هر۱۰۰ کیلومتر یک کارخانه سیمان

به گزارش می متالز، آهک یک ماده معدنی با ارزش اما بسیار فراوان در پهنه ایران زمین است که از فرط فراوانی به چشم نمی‌آید. با این حال این موضوع چیزی نیست که از ارزش‌های این ماده معدنی خدادادی کم کند.
آهک یا کلسیم اکسید، یک ماده بی‌بو به رنگ سفید یا سفید خاکستری و به شکل جامد سخت است که در تماس با پوست و چشم، آن را به‌شدت دچار سوزش می‌کند. آهک ازجمله موادی است که کارآیی آن از دوران باستان، از سوی بشر شناخته شده‌ است و از آن در ساخت انواع بناها و برای اتصال محکم‌تر قطعات سنگ یا چوب به‌کار گرفته می‌شد. این ماده معدنی به صورت‌های مختلف درمی‌آید و کارکردهای متفاوتی پیدا می‌کند. زمان درازی است که ایرانیان شفته آهکی (ملات دوغاب آهک و خاک)، ساروج (ملات دوغاب آهک و خاکستر) و ملات آهک آبی را می‌شناسند و با آن‌ها ساختمان می‌سازند. پس از جنگ جهانی دوم، در کشورهای صنعتی هم برای پایدارکردن زمین، به‌ویژه برای پی‌سازی راه و جلوگیری از روییدن گیاه در بستر، شانه‌ها و دامنه‌های راه و باندهای پرواز و ایستگاه‌های هواپیما، شفته آهکی مصرف می‌شود. درحقیقت آن‌قدر مواد مصرف این ماده معدنی بی‌ادعا وسیع است که تنها نام بردن آنها برای نوشتن گزارشی با فضایی 2برابر مجالی که پیش‌رو است کافی است. صنایع مختلفی مانند صنعت ساختمان، سیمان، شیشه‌سازی، گندزدایی، کشاورزی و... به آهک وابستگی دارند.

کدام منطقه کشور ذخایر بیشتری دارد؟

براساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران، میزان ذخیره معدنی سنگ آهک ۱۷میلیارد تن است که ۶۷درصد از ۲۵.۷میلیارد تن ذخایر معدنی کشورمان را به خود اختصاص داده است و بعد از آن سنگ‌آهن با ذخیره شناسایی شده ۲.۵میلیارد تن قرار دارد که ۱۰درصد کل ذخایر معدنی کشور را تشکیل می‌دهد.
به گفته بهروز برنا، عضو هیات‌مدیره شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران فراوانی ماده آهک در کشور به حدی است که می‌توان هر ۱۰۰کیلومتر یک کارخانه سیمان ساخت که ماده غالب آن آهک است. وی در گفت‌وگو با «روزگار معدن» افزود: ذخایر آهک ایران بی‌نظیر است و باعث شده هر ۱۰۰کیلومتر یک کارخانه سیمان بزنیم.
برنا ادامه داد: ماده اولیه آهک از زمان‌های قدیم تا عصر حاضر تا پایان دوره سوم تشکیل شده و بیشترین ذخایر آن با خلوص بالای ۹۰درصد است که در سیمان، پودر سنگ، مصالح ساختمانی و... به‌کار برده می‌شود و ماده بسیار با ارزشی است. معاون سابق اکتشاف سازمان زمین‌شناسی با بیان اینکه آهک با خلوص بالا در تولید آهک‌های هیدرانه استفاده می‌شود گفت: آهک به طور عمده در سیمان و به عنوان مصالح ساختمانی در ایران به‌کار گرفته می‌شود. همچنین آهک به عنوان کمک ذوب در صنعت متالورژی و فولادسازی به‌کار گرفته می‌شود؛ مانند آهک پیربکران که تنها برای تامین خوراک موردنیاز ذوب‌آهن اصفهان فعال است. به همین منظور در تمام استان‌های کشور از آهک برخورداریم و به دلیل وزن بالای این ماده معدنی بسیاری از کارخانه‌های سیمان در کنار ذخیره‌های آهک ساخته‌ شده‌اند. برنا همچنین اظهار کرد: کشوری مانند هندوستان که واحدهای فولادسازی زیادی دارد به آهک نیازمند است چراکه ذخایر آهک این کشور به‌طور عمده دولومیتی است که به عنوان نسوز در صنعت نسوزها کاربرد دارد به همین دلیل آهک وارد می‌کنند و در حقیقت هر کشوری از این موهبت برخوردار نیست درحالی که ایران آهک با خلوص بالا دارد. به همین دلیل هندوستان ناچار به وارد کردن سیمان با خلوص بالا برای صنعت فولاد خود است. این کشور همچنین نمی‌تواند صنعت سیمان داشته باشد. این درحالی است صنعت سیمان جزو صنایع مادر هر کشوری به شمار می‌رود و بدون آن پای پروژه‌های توسعه‌ای ازجمله سدسازی، ساخت جاده و دیگر پروژه‌های بزرگ در هر کشوری لنگ می‌زند. این ماده معدنی در تمام کشور پراکنده است و از دامنه‌های البرز تا زاگرس، ایران مرکزی، شرق ایران و مکران کشیده شده و می‌توان گفت تمامی ۹زون ایران دارای آهک هستند. وی ادامه داد: برخی آهک‌ها در ایران ظرفیت تبدیل به سنگ نما را هم دارند و قابل صیقل هستند. تراورتن یک نوع سنگ آهک است که اگر حاوی منگنز باشد رنگ آن قرمز شده چنانچه تراورتن‌های آذرشهر معروفیت جهانی دارند یا همراه تراورتن بخش‌هایی حاوی مرمر است و زیبایی سنگ را ۲ برابر می‌کند.
 برنا از مصارف سنگ آهک در کشاورزی گفت و تصریح کرد: از آنجا که آهک قلیایی است و برخی خاک‌های کشاورزی حالت اسیدی دارند آهک می‌زنند تا اسیدیته خاک را کم کند و در عین حال گندزدایی شود.  وی ادامه داد: درحال‌حاضر نیز از آهک در تولید کاغذ سنگی استفاده می‌شود و روز‌به‌روز این ماده معدنی جایگاه صنعتی بیشتری در جهان می‌یابد.

آهک دولومیتی، آهک منیزیتی

سنگ آهک می‌تواند با منیزیوم، سیلیس، آلومینیوم و... همراهی کند که اینها عیار آهک را پایین می‌آورند.
محمدحسین بصیری استاد دانشگاه نیز با بیان این مطلب به «روزگار معدن»  گفت: آهک در صورت داشتن خلوص بالا در ذوب‌آهن استفاده می‌شود، اگر حاوی منیزیت باشد دولومیت می‌شود و برای کارخانه‌های سیمان استفاده بالایی دارد. در صورتی که منیزیت بیشتری داشته باشد می‌توان آن را استحصال کرد و از آن منیزیوم به دست آورد. پتانسیل تولید شمش منیزیوم دارد.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: در ایران معادنی وجود دارد که قابل مطالعه است و می‌توان از آهک آن منیزیوم به دست آورد. مطالعات اولیه هم انجام شده است. بصیری در ادامه افزود: میزان ذخایر آهک ایران میلیارد تنی است و بسیاری از کوه‌های اطراف ما حاوی سنگ آهک است که آهک با خلوص پایین برای زیرسازی در راه آهن و جاده ها استفاده‌می‌شود و عیار بالای آن هم در صنایع مختلف کاربرد دارد.
وی با اشار ه به اینکه آهک بیش از ۹۰درصد مواد اولیه سیمان را تشکیل می دهد گفت: اگر با فرآیند کوره و گرمایش تبدیل به آهک شود هم در ساختمان‌سازی استفاده می‌شود و هم کاربرد گندزدایی دارد. وی افزود: آهک در همه جای جهان یافت می‌شود ولی در کشورهای اروپایی که دارای پوشش گیاهی زیادی است چندان نیست و از آنجا که هزینه حمل این ماده معدنی بالا است به همین دلیل یک کارخانه سیمان حتما در جوار یک کوه دولومیتی احداث می‌شود.
بصیری افزود: صادرات این ماده معدنی به کشورهایی دوردست منطق اقتصادی ندارد اگرچه تا مدتی پیش ما به کشورهای عربی و همسایه صادرات هم داشتیم. 
وی ادامه داد: پودر میکرونیزه سنگ آهک ازجمله محصولاتی است که از آهک به دست می‌‌آید و در ذوب‌آهن نیز کاربرد دارد.  برای سنگ آهک خیلی خالص فرآیند میکرونیزه به کار برده می‌شود و برخی عناصر مزاحم بسته به صنعتی که در آن به کار گرفته می‌شود با آب شست‌وشو داده شده و در صورتی که کربنات کلسیم آن مناسب باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد.