پیشنهادی برای جذب سرمایه گذاران بورس در صنعت مغفول انرژی تجدید پذیر

به گزارش می متالز، انجمن علمی انرژی بادی ایران مجموعه ای متشکل از سازندگان تجهیزات این صنعت و تولیدکنند گان برق تجدید پذیر بوده و فعالان این حوزه از طریق توربین های بادی به تولید برق می پردازند.

در این میان پروفسور هاشم اورعی استاد دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف و رئیس هیات مدیره انجمن علمی انرژی بادی ایران، وضعیت  تولید انرژی بادی در جهان و ایران را بررسی و چالش های پیش روی این صنعت را در گفت و گو با بورس پرس تشریح و اعلام کرد مهمترین مانع برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر با وجود مزیت های باد و خورشید، قیمت گذاری نازل برق و بوروکراسی های اداری است که دولت را به جای حامی تبدیل به یک مانع در توسعه این صنعت تبدیل کرده است.

وی با تاکید بر اینکه با افزایش قیمت ارز و عدم افزایش قیمت مناسب برق، توسعه این صنعت توجیه پذیر نیست، شرایط تامین مالی در این حوزه را مورد بررسی قرار داد و راهکارهای لازم برای خروج از چالش های فعلی را اعلام کرد.

در حال حاضر چه انجمن هایی در زمینه تولید انرژی تجدید پذیر در ایران فعال هستند ؟

اورعی: در حال حاضر انجمن های مختلفی در این زمینه تشکیل شده اند از جمله انجمن انرژی بادی، انرژی خورشیدی، اقتصاد انرژی، انرژی تجدید پذیر و ... . در ۳ سال اخیر، اتحادیه ای برای هماهنگی این انجمن ها و پی گیری اهداف تولید برق تجدید پذیر از این طریق تشکیل شده است. وزارت علوم هر سال انجمن ها را ارزیابی می کند و سه سال است که موفق شدیم رتبه A را از وزارت علوم دریافت کنیم و به عنوان انجمن برتر شناخته شویم.

انجمن علمی انرژی بادی چند عضو دارد و چه فعالیت هایی را پی گیری می کند ؟

اورعی : ۳۴ شرکت فعال در انجمن عضو هستند که مشاو ، مجری، سازنده و تولید کننده هستند. انجمن در ۳ زمینه فعال است. اول در جهت تولید انرژی های تجدید پذیر به طور عام و انرژی بادی به طور خاص فرهنگ سازی می کند. دوم  ایجاد و توسعه این صنعت و برداشتن موانع توسعه و سوم با ارگان های دولتی متعدد از جمله وزارت نیرو، وزارت اقتصاد، بانک مرکزی، مجلس شورای اسلامی و... در جهت تسهیل مشکلات برای تولید انرژی بادی مذاکره می کند و هماهنگی لازم را برای حل مشکلات انجام می دهد. سعی می کنیم روند ایجاد توسعه صنعت انرژی بادی را بهبود بخشیم اما کار ساده ای نیست.

دوران سوخت فسیلی اما در ایران ...

آیا تولید انرژی بادی به صرفه است و در رقابت با سایر انرژی ها در چه وضعیتی قرار دارد ؟

اورعی: در چین، اروپا و آمریکا از حدود ۱۰ سال پیش تولید انرژی های تجدید پذیر جدی گرفته شد. در ابتدا هزینه سرمایه گذاری در انرژی های تجدید پذیر که عمده ترین آنها باد و خورشید هستند بسیار بالا بوده و شاهدیم به مرور زمان هزینه ها کاهش یافته است. دولت هایی از جمله آلمان حمایت های بسیار زیادی از تجدید پذیر کردند که سبب توسعه تکنولوژی در این زمینه شد. به طوریکه در حال حاضر قیمت تمام شده برق حاصل از تجدید پذیر کمتر از سوخت های فسیلی است.

بر اساس آمارها، منحنی تولید انرژی از سوخت های فسیلی رو به پایین و انرژی بادی و خورشیدی رو به افزایش است. در بسیاری از کشورها عمده تولید انرژی از طریق تجدید پذیر است. به طور مثال در اسکاتلند بیش از ۹۰ درصد تولید انرژی از این طریق است و اگر نیروگاه های آبی را هم در نظر بگیریم ۱۰۰ درصد تولید تجدید پذیر است. لذا با قاطعیت می توان گفت دوران سوخت فسیلی برای تولید انرژی الکتریکی به سر آمده اما در ایران این موضوع جدی گرفته نشده است. 

چرا باید به سمت توسعه انرژی بادی رفت ؟

اورعی: اگر شرق کشور را در نظر بگیریم، درآمد اقتصادی این منطقه از طریق قاچاق و کشاورزی بدست می آید اما باید در نظر گرفت که قاچاق چه مشکلاتی را برای کشور و مردم ایجاد می کند و از طرفی بی آبی شدید این منطقه، کشاورزی را با مشکل مواجه کرده است. از طرفی  تعادل اجتماعی و اقتصادی از اهمیت بسیاری برای ایجاد امنیت کشور برخوردار است. بنابراین توسعه شرق و جنوب شرق که از فقیر ترین مناطق کشور است می تواند در تعادل تاثیر گذار باشد. درحال حاضر بسیاری از مناطق مرزی شرق تا فاصله ۱۰۰ کیلومتری خالی از جمعیت شده است.

همه این موارد نشان می دهد در شرق کشور که یکی از غنی ترین مناطق برای وزش باد است می توان با ایجاد مزارع  بادی ایجاد اشتغال کرد و مزیت های اجتماعی و اقتصادی بسیاری را در منطقه ای داشت که با مشکل بی آبی روبرو است و انرژی بادی تنها صنعتی است که نیازمند آب نیست. از طرفی در منطقه ای که از طریق قاچاق ارتزاق می کند با صادرات برق تجدید پذیر به کشورهای شرقی می توان درآمد ارزی ایجاد کرد.

مزیت دیگر انرژی بادی در پدافند غیرعامل است. نیروگاه های بزرگ عملا آسیب پذیر هستند اما نیروگاه های بادی در مقابل حملات می توانند به فعالیت ادامه دهند . از طرفی نیروگاه های حرارتی مصرف آب زیادی می طلبد اما نیروگاه های بادی نیازی به آب ندارند

استراتژی توسعه این صنعت را چگونه ارزیابی می کنید ؟

اورعی: در کشوری مانند ایران نباید تنها دنبال انرژی بادی بود. بلکه صنعت انرژی بادی  و تولید تجهیزات و صدور خدمات فنی و مهندسی را باید مدنظر قرار داد. اخیرا یک شرکت بزرگ دانمارکی تولید کننده تجهیزات از ایران بازدیدی داشت و مدیران شرکت متعقد بودند ایران دارای زیرساخت های صنعتی مناسب برای تولید تجهیزات نیروگاه بادی است و فقط تغییرات جزیی لازم دارد.

بزرگترین عامل بازدارنده توسعه صنعت

مهمترین مانع توسعه این صنعت در ایران چیست ؟

اورعی: به نظرم بزرگترین عامل بازدارنده برای توسعه این صنعت، دولت است به جهت قیمت های تقریبا رایگان برق، تولید انرژی های تجدید پذیر صرفه اقتصادی ندارد . درحال حاضر دولت سوخت را با قیمت رایگان به نیروگاه ها می دهد و برق را ۸۰ تومان هر کیلووات ساعت می فروشد قطعا قیمت برق تجدید پذیر با قیمت ۴۰۰ تومان به صرفه نخواهد بود.

گرچه دولت با نرخ های تضمینی برق های تجدیدپذیر را می خرد اما کفاف هزینه های سرمایه گذاری فعلی را نمی دهد. در واقع با دادن سوخت با قیمت های جهانی و خرید به قیمت های واقعی، فروش  برق تجدید پذیر سودده بوده و توسعه این صنعت میسر خواهد بود. طرحی در دست بررسی داریم که دولت بابت مقدار برق تولیدی از روش های تجدیدپذیر به مقدار سوخت صرفه جویی شده به تولید کننده سوخت یا معادل مبلغ آنرا پرداخت کند که این طرح در پیچ و خم بروکراسی دولتی قرار گرفته و هنوز به نتیجه نرسیده است.

وضعیت تولید انرژی بادی در ایران چگونه است و توان توسعه تا چه میزانی از تولید برق را دارد ؟

اورعی: در حال حاضر ظرفیت نصب شده حدود ۲۵۰ مگاوات است که در مقابل ظرفیت ۸۰ هزار مگاواتی نیروگاهی ایران بسیار کم است. این در حالی است که ترکیه  ۷۰۰ مگاوات ظرفیت نصب شده دارد. ایران دارای موقعیت های بسیار مناسبی از دالان های بادی است و با توجه به زیرساخت های اقتصادی می تواند با یک برنامه ریزی اقتصادی ۳ تا ۵ ساله تا ۲۵ درصد برق تولیدی خود را از انرژی بادی تامین کند. برای این کار نیاز است ابزارهای مالی تهیه شود وصندوق انرژی های تجدیدپذیر راه حل مناسبی است که با کمک دولت و جذب نقدینگی مردم می توان به سرمایه گذاری در این حوزه دست یافت.

هزینه سرمایه گذاری در ایران چقدر است و آیا به صرفه خواهد بود ؟

اورعی: برای اجرای نیروگاه بادی اه ظرفیت ۱۰۰ مگاوات، ۸۰ میلیون دلار سرمایه گذاری نیاز است که می توان تا ۶۰ درصد تجهیزات را از داخل و مابقی را از خارج تهیه کرد اما با برنامه ریزی دقیق و هدف گذاری می توان تا ۹۰ درصد تجهیزات را داخلی کرد و فقط ۱۰ درصد را که تولید آن اقتصادی نباشد از بازار جهانی تهیه کرد.

قیمت های تضمینی برق در سالیان قبل به گونه ای بود که سرمایه گذاری در نیروگاه های بادی می توانست بین ۳ تا ۴ سال برگردد ولی با افزایش قیمت ارز به گونه ای است که با قیمت های کنونی فروش برق، دوره برگشت سرمایه  ۸ تا ۹ سال طول می کشد. عمرمفید یک نیروگاه ۲۰ سال است  و سرمایه گذاری در صورتی توجیه دارد که برگشت سرمایه زیر ۴ سال باشد.

برای این که این صنعت از لحاظ اقتصادی توجیه پذیر باشد دولت باید نرخ تضمینی را بروز و یا صنعت را رها کند و قیمت های واقعی برق را ملاک خرید برق قرار دهد و با مردم به صورت یارانه ای حساب کند تا صنعت بر اساس توجیه اقتصادی رشد و پیشرفت داشته باشد.

آیا سرمایه گذاری خارجی برای ورود به ایران راغب است ؟

اورعی: سرمایه گذاری خارجی بسیار علاقمند است با توجه به بالاترین نرخ سرعت باد در ایران حضور داشته باشد اما بنا به گفته های آنها ، قوانین متناقض و متعدد داریم که هر چقدر شرکت های خارجی بیشتر فعال می شوند بیشتر سردرگم می شوند. به نظرم باید قوانین را تسهیل کنیم تا بتوانیم سرمایه گذاری خارجی را جذب کنیم.

پیشنهادی برای جذب سرمایه گذاران بورس و بازار سرمایه

چه مشکلاتی برای تامین مالی و سرمایه گذاری در این حوزه وجود دارد و آیا بورس می تواند در تامین مالی موثر باشد ؟

اورعی: روش های تامین مالی از سه طریق صندوق توسعه ملی، بانک و بورس است که برای جذب سرمایه گذاری در هر ۳ روش در این صنعت با چالش روبرو هستیم.

فلسفه ایجاد صندوق توسعه ملی این بود که درصدی از منابع در آن ذخیره شود و در امور زیر بنایی سرمایه گذاری شود اما درحال حاضر از ورودی این صندوق بسیار کاسته شده و عملا بواسطه تحریم ها ورودی ندارد. از آن طرف به علت نیاز روزمره و کمبود بودجه خروجی افزایش پیدا کرده و منابع صندوق کاهش یافته است. در این شرایط واضح است که در صف اول استفاده از صندوق نیستیم.

شبکه بانکی در همه جای دنیا موتور محرک توسعه هستند اما در ایران به صورت مانع برای اقتصاد تولیدی عمل می کند. واضح است برای هر سرمایه گذاری تولیدی نیاز به زمان ۳ تا ۴ سال است که پروژه به اجرا برسد اما شبکه بانکی برای فعالیت های ۶ ماهه و کوتاه مدت وام می دهد که برای سفته بازی می تواند مناسب باشد ولی برای پروژه های تولیدی و درازمدت هیچ وامی تعلق نمی گیرد.

بازار سرمایه هم به دلیل نگرش سفته بازی و سود کوتاه مدت، توان اینکه نقش پررنگی را در سرمایه گذاری انرژی بادی داشته باشد نمی تواند در دست بگیرد. متقاضیان خرید سهام به سودهای کوتاه مدت فکر می کنند که البته بدلیل ریسک بالای سرمایه گذاری قابل درک است و با نیاز صنعت انرژی بادی همخوانی ندارد.

صنعت انرژی بادی برای فعالیت، نیاز به ۳ تا ۴ سال فرصت دارد و در این میان دولت نقش پررنگی را می تواند ایفا کند. بدین ترتیب که با ایجاد بسته سیاستی یا صندوق سرمایه گذاری، سود صندوق را قبل از بهره برداری تضمین کند تا بعد از بهره برداری بتواند با سود به دست آمده، هزینه های صندوق تامین شود. با این روش به نظر می رسد سرمایه گذاران بورس و بازار سرمایه استقبال کنند.