بساط ۹ ساله دلالان پتروشیمی در سامانه بهین یاب و تخصیص سهمیه صوری

به گزارش می متالز، با وجود گذشت حدود 9 سال از عمر بخش پتروشیمی در سامانه بهین یاب وزارت صنعت که با هدف شناسایی و معرفی تولیدکنندگان واقعی راه اندازی شد، همچنان ابهامات زیادی درباره عملکرد این سامانه وجود دارد.

به طوری که برخی تولیدکنندگان واقعی اعتقاد دارند برخی تولیدکنندگان غیرواقعی از طریق این سامانه برای خرید مواد اولیه معرفی می شوند و از این رهگذر (اختلاف قیمت رسمی و بازار آزاد) سودهای نجومی به جیب می زنند. براین اساس ضعف نظارتی وزارت صنعت بر مجوزهای ثبت شده در بهین یاب باعث شده تا نه تنها اهداف ابتدایی آن محقق نشود بلکه امروز برخی فعالان صنعت پتروشیمی اصلی ترین مشکل تامین مواد اولیه را ابتدا قیمت گذاری دولتی محصولات و پس از آن، نبود نظارت بر شرکت های دارای مجوز در این سامانه عنوان می کنند.

رانت هنگفت صنعت پتروشیمی به دلیل اختلاف قیمت خوراک و نرخ های موجود در بازار آزاد، بازار شیرینی را برای دلالان فراهم کرده به طوری که همواره یکی از چالش های موجود، شناسایی تولیدکنندگان واقعی صنایع پایین دستی است که البته ریشه عمده این مشکلات را باید در قیمت گذاری دستوری وزارت صنعت جستجو کرد که راضی نمی شود حداقل سود واقعی حاصل از تولید به جای دلالان به جیب شرکت های تولیدی رود. با این اقدام هم تولید رشد می کند و هم جذابیت دلالی در بازارهای کالایی به حداقل می رسد.

شروع ماجرای بهین یاب

افزایش دامنه تحریم‌های اقتصادی اواخر دهه 80 علیه ایران، ادامه روند خام فروشی، صادرات بی رویه، قاچاق محصولات پتروشیمی، افزایش و نوسان شدید قیمت‌ها، عدم تعادل بین عرضه و تقاضا و کمبود بسیاری از محصولات به دلیل احتکار باعث شد تا صنایع بالادستی و پایین‌دستی پتروشیمی اسیر جولان واسطه‌ها شوند.

درهمین راستا وزارت صنعت که ارتباط مستقیمی با تولیدکنندگان دارد، مسئول شناسایی و معرفی تولیدکنندگان واقعی پتروشیمی به بورس کالا شد تا از این پس تنها با معرفی این وزارتخانه، خریداران مجوز خرید مواد اولیه را پیدا کنند. به این ترتیب به دنبال ابلاغ مصوبه 27 تیر سال 88 کمیسیون اقتصادی دولت وقت به منظور ایجاد وحدت رویه و هماهنگی بیشتر در عرضه و تقاضا محصولات پتروشیمی، وزارت صنعت بخشنامه و دستورالعمل‌ معرفی شرکت های تولیدی به سازمان صنعت استان ها، شرکت بازرگانی پتروشیمی و بورس کالا جهت تامین نیاز مواد اولیه صنایع پائین‌دستی را ابلاغ کرد.

راه اندازی بخش پتروشیمی بهین یاب از سال 90

همچنین ستاد هدفمند کردن یارانه‌ها با هدف تسهیل امور و افزایش سطح دسترسی سریع شرکت های تولیدی مصرف‌کننده محصولات پتروشیمی، بخش پتروشیمی را در سایت بهین یاب راه اندازی کرد که دستورالعمل آن در اردیبهشت و تیر سال 90 به کلیه سازمان‌های صنعت استان‌ها جهت اجرا ابلاغ شد. بدین ترتیب معرفی نامه‌های صادر شده از طریق سایت بهین‌یاب و سامانه مدیریت فرآیند از 15 آبان سال 90 ملاک عمل قرار گرفت.

چرخه باطل

درحالی که در سال های اخیر تولیدکنندگان و اتحادیه های تولیدی از ورود دلالان از روزنه های بهین یاب گلایه دارند، وزارت صنعت نیز همواره از اصلاح و پایش اطلاعات این سامانه خبر می دهد که امروز با گذشت 9 سال از آغاز به کار این سامانه، کماکان صدای اعتراض فعالان صنعت پتروشیمی بلند است.

به اعتقاد فعالان صنعت پتروشیمی همچنان برخی شرکت ها که براساس مجوز سامانه بهین یاب اقدام به خرید مواد اولیه می کنند یا محصول را از همان ابتدا راهی بازار آزاد می کنند و سود قابل توجهی به جیب می زنند یا بخشی از محصول را روانه تولید و بخش دیگر را در بازار آزاد می فروشند و یا اینکه کل محصول را وارد چرخه تولید می کنند اما در انتها محصول را با قیمت های بازار آزاد به مصرف کننده می فروشند.

رویدادی که نشان دهنده یک چرخه باطل و از دست رفتن منابع عظیم است و به نظر می رسد پایش اطلاعات سامانه بهین یاب، نظارت دقیق بر تزریق مواد اولیه به مدار تولید و مبلغ فروش شرکت ها بیش از هر زمانی باید مورد توجه مسئولان وزارت صنعت قرار گیرد.

رویدادی تاسف بار در وزارت صنعت

اثبات ناکارآمدی و‌ مدیریت ضعیف وزارت صنعت بر مجوزهای صادر شده در سامانه بهین یاب سال گذشته در دادگاه های فساد اقتصادی اعلام شد. به طوری که تخلف 11 کارمند وزارت صنعت، دریافت 326 میلیارد تومان سکه و پول نقد برای تخصیص سهمیه صوری در سامانه بهین یاب و تایید 28 شرکت صوری در این سامانه بهین اثبات شد.

با همه این تفاسیر به نظر می رسد سرپرست جدید وزارت صنعت باید دستور جدی برای پایش دقیق و به روز اطلاعات شرکت های ثبت شده در سامانه بهین یاب صادر کند و البته پیش از اجرای این کار، اشتباه متولیان امر طی دو سال گذشته یعنی ریشه جذاب شدن بازارهای کالایی برای دلالان و قیمت گذاری دستوری را کنار بگذارد تا هم تولید رشد کند و هم امکان شناسایی مصرف کنندگان واقعی در بهین یاب امکان پذیر شود.