد بازار ماشین‌آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی در داخل تامین می‌شود که ۷۰ درصد قطعات مورد نیاز این تولید نیز از کشورهای دیگر وارد می‌شود.
به گفته وی، قطعات حساس همچون موتور، هیدرولیک، محور و لاستیک وارداتی هستند و تنها فعالیت‌های آهنگری، نقاشی و ساخت شاسی در داخل کشور انجام می‌شود.
دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی با بیان اینکه تولید ما در این صنعت فقط شامل ماشین‌آلات سایز کوچک است، گفت: فناوری ساخت ماشین‌آلات سایز بزرگ هنوز به کشور وارد نشده و از طرف دیگر بیشتر ماشین‌آلاتی که در معدن استفاده می‌شود، سایز بزرگ هستند که راهی جز واردات آنها وجود ندارد.
صالحی با بیان اینکه ماشین‌آلاتی که امکان تولید آنها در کشور وجود داشته حتی به تعداد کم تولید شدند، اظهار کرد: برای مثال شرکت هپکو با همکاری چند شرکت خارجی، برخی از ماشین‌آلات را مونتاژ می‌کرد که پس از لغو برجام و اعمال تحریم‌های امریکا، این شرکت‌ها مجبور به ترک ایران شدند.
وی افزود: از طرف دیگر فناوری قدیمی واحدهای تولیدی باعث می‌شود که کشورهای خارجی رغبت کمتری برای همکاری با ایران داشته باشند. برای مثال در مواردی شرکت‌های خارجی ناچار هستند چند روز منتظر رسیدن شاسی یک ماشین باشند که برای آنها هزینه‌بر است.
دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی، تحریم‌های امریکا و مشکلات مربوط به مبادلات بانکی و کمبود نقدینگی را از مشکلات واحدهای تولید ماشین‌آلات سایز کوچک عنوان کرد و گفت: پیش از اعمال تحریم‌ها، کمبود این نوع ماشین‌آلات پیش‌بینی شده بود و فشار ما به دولت این بود که محدودیت‌های واردات برای این نوع کالاهای سرمایه‌ای اعمال نشود اما با اعمال محدودیتی با عنوان تولید داخل، از واردات این ماشین‌ها جلوگیری شد.
وی همچنین با اشاره به اینکه درحال‌حاضر برنامه‌ای برای رفع ممنوعیت واردات این نوع ماشین‌آلات وجود ندارد، تصریح کرد: ماشین‌آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی، کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای هستند و کالای لوکس به شمار نمی‌روند. بنابراین خواسته ما از دولت این است که این نوع ماشین‌آلات را از خودرو و موتورسیکلت جدا بدانند.
دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی با بیان اینکه وضعیت بازار نشان می‌دهد نیاز مشتریان، تامین نشده و تولید کمتر از نیاز بازار است، اظهار کرد: باید به این موضوع نیز توجه شود که برخی ماشین‌آلات سنگین در معادن در آینده نزدیک زمین‌گیر می‌شوند.