قلم به جای کلنگ

به گزارش می متالز، این معدن حالا تبدیل به موزه‌ای شده که کانون یک شهر فرهنگی و تجاری است. این پروژه، نمونه موفق دیگری از تبدیل یک معدن متروک به فضایی ثمربخش است.
شهر و نیروگاه کاتوویتس، در قرن ۱۸میلادی برای ایجاد یک تحول صنعتی در کنار معادن زغال‌سنگ لهستان ساخته شد. حالا پس از ۳قرن کاتوویتس در میانه تحولی دیگر است که به ایجاد شیوه‌ای پاک، سبز و پایا برای کار و زندگی می‌انجامد و کانون این شهرک فرهنگی-تجاری، موزه سیلیزی‌یَن است که در یک معدن زغال‌سنگ ساخته شده است. در صحن اصلی این موزه که به اندازه ۲زمین فوتبال است، یک سالن ملاقات و آمفی‌تئاتر بنا شده است. در این موزه همچنین آثاری با مضمون تاریخ منطقه، هنر لهستان و نیز آثاری از معدنچی‌های قدیمی به نمایش درآمده است. یان نواک یکی از این معدنچیان است، او می‌گوید: شگفت‌انگیز است. من همین جا با بیل و کلنگ کار می‌کردم و حالا نقاشی‌هایم اینجا در این معدن و موزه نمایش داده می‌شود. نواک می‌افزاید: هنر برای من نوعی درمان برای کاری سخت و گاه مرگبار بود و با نقاشی، خودم را از فضای کار و روزمرگی دور نگه می‌داشتم. مهم است که اینجا نابود نمی‌شود و از یاد نمی‌رود و از من و همکارانم که اینجا کار کردیم اثری باقی می‌ماند.
سالانه حدود ۲۵۰هزار نفر از این موزه بازدید می‌کنند؛ نکته‌ای که برای «آلیشجا کناست» مدیر این مرکز بسیار مهم است. او در این باره می‌گوید: مردم از کار و زندگی در اینجا خاطره‌های زیادی دارند و تلاش می‌کنیم که این خاطره‌ها را حفظ کنیم. سالن تئاتر بایتوم دیگر جاذبه این موزه است. این سالن پیش‌تر فضایی بوده که به عنوان دفتر اداری و کلیسای مجموعه از آن استفاده می‌شده و حالا تبدیل به صحنه اصلی تئاتر شده است.
 آنا پیوتروسکا، کارگردان تئاتر است. او به اهمیت فضا و بازسازی آن اشاره می‌کند و می‌گوید: انرژی فضا بسیار مهم است، چون هدف ما آگاهی از جسم و جسمیت بخشیدن به داستان‌هاست. کار جسمانی هم که پیش از این در اینجا یعنی در زیرزمین‌های معدن انجام می‌شده، برای ما مهم و الهام‌بخش است. در همین راستا منطقه قدیمی نیکی‌زوویچ نیز برای حفظ بافت اجتماعی و همچنین تلاش برای جذب نسل جدید در نزدیکی معدن بازسازی شده است.
 یکی از طراحان این پروژه می‌گوید هدف آن حفظ گذشته و پیوند زدن آن به آینده بوده است. قدیمی‌هایی که در این معادن بودند و زندگی‌شان با اینجا گره خورده، هنوز در این منطقه زندگی می‌کنند، هر چند این منطقه حالا دیگر مدرن است و علاوه بر گردشگران، ساکنان تازه و جوانان، آن را برای زندگی انتخاب می‌کنند. در همین حال احیا و تغییر کاربری معدن قدیمی زغال‌سنگ و استفاده از نیروی کار مجرب برای بهره‌وری اقتصادی منطقه، مفید واقع شده است. موزه سیلیزی‌یَن، نمونه‌ای دیگر از تبدیل یک معدن متروک به فضایی با کاربری‌های دیگر است. پیش‌تر نیز یورونیوز از تبدیل یک معدن متروک و روباز زغال‌سنگ در آلمان به یک دریاچه مصنوعی خبر داده بود. همچنین تبدیل یک معدن زیرزمینی به شهربازی در رومانی و یک معدن نمک به آسایشگاه و محل بستری بیماران مبتلا به ناراحتی‌های تنفسی در اکراین، پروژه‌هایی هستند که در این زمینه موفق بوده‌اند.
تبدیل معادن متروک به جاذبه گردشگری البته به همین شمار محدود نمی‌شود و این طرح امروز در بیشتر کشورهای معدنی جهان در حال اجراست. بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته جهان با گردشگری معدنی، از معادن فعال و متروک خود درآمدزایی کرده و توانسته‌اند نسبت به جذب گردشگر نیز اقدام کنند.
در ایران هم مدتی است موضوع اجرای آن و بهره‌برداری از معادن متروک به عنوان قطب گردشگری مطرح شده است.
تبدیل معادن متروک یا حتی در حال بهره‌برداری به مناطق گردشگری، دست‌کم ۲مزیت اقتصادی عمده دارد؛ یکی احیای مناطقی است که در آنها معادن متروک وجود دارند و دیگری جذب درآمد از معادنی که کاربرد دیگری ندارند. در واقع پایان استخراج معدن و بسته شدن یک سایت معدنی برای زیست‌بوم اطراف آن رویدادی پرتنش به شمار می‌آید که در نتیجه آن نیاز به حذف مجموعه‌ای از تجهیزات آسیب‌زا و اضافات است تا منطقه به محیط امن و سالم از نظر زیستی تبدیل شود.