کاهش نرخ بیکاری به مدد افت مشارکت

به گزارش می متالز، اما این نیمه پر لیوان است، چرا که نرخ مشارکت در همین بازه زمانی با افت مواجه شده است که خبر خوبی برای بازار کار ایران محسوب نمی‌شود. به خصوص اینکه محاسبات ابتدایی حاکی از این است که از جمعیت فعال اقتصادی گروه سنی جوان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در سال ۹۸ کاسته شده است که افق نه‌چندان روشن بازار کار را نزد ایشان نمایان می‌کند.

افول حضور زنان در بازار کار: در سال ۹۸ به جمعیت در سن کار کشور، در حدود ۶۶۵ هزار نفر افزوده شد، اما به میزان جمعیت فعال اقتصادی تنها ۵/ ۲۵ هزار نفر اضافه شد. بر این اساس، نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت ۱۵ و بیشتر در سال گذشته به ۱/ ۴۴ درصد رسید. یعنی ۱/ ۴۴ درصد از کل جمعیت در سن کار، در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. نرخ مشارکت اقتصادی کل کشور نسبت به سال ۱۳۹۷، معادل ۴/ ۰ درصد کاهش یافته است. اطلاعات مرکز آمار تا سال ۱۳۹۷ مربوط به جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر است و این مرکز اطلاعات سال‌های قبل را با جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر به روز نکرده است. از این‌رو نمی‌توان مقایسه درستی با سال‌های قبل انجام داد. اگر مقیاس جمعیتی را به بازه جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر بسط دهیم، نرخ مشارکت در سال ۹۸ معادل ۹/ ۳۹ درصد بوده که این عدد نیز نسبت به سال ۹۷ با ۶/ ۰ درصد کاهش همراه شده است. این نرخ، از سال ۱۳۹۶ نیز کمتر است. کاهش نرخ مشارکت بیشتر در زنان رخ داده است. از جمعیت فعال زنان در سال گذشته ۱۱۶ هزار و ۶۷۰ نفر نسبت به سال ۹۷ کاسته شد تا نرخ مشارکت اقتصادی زنان در کل کشور به ۱۷ درصد(در جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر) برسد.

تغییرات اشتغال و بیکاری: در سال ۹۸، به تعداد ۲۴ میلیون و ۲۷۳ هزار و ۵۱۷ نفر در بازار کار ایران، مشغول به‌کار بودند. اگر به جمعیت کل کشور مقایسه شود، تقریبا از هر ۱۰ نفر ۳ نفر شاغل هستند. این جمعیت نسبت به سال ۹۷، معادل ۴۲۹ هزار و ۹۶۴ نفر افزایش را نشان می‌دهد. در واقع، در بازار کار ایران در سال ۹۸، تقریبا ۴۳۰ هزار شغل جدید ایجاد شده است. به‌طور دقیق‌تر، به میزان ۴۴۹ هزار نفر به تعداد شاغلین مرد افزوده شده، اما از تعداد شاغلین زن، به مقدار حدودا ۱۹ هزار نفر کاسته شده است. بر این اساس نسبت اشتغال در مردان صعودی و در زنان نزولی بوده است. نسبت اشتغال، تعداد افراد شاغل به جمعیت فعال اقتصادی را نشان می‌دهد. مجموعا در سال گذشته، ۴/ ۳۹ درصد از جمعیت فعال، مشغول به‌کار بوده‌اند. نکته‌ای که وجود دارد اینکه به تعداد شغل ایجاد شده از تعداد بیکاران کاسته نشد، در واقع ۴۳۰ هزار شغل ایجاد شد اما از تعداد بیکاران به میزان ۴۰۴ هزار نفر کاسته شد. دلیل این اختلاف به اضافه شدن ۲۵ هزار نفر به جمعیت فعال کشور باز می‌گردد. با این حساب، اگر جمعیت فعال به میزان بیشتری اضافه می‌شد، نرخ بیکاری نیز افزایش می‌یافت. اما با این جمعیت فعال، نرخ بیکاری به ۷/ ۱۰ درصد رسید که نسبت به سال ۹۷، معادل ۵/ ۱ درصد کاهش را نشان می‌دهد. اگر نرخ مشارکت همانند سال ۹۷ بود، نرخ بیکاری نیز به ۵/ ۱۱ درصد می‌رسید. پس نیمی از کاهش نرخ بیکاری به دلیل افت نرخ مشارکت اقتصادی بوده است. نرخ بیکاری در ۳ استان کرمانشاه، لرستان و چهارمحال و بختیاری بیش از ۱۵ درصد بوده و در قله ایران قرار داشته است. کمترین نرخ بیکاری نیز در استان خراسان جنوبی ثبت شده است. در این استان، تنها ۹/ ۶ درصد از جمعیت فعال در طول سال ۹۸ بیکار بوده‌اند.

ناامیدی جوانان از کاریابی: در گروه سنی جوان نیز نرخ بیکاری با کاهش قابل ملاحظه‌ای روبه‌رو شده است. نرخ بیکاری از ۶/ ۱۹ درصد در سال ۹۷ به ۹/ ۱۷ درصد در سال ۹۸، در گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال رسیده است. از تعداد بیکاران جوان، حدود ۲۸۵ هزار نفر کاسته شده است. در حقیقت، ۷۰ درصد از کاهش بیکاری، مربوط به جوانان بوده است و ۳۰ درصد از کاهش بیکاری، به گروه سنی بزرگتر از ۳۵ سال تعلق داشته است. عمده کاهش بیکاری در گروه سنی جوان، در بازه سنی ۲۴ تا ۳۵ سال گزارش شده است. محاسبات اولیه نشان می‌دهد که عمده کاهش بیکاری در این گروه به‌دلیل افت جمعیت فعال بوده است که می‌تواند نشانه‌ای از ناامیدی جوانان به‌کاریابی در بازار کار باشد. در انتهای سال ۹۸، در حدود ۲ میلیون و ۱۴۴ هزار نفر از بیکاران، جزو گروه سنی جوان بوده‌اند که تقریبا ۷۵ درصد از کل بیکاران کشور را شامل می‌شود.

افزایش سهم بیکاران فارغ‌التحصیل: در سال ۹۸ از تعداد بیکاران تحصیل‌کرده به میزان ۶۷ هزار نفر کاسته شده است. این کاهش موجب شد تا نرخ بیکاری در جمعیت فارغ‌التحصیل آموزش عالی از ۳/ ۱۸ درصد در سال ۹۷، به ۷/ ۱۶ درصد در سال ۹۸ کاهش یابد. در بین جمعیت فارغ‌التحصیل هم محاسبات اولیه حاکی از آن است که جمعیت فعال اقتصادی این قشر در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ با کاهش همراه شده است. در حقیقت بیشتر از آنکه بازار کار شغلی متناسب با جمعیت فارغ‌التحصیل ایجاد کرده باشد، بیکاران ناامید از کاریابی شده و از بازار کار خارج شده‌اند و همین موضوع موجب کاهش نرخ بیکاری این قشر در سال گذشته شده است. البته، برای قضاوت دقیق‌تر باید داده‌های تفصیلی مرکز آمار در این باره منتشر شود. در سال گذشته ۶/ ۴۱ درصد از کل بیکاران کشور، فارغ‌التحصیل آموزش عالی بوده‌اند که این نسبت در قیاس با سال ۹۷، به میزان ۳ درصد رشد را نشان می‌دهد. درحالی‌که سهم جمعیت شاغل این قشر از کل شاغلان، تنها ۸/ ۰ درصد افزایش یافته است.

ثابت ماندن سهم بخش‌های اقتصادی: سهم بخش‌های مختلف اقتصادی در اشتغال‌زایی در ۲ سال ۹۷ و ۹۸ بدون تغییر باقی مانده است. همچنان بیش از نیمی شاغلین کشور(۳/ ۵۰ درصد) در بخش‌های خدماتی مشغول به‌کار هستند. ۳۲ درصد از شاغلین نیز در بخش صنعت به فعالیت می‌پردازند و ۷/ ۱۷ درصد هم در بخش کشاورزی.

کاهش جمعیت با اشتغال ناقص: در سال ۹۸، حدود ۲ میلیون و ۴۰۸ هزار نفر از شاغلان، اشتغال ناقص داشته‌اند. اشتغال ناقص، به شاغلانی گفته می‌شود که به دلایل اقتصادی نظیر رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر، قرار داشتن در فصل غیرکاری و... کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار کرده‌اند. هر چه نسبت این جمعیت بیشتر باشد، فراوانی شغل‌های بی‌کیفیت و دارای درآمد ناکافی نیز احتمالا بیشتر خواهد بود. در سال گذشته، ۹/ ۹ درصد از کل شاغلین کشور دچار این نوع اشتغال بوده‌اند که در قیاس با سال ۹۷، افت یک درصدی را نشان می‌دهد. از آن طرف، ۳۸ درصد شاغلان در این سال به‌طور معمول ۴۹ ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند. این شاخص نسبت به سال ۹۷ معادل ۳/ ۰ درصد کاهش داشته است. این شاخص یکی از نماگرهای کار شایسته است و نشان می‌دهد سهم زیادی از شاغلان بیش از استاندارد کار می‌کنند.