اپلیکیشن سازی در بازار سهام

به گزارش می متالز، اپلیکیشن تلگرام نیز با نصب بیش از ۴۵ میلیون نفری در کشورمان، محبوب‌ترین اپلیکیشن در بین ایرانیان است. در بازار سرمایه دسترسی سریع به اطلاعات مزیت بسیار مهمی به شمار می‌رود، به‌طوری که در طی ساعت معاملاتی بسیار اتفاق می‌افتد که یک سهم در بازه منفی یا صفر در حال معامله است و با ارائه اطلاعاتی در سامانه کدال یا ارائه خبری مرتبط از سهم، در کسری از ثانیه به سمت صف خرید حرکت می‌‌کند. حال هر سرمایه‌گذاری که بتواند سریع‌تر از این موضوع مطلع شود، می‌تواند کسب منفعت کند؛ به همین خاطر است که فعالان بورسی همگی در تلگرام فعال هستند و مخصوصا در ساعت معاملات اخبار و اطلاعیه‌های شرکت‌ها را رصد می‌کنند. وجود چنین کانال‌های خبری و تحلیلی مرتبط با بازار سهام در تلگرام بسیار مفید است، چرا که باعث کارآیی بیشتر بازار می‌شود و اطلاعات را در دسترس همگان قرار می‌دهد.

بیان یک مثال از روزهای قطعی اینترنت در روزهای گذشته بسیار کارساز است. شرکت کارخانه‌های تولیدی شهید قندی (بکام) که چند سال است حرف از تغییر کاربری زمین‌های آن بر سر زبان‌هاست، در تاریخ ۲۷ آبان سال‌جاری اعلامیه شفاف‌سازی مبنی بر تغییر کاربری زمین‌های خود را روانه کدال کرد، اما به‌دلیل قطعی تلگرام بسیاری از افراد از این موضوع مطلع نشدند و قیمت سهم نیز تغییر متناسب با این رویداد را نداشت، در صورتی که پیش‌بینی می‌شود، اگر این شفاف‌سازی در روزی ارائه می‌شد که تلگرام وصل بود، تقاضای بیشتری برای سهم ایجاد می‌شد و در نتیجه سهم به ارزش ذاتی خود حرکت می‌‌کرد.

اقتصاد رفتاری فرض منطقی بودن (rationality) انسان‌ها در تصمیم‌گیری را نقد می‌کند و بیان می‌کند که عواطف و احساسات (emotions) نیز بر نوع تصمیم اتخاذ شده اثر گذارند به‌طوری که ممکن است تصمیم یک فرد منطقی با تصمیم یک فرد از روی احساسات کاملا در تضاد با هم باشند یکی از تورش‌های ذهنی که در این موضوع اتفاق می‌افتد رفتار توده‌ای (Herding behavior) است که به معنای همراه شدن با جمعیت بدون داشتن تحلیل و اطلاعات کافی است؛ به این امید که تصمیمی که اکثریت می‌گیرند صحیح‌تر است و از سوی دیگر انسان همواره هنگامی که تعداد افراد بیشتری یک کار را انجام می‌دهند، حس اطمینانی پیدا می‌کند که آن کار صحیح است. در مطالعه‌ای که به این منظور روی شاخص صنعتی Dow Jones صورت پذیرفته‌است، همبستگی قابل قبولی بین پیام‌های منتشر شده در توییتر و روند این شاخص مشاهده شده‌است. بنابراین مشاهده می‌شود که در بورس نیویورک که تعداد سرمایه‌گذاران بسیار بیشتر از بورس تهران هستند و همچنین عمق بازار نیز چند برابر بورس تهران است (ارزش بازار شاخصی برای عمق بازار است و ارزش بازار داو جونز حدود ۷ هزار میلیارد دلار است) شبکه‌های اجتماعی بر رفتار سرمایه‌گذاران موثر است.

در مطالعه‌ای، اثر کانال‌های تلگرامی بر رفتار توده‌وار بر بورس تهران بررسی شده‌است (مجتبی فرخی و همکاران؛ ۱۳۹۵). نتایج آماری این مطالعه نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران نمونه در این مطالعه تحت تاثیر کانال‌های تلگرامی قرار گرفته‌اند و باعث تشکیل یک توده در خرید یا فروش سهام شده‌اند. به‌دلیل اینکه در تلگرام امکان ایجاد کانال برای هر فرد ممکن است، برخی افراد ناآگاه نیز اقدام به ایجاد کانال بورسی کرده و توانسته‌اند مخاطبان زیادی از عامه جامعه پیدا کنند و مطابق رفتار توده‌وار باعث بالا رفتن یا پایین آمدن قیمت سهام شوند، اثر نهایی این موضوع ضربه به اعتماد مردم نسبت به بورس است؛ چرا که این افراد با دانش حداقلی در این زمینه اقدام به سیگنال‌دهی می‌کنند و در نهایت موجب ضرر و زیان مردم می‌شوند. در سوی دیگر اما، کانال‌های مفید و پرمحتوایی از سوی برخی فعالان بازار راه‌اندازی شده‌است که مطالعه مطالب این کانال‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات صحیح‌تری در زمینه خرید یا فروش یک سهم اتخاذ کند.

در آمریکا، کمیسیون بورس و اوراق بهادار مشخصا تعیین کرده است که شرکت‌ها از طریق شبکه‌های اجتماعی مختلف از قبیل فیس‌بوک، توییتر، وبلاگ‌ها، لینکداین و فلیکر می‌توانند با سرمایه‌گذاران و سهامداران خود ارتباط برقرار کنند، مشروط به اینکه به سرمایه‌گذاران اطلاع داده شود کدام پلت‌فرم مشخص برای شرکت، جهت اطلاع‌رسانی انتخاب شده است. از طرف دیگر در کشور استرالیا، قانون‌گذار در بازار سهام این کشور (ASX) در راهنمای شماره ۸ بورس، قانونی وضع کرده است که شرکت‌های بورسی موظف هستند شبکه‌های اجتماعی و به‌طور کلی هر اخباری را که در مورد سهام آنها پخش می‌شود رصد کنند و اطلاعات درست مرتبط با شرکت خود را افشا کنند.

با توجه به گسترش شبکه‌های اجتماعی، به ویژه تلگرام و تجربه کشورهای مختلف همچون آمریکا و استرالیا به نظر بهتر است نهاد ناظر در ایران نیز علاوه بر شبکه اطلاع‌رسانی کدال، در تلگرام نیز کانال اطلاع‌رسانی هر شرکت را افتتاح کند (در صورت عدم ممانعت به‌دلیل فیلتر بودن این شبکه اجتماعی) از این طریق اطلاعات و اخبار مرتبط با هر شرکت سریع‌تر به دست سرمایه‌گذاران می‌رسد. همچنین رصد شبکه‌های اجتماعی توسط هر شرکت و شفاف‌سازی بیشتر به‌منظور در دسترس قرار دادن اطلاعات مفید باعث می‌شود تا کارآیی بازار افزایش یابد و در نهایت منجر به جلب اعتماد بیشتر مردم نسبت به بازار سرمایه شود. در پایان می‌توان گفت، جای خالی اپلیکیشنی که صرفا مختص سهام باشد در بورس تهران به چشم می‌خورد؛ به‌عنوان نمونه، اپلیکیشن Stocktwits در آمریکا فعال است که شرکت‌های مختلف در آن صفحه مختص به خود را دارند و سرمایه‌‎گذاران می‌توانند مطالب مرتبط با شرکت را در آن درج یا از نظرات دیگران استفاده کند، همچنین در صفحه هر شرکت می‌توان فایل‌های صوتی و تصویری که مرتبط با شرکت باشد را نشر داد. با راه‌اندازی چنین اپلیکیشنی در بورس تهران، نظارت بر مطالب منتشر شده راحت‌تر و فضایی مختص رد و بدل کردن اطلاعات بورسی مهیا می‌شود.

محمدرضا بیک زاده مقدم - کارشناس بازار سرمایه