سه رکورد نفتی در یک هفته

به گزارش می متالز، در شروع هفته بدترین ریزش تاریخ نفت اتفاق افتاد تا آن روز به «دوشنبه سیاه» معروف شود. در این روز برای اولین بار در تاریخ یک نفت شاخص به سطوح زیر صفر کشانده شد تا نفت‌خام آمریکا برای سررسید ماه مه که یک روز بعد منقضی می‌شد در بدترین مقطع روز به منفی ۴۰ دلار در هر بشکه برسد. این نفت در نهایت روی ۳۷ دلار منفی روز را به پایان رساند. فعالان بازار نفت در این روز تمام تلاش خود را کردند تا قراردادهای در اختیار خود را به هر ترتیب حتی با دادن پول به خریدار به فروش برسانند؛ اتفاقی که هرگز در این حجم و برای یک نفت شاخص بین‌المللی رخ نداده بود.

با این وجود نفت برنت در آن روز خیلی تحت‌تاثیر کمبود فضا برای ذخیره نفت که وست تگزاس اینترمدییت را به خاک سیاه نشانده بود قرار نگرفت و در قیمت‌های بالای ۲۵ دلار بر بشکه قرار داشت. اگر چه روز بعد برنت نیز سقوطی ۲۴ درصدی را تجربه کرد تا زیر ۲۰ دلار بر بشکه بسته شود. در روزهای بعد هر دو شاخص به‌دلیل انتشار خبرهایی مبنی بر کاهش تولید در کویت و آمریکا و همین‌طور تنش‌های ژئوپلیتیک ایران و ایالات‌متحده با توییت دونالد ترامپ مبنی بر دستور او برای هدف قرار دادن قایق‌های ایرانی در خلیج‌فارس در صورت ایجاد مزاحمت، بازدهی مثبتی داشتند. با این وجود نفت نتوانست سطوح قیمتی که با آنها هفته را آغاز کرده بود نگه دارد و کاهش هفتگی را تجربه کرد. در این هفته نفت برنت ۲۴ درصد و نفت‌خام آمریکا ۷ درصد کاهش یافتند. از رکوردهای منفی دیگر می‌توان به سقوط برنت در روز چهارشنبه به کمترین قیمت در ۲۱ سال اخیر یعنی ۹۸/ ۱۵ دلار در هر بشکه اشاره کرد اگرچه پس از آن با توییت ترامپ و واکنش ایران به محدوده سبز بازگشت.

شیوع کرونا که حدود ۳۰ درصد از تقاضای جهانی برای نفت را از بین برده، به کاهش تولید داوطلبانه و حتی اجباری تولیدکننده‌ها انجامیده است. از توافق اوپک‌پلاس برای کاهش نزدیک به ۱۰ میلیون بشکه در روز که بگذریم، گزارش‌ها حاکی از افت تولید در آمریکا نیز هست. منابع بلومبرگ نیز اعلام کرده‌اند عربستان پیش از اول مه یعنی زمان شروع توافق اوپک‌پلاس، شروع به کاهش تولید خواهد کرد. علاوه بر این، براساس آخرین آمار منتشر شده، تعداد دکل‌های حفاری فعال در آمریکا نیز به کمترین میزان از سال ۲۰۱۶ رسیده و در شش هفته گذشته ۴۵ درصد افت داشته که از نظر بلومبرگ کاهش دکل‌ها به این میزان فقط در طول یک ماه و نیم رکوردی تاریخی به‌شمار می‌رود. کاهش تعداد دکل‌های فعال در آمریکا از این نظر حائز اهمیت است که نشان می‌دهد تولید آمریکا در آینده رو به کاهش بیشتری خواهد گذاشت؛ موضوعی که از عوامل مثبت بازار نفت در چند روز گذشته بود و در مثبت شدن شاخص نفت نقش بازی کرده است. در همین راستا، موسسه ریستاد انرژی پیش‌بینی کرده به‌دلیل به تعویق افتادن سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت نفت و گاز ناشی از همه‌گیری کرونا در جهان، عرضه تا سال ۲۰۲۵ معادل ۶/ ۵ درصد و تا سال ۲۰۳۰ معادل ۳/ ۶ درصد نسبت به برآوردهای قبلی کاهش خواهد یافت.

رکوردهای نفتی هفته

با وجود رشد شاخص نفت‌خام آمریکا در چهار روز از پنج روز کاری هفته، این نفت نتوانست بازدهی مثبتی از خود به‌جا بگذارد و در مجموع ۷ درصد کاهش یافت. نفت برنت نیز در سه روز پایانی هفته افزایش یافت اما در کل هفته ۲۴ درصد افت قیمتی را تجربه کرد. این به معنای عمق فاجعه دوشنبه و سه‌شنبه در بازار نفت است که نفت‌خام آمریکا را به منفی ۴۰ دلار در هر بشکه رسانده بود. عوامل بنیادی بازار پیش از این و با ظهور ویروس کووید-۱۹ در چین و پس از آن در سراسر جهان نیز ضعیف بود که منجر به کاهش قیمت نفت تا کمترین سطوح ۱۸ ساله شده بود. اما اخباری مبنی بر نزدیک شدن ظرفیت انبارهای نفتی در آمریکا، نفت شاخص وست تگزاس اینترمدیت را دچار سقوطی بی‌سابقه کرد. علاوه بر این نزدیک بودن انقضای سررسید ماه مه این نفت شاخص، به‌طور مضاعفی آن را تحت فشار قرار داد. به‌طوری‌که نفت‌خام آمریکا ابتدا به رکورد ۱۹۹۸ رسید و سپس به صفر و محدوده منفی وارد شد. این موضوع که چرا این اتفاق برای نفت برنت با این شدت نیفتاد مورد بحث کارشناسان است. اغلب آنها موقعیت جغرافیایی نفت WTI و وضعیت لجستیکی آن را دلیل این تمایز در قیمت قلمداد می‌کنند. آنها بر این باورند که محصور بودن این نفت در خشکی و نبود تاسیسات مناسب برای ذخیره نفت در آمریکا باعث وقوع چنین اتفاقی شده است. نفت شاخص برنت اما در دریای شمال تولید می‌شود و به‌راحتی قابل انتقال به دیگر نقاط دنیا از طریق آب است. نفت‌خام آمریکا فقط در روز دوشنبه ۵۵ دلار معادل ۳۰۵ درصد کاهش یافت تا در قیمت منفی ۳۷ دلار بر بشکه بسته شود. هرگز در تاریخ نفت چنین کاهشی در یک روز اتفاق نیفتاده است. اما سوال دیگری که مطرح است این است که چرا در همان روز سررسید ژوئن این نفت بالای ۲۰ دلار بر بشکه معامله شد و حتی اندکی رشد داشت که باید پاسخ را در هجوم معامله‌گران نفت برای فروش سررسید ماه مه و خرید سررسید ژوئن وست تگزاس اینترمدیت جست. در صدر آنها یک صندوق قابل معامله در بورس (ETF) به نام US Oil Fund که بزرگ‌ترین ETF دنیا است پیش از این با انتظار افزایش قیمت نفت اقدام به خرید سررسید ماه مه کرده بود تا در زمان مناسب با فروش آن به سود هنگفتی دست یابد. اما برنامه این صندوق اشتباه از آب درآمد و قیمت این نفت رو به کاهش گذاشت. بنابراین USO شروع به فروش گسترده پوزیشن‌های سررسید ماه مه و جا‌به‌جایی آن با سررسید ماه ژوئن کرد که به‌نظر کارشناسان یکی از عوامل سقوط روز دوشنبه بوده است.

با این وجود، نفت برنت و سررسید ماه ژوئن نفت‌خام آمریکا روز بعد از این اتفاق تاثیر پذیرفتند و کاهش چشمگیری به خود دیدند. برنت سه‌شنبه ۲۴ درصد کاهش یافت و به زیر ۲۰ دلار بر بشکه رسید. این نفت شاخص روز بعد نیز به رکورد ۲۱ ساله تنزل یافت اما با پدیدار شدن تنش‌های ژئوپلیتیک بین ایران و آمریکا به سطوح بالاتر برگشت. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا چهارشنبه در توییتی گفت: «من به نیروی دریایی ایالات‌متحده دستور داده‌ام قایق‌های مسلح ایرانی را در صورت ایجاد مزاحمت برای کشتی‌های ما در دریا، هدف قرار داده و منهدم کنند.» این تهدید به همراه واکنش ایران باعث بروز نگرانی از وقوع رویارویی همه‌جانبه بین دو کشور شد و نفت‌خام آمریکا را که به ۱۰ دلار بر بشکه رسیده بود تا ۱۸ دلار در هربشکه معادل ۸۰ درصد رشد طی دو روز رساند.

علاوه بر این، در روزهای گذشته عواملی مانند کاهش زودهنگام تولید نفت از جانب کویت، افت تولید در آمریکا، اعلام بسته‌های کمک به صنعت نفت و کاهش تعداد دکل‌های حفاری آمریکا نیز به رشد قیمت نفت کمک کردند. در این میان، با کاهش جهانی قیمت نفت، دولت ونزوئلا اعلام کرده در هفته گذشته قیمت نفت تولیدی این کشور کمتر از ۱۰ دلار بر بشکه به فروش رسیده است. به گزارش «ایرنا» به نقل از خبرگزاری فرانسه، این کشور اعلام کرده این پایین ترین قیمت طی دو دهه اخیر بوده است.

آمار دکل‌های حفاری آمریکا چه می‌گوید؟

خبرگزاری رویترز به نقل از شرکت آمریکایی بیکر هیوز گزارش داده تعداد دکل‌های حفاری فعال آمریکا در هفته منتهی به ۲۴ آوریل کاهش ۶۰ عددی داشته که نشان می‌دهد این صنعت درحال تجربه روزهای سختی پس از کاهش بیش از ۷۰ درصدی قیمت نفت از ابتدای سال است. به گفته این شرکت، تعداد دکل‌های فعال اکنون به ۳۷۸ دستگاه رسیده که کمترین سطح از ژوئیه ۲۰۱۶ است. همچنین در شش هفته گذشته یعنی از هفته دوم مارس تعداد دکل‌های حفاری ۴۵ درصد کاهش یافته است. بلومبرگ این میزان کاهش در شش هفته را استثنایی دانسته و آن را یک رکورد تاریخی قلمداد کرده است. در این میان از یک سال گذشته ۵۳ درصد از تعداد این تجهیزات حفاری کم شده است. در آن زمان ۸۰۵ دکل فعال در آمریکا وجود داشت. بیش از نیمی از دکل‌های حفاری آمریکا در مخزن پرمیان در غرب تگزاس و شرق نیو‌مکزیکو قرار دارند که در این منطقه نیز در هفته گذشته ۳۷ دستگاه حفاری کاهش یافته و در کل به ۲۴۶ دکل رسیده است.

علاوه بر این، در ماه میلادی جاری (آوریل) تاکنون ۲۴۶ دکل غیرفعال شده‌اند که بزرگترین کاهش ماهانه از ژانویه ۲۰۱۵ به حساب می‌آید. بانک سرمایه‌گذاری ریموند جیمز پیش‌بینی کرده است تعداد این دکل‌ها به ۲۰۰ دستگاه تا پایان سال‌جاری برسد و در سال ۲۰۲۱ نیز به‌طور متوسط ۲۲۵ دکل فعالیت داشته باشند. تعداد کل دکل‌های حفاری نفت و گاز آمریکا درحال‌حاضر ۴۶۵ دستگاه است که درحال نزدیک شدن به کمترین سطح تاریخی در سال ۲۰۱۶ است. در ماه مه ۲۰۱۶ تعداد آنها به ۴۰۴ دستگاه رسیده بود. همچنین بیکر هیوز گفته کانادا نیز به‌شدت دکل‌های فعال را کاهش داده است تا تعداد آنها به ۲۶ دستگاه برسد که در تاریخ نفت این کشور بی‌سابقه است.

اما این آمار به چه معناست و چرا برای فعالان نفت این‌قدر اهمیت دارد؟ در وهله اول کاهش فعالیت اکتشافی این دکل‌ها به معامله‌گران می‌گوید تولید نفت در این کشور‌ها در آینده کاهش خواهد یافت و با چشم‌انداز کاهش عرضه در ماه‌های بعد، قیمت نفت حمایت می‌شود. دوم اینکه این آمار نشان می‌دهد تقاضا برای نفت آن‌قدر پایین آمده که یکی یکی دکل‌ها غیرفعال می‌شوند و همان‌طور که ترامپ گفته بود بازار آزاد درحال خارج کردن برخی از شرکت‌های نفتی از این عرصه به‌دلیل ورشکستگی است.

موسسه هینز و بون به رویترز گفته حدود نیمی از ۶۰ شرکت بزرگ تولیدکننده نفت آمریکا در خطر اصلاح ساختار به علت مشکلات مالی هستند. علاوه بر این، منابع بسیاری گفته‌اند  بسیاری از شرکت‌های میان‌دستی این صنعت در آمریکا که سهام خصوصی دارند در خطر ورشکستگی هستند.

موضوع دیگری که آمار حفاری نفت در آمریکا می‌گوید افزایش بیکاری در آمریکا است. آمار بیکاری وزارت کار ایالات‌متحده این موضوع را تایید می‌کند. به گفته این منبع، هفته گذشته بیش از ۴/ ۴ میلیون نفر در آمریکا اعلام بیکاری کرده‌اند. در مجموع در پنج هفته اخیر ۴۵/ ۲۶ میلیون نفر در این کشور به‌دلیل رکود ناشی از شیوع کرونا شغل خود را از دست داده‌اند. این درحالی است که از نوامبر سال ۲۰۰۹ حدود ۲۲ میلیون نفر در آمریکا صاحب شغل شده بودند که با این بحران تمام این دستاورد از بین رفت.

چشم‌انداز ۱۰‌ساله کاهش عرضه

با توجه به کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز و به تعویق انداختن پروژه‌ها به‌دلیل غیراقتصادی بودن آنها در بحبوحه پاندمی کرونا و نااطمینانی از آینده تقاضا برای نفت و قیمت آن، شرکت ریستاد انرژی که در این زمینه پژوهش کرده اعلام کرده ممکن است عرضه نفت و گاز تا یک دهه آینده بیش از ۶ درصد نسبت به برآوردهای پیشین کاهش یابد. به گزارش فوربس که از این منبع نقل کرده، عرضه تا سال ۲۰۲۵، ۶/ ۵ درصد کاهش خواهد یافت و این وضعیت ممکن است تا سال ۲۰۳۰ ادامه یابد. علاوه بر این، این گزارش گفته است احتمالا عمده این کاهش در اجرای پروژه‌ها در بلند‌مدت توسط تولیدکننده‌های شیل در آمریکا اتفاق بیفتد.

این پژوهش همچنین برآورد کرده پروژه‌های غیرشیل زیادی به ارزش تقریبی ۱۹۵ میلیارد دلار با تعویق طرح در این بازه زمانی مواجه شوند. بیشتر این پروژه‌ها، طرح‌های توسعه میادین گازی به‌دلیل نگرانی‌های محیط زیستی از مصرف نفت هستند. با این وجود، از نظر جغرافیایی بزرگترین کاهش منطقه‌ای عرضه در میادین غنی نفت‌خاورمیانه اتفاق خواهد افتاد. این برآورد در زمانی انجام شده که شرکت‌های بزرگ نفتی از اکسون موبیل گرفته تا رویال داچ شل پروژه‌های توسعه‌ای را معلق کرده‌اند و تولید نفت‌خود را کاهش داده‌اند.