حفظ محیط زیست در معدن بوکسیت تاش

به گزارش خبرنگار می متالز، معدن بوکسیت تاش ضمن برخورداری از پتانسیل معدنی در کشور با بهره مندی از مدیریت صحیح و کارآمد محیط زیست را حفظ نموده و نمونه ای از چندین معدن کشور است که در کنار حفظ محیط زیست به فعالیت معدنی خود با نیروی انسانی بومی به تولید داخلی محصولات آلومینیومی کشور کمک می نماید. در ادامه مصاحبه می متالز با مدیرعامل معدن بوکسیت تاش را می خوانید:

آقای مهندس لطفاً خودتان را به صورت کامل معرفی کنید.

با عرض سلام و احترام، بنده حسین شایسته فرد بعنوان مدیر معادن تاش، گانو و سیاهرودبار شرکت آلومینای ایران در خدمت هستم.

 موقعیت معدن بوکسیت تاش را به لحاظ مکانی و جغرافیایی تشریح نمایید.

کانسار بوکسیت تاش در استان سمنان و در حدود 40 کیلومتری شمال‌غرب شهرستان شاهرود قرار دارد. دسترسی به محدوده معدن از طریق جاده آسفالته شاهرود-بسطام-تاش امکان‌پذیر است. از روستای تاش علیا به سمت شمال‌شرق جاده‌ای وجود دارد که به معدن تاش می‌رسد. روستای تاش مهمترین آبادی نزدیک به معدن است. افزون بر آن قبل از روستای تاش نیز یک جاده خاکی وجود دارد که جاده اختصاصی معدن است و از دامنه کوه به معدن می‌رسد.

نقشه موقعیت مکانی و راههای دسترسی معدن بوکسیت تاش

 این معدن از چه تاریخی فعالیت خود را آغاز کرده، در ارتباط با میزان ذخائر آن، عیار سنگ معدنی آن، نحوه استخراج و میزان استخراج سالانه آن و مالکیت آن توضیح دهید.

نخستین گزارش مکتوب از وجود بوکسیت در محدوده تاش مربوط به سال 1365 بوده است. مطالعه اکتشافی معدن بوکسیت تاش پس از اجرای طرح شناسایی اندیسهای بوکسیت کشور و پس از طی مراحل قانونی با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره ای توسط شرکت آلومینای ایران در سال 1387 صورت گرفته است. این شرکت در همان سال با ثبت محدوده معدن نسبت به  اخذ پروانه اکتشاف در سال 1389 پس از میله گذاری و موافقت اداره کل منابع طبیعی استان سمنان، وبه دنبال آن تهیه طرح اکتشاف و نیز عملیات اکتشافی و متعاقب آن صدور پروانه بهره برداری از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اقدام نموده است. معدن بوکسیت تاش با وسعت تقریبی 13.13 کیلومتر مربع یکی از ذخایر شناخته شده شرکت آلومینای ایران در کشور است. اکتشافات اولیه و تفضیلی در سالهای 90 تا 96 با حفر تقریبی 140 گمانه به متراژ تقریبی 3800 متر با هزینه 35 میلیارد ریال انجام شده و با استفاده از این اطلاعات و ساخت مدل های زمین شناسی میزان ذخیره احتمالی 3/8 میلیون تن برآورد گردیده است. ذخیره قابل استخراج که به تایید سازمان صمت شهرستان شاهرود رسیده 3.8 میلیون تن می­ باشد. استخراج این معدن با توجه به نوع و نحوه قرارگیری کانسار به روش روباز (کواری) می باشد.

این معدن چه میزان اشتغال را در منطقه ایجاد کرده است؟ آیا کارکنان معدن بومی هستند؟ محصول این معدن به کجا ارسال می شود؟

این شرکت در جهت انجام مسئولیت های اجتماعی و توسعه اشتغال نسبت به بکارگیری حدود 100 نفر به طور مستقیم و بصورت غیر مستقیم 200 نفر اقدام نموده است. از جمله موارد این مهم می توان به قراردادهای منعقد شده با شرکت تعاونی روستایی تاش که بالغ بر500 خانوار روستایی عضو و سهامدار دارد از ابتدای معدنکاری تا کنون اشاره نمود. ارزش ریالی سالانه قراردادهای مذکور بالغ بر 200 میلیارد ریال می باشد. شایان ذکر است میان 30 نفر پرسنل بکار گرفته شده در قالب امانی و کارفرمایی تعداد 20 نفر آنها نیروهای بومی می­ باشند که این رویه در خصوص کلیه پیمانکاران مشغول بکار معدن صادق می باشد. از دیگر موارد اشتغال­زایی معدن می توان به  خرید مایحتاج و مواد غذایی و خوراکی روزانه – تامین قطعات و انجام تعمیرات با استفاده از پتانسیل روستای تاش و شهرهای مجاور روستا اشاره نمود. جهت مزید اطلاع عرض می کنم که قریب به 100 نفر از کل پرسنل آلومینا شاغل در جاجرم بومی استان سمنان می باشند.علاوه بر موارد فوق با عنایت به اینکه محصول این معدن بعد از دپو در باسکول تاش توسط تریلی ها ( که عمدتا بومی استان سمنان می باشند) به کارخانه تولید پودر آلومینا از بوکسیت که در جاجرم مستقر است، حمل می گردد اشتغالزایی بسیار خوبی از این بابت در منطقه ایجاد شده است.

در جاهای مختلفی از دنیا همچون استرالیا، کانادا و ... شاهد هستیم که هم معدن فعال بوده و هم محیط زیست حفظ شده است. آیا در این منطقه و این معدن نیز می توان چنین شیوه ای را پیاده کرد؟

 بله صد در صد. ضمن تائید این مطلب به آگاهی می رسانم؛ در این معدن نیز سعی شده است در ضمن استخراج فرآیند بازسازی نیز انجام گیرد. در همین خصوص می ­توان به کاشت بیش از 3000 اصله نهال در نقاط مختلف معدن به خصوص در جبهه کاریهایی که در آن استخراج به اتمام رسیده است، اشاره کرد. عدم استخراج بوکسیت در نقاطی که همراه با پوشش گیاهی اورس می­ باشد، طراحی جاده اختصاصی و جاده های داخل معدن با در نظر گرفتن پوشش گیاهی موجود، مالچ پاشی مستمر جاده های معدن جهت جلوگیری از ایجاد گرد و غبار، مطالعات مستمر ارزیابی و کنترل آب و سایر جنبه ­های زیست محیطی معدن توسط آزمایشگاه های معتمد سازمان محیط زیست استان، احداث گلخانه، لوله گذاری در نقاط لازم جهت هدایت آب،  نظارت مستمر بر کلیه فعالیت پیمانکاران با هدف حفظ و کنترل اثرات زیست محیطی ( جمع آوری زباله، ضایعات حاصل از سرویس کاری ماشین آلات، کنترل سرعت ماشین آلات و ...)، مطالعه جهت استفاده از سیستم آتشباری نانل با هدف کاهش صدا و لرزش انفجار، برگزاری روز پاک در پنج شنبه هر هفته جهت جمع آوری زباله، خرید علوفه در فصول سرد سال جهت تغذیه حیات وحش موجود در معدن و ... از دیگر اقدامات زیست محیطی این معدن می­ باشند.

طراحی و اجرا  لوله گذاری مسیر آبهای فصلی

خزانه ایجاد شده توسط واحد فضای سبز معدن

 آیا معدن بوکسیت تاش زیستگاه و حیات وحش آن منطقه را به خطر انداخته است؟ در مهدی آباد یزد، سنگان خواف شاهد هستیم که هم حیات وحش حفظ شده و هم فعالیت معدنی ادامه دارد؛ وضعیت در این معدن چگونه است؟

 خیر، به دلیل حضور پرسنل و نگهبانی شبانه روزی در معدن که از ورود افراد متفرقه و سودجو به محدوده ممانعت به عمل آورده و این باعث گردیده بر اساس گواهی افراد بومی و مستقر در محل تعداد گله های وحشی شامل قوچ، میش، کل، بز و ... نسبت به سال های قبل افزایش یافته است. ما  با تهیه و پخش علوفه و ایجاد آبشخور در نقاط مختلف سعی نموده ایم تا کمبود احتمالی مراتع چرای حیوانات در فصول سرد سال را جبران نمائیم.

ایجاد امنیت حیات وحش

 آیا معدن بوکسیت تاش مجوزهای لازم بهره برداری را دارد؟ شنیده شده که بدون استعلام از سازمان محیط زیست استان سمنان فقط از سازمان صنعت، معدن و تجارت این استان مجوز بهره برداری صادر شده است، لطفا توضیح دهید.

در هیچ جای دنیا بویژه در کشورعزیزمان بدون گرفتن مجوز از ارگان های ذیربط امکان فعالیت معدنکاری میسر نمی­ شود. مجوزاکتشاف و پروانه بهره برداری توسط سازمان صنعت و تجارت با اخذ استعلام های مربوطه حسب نیاز از ادارات منابع طبیعی – محیط زیست و .... صورت می پذیرد. با توجه به دولتی بودن این شرکت و لزوم تمکین به قوانین کشور تمامی مجوزهای لازم برای این معدن گرفته شده و اسناد آن موجود است. نکته قابل ذکر اینکه  از آنجائی که موقعیت جغرافیایی معدن تاش جزء مناطق چهار گانه نبوده نیاز به اخذ استعلام توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت از سازمان محیط زیست نبوده، مع الوصف این معدن با ارائه گزارش زیست محیطی پس از ابتدای بهره برداری و نیز تهیه گزارش زیست محیطی همواره اصول و الزامات زیست محیطی را حسب قوانین موجود به انجام رسانده است.

انجام عملیات آبرسانی به فضای سبز معدن

آیا فعالیت این معدن باعث آلودگی آب منطقه و فرار حیات وحش از آن شده است؟ آیا در بدو آغاز فعالیت این معدن درختان قطع شده اند؟

این شرکت در جهت شفافیت فعالیتهای خود در خصوص صیانت از منابع طبیعی، محیط زیست و آب، به طور مستمر از ابتدای فعالیت معدنکاری خود با ادارات و سازمانهای ذیربط تعامل داشته و پایش های دوره ای و متناوب از منابع آب، خاک و هوا توسط آزمایشگاه های مورد اعتماد سازمان محیط زیست انجام و گزارشات مربوطه به آن سازمان ارسال نموده که تا کنون هیچگونه آلودگی و یا تخطی از حدود مجاز و استاندارد از سوی سازمان های مذکور اعلام نگردیده است. شایان ذکر است بر خلاف ادعاهای واهی و دروغ مطروحه از قبیل (آلوده بودن بوکسیت به مواد رادیو اکتیو، آلوده بودن بوکسیت به آرسنیک، ایجاد سرطان، عقیم شدن، میگرن، بالا رفتن گرادیان حرارتی منطقه، تخریب کوه شاهوار، خالی شدن پشت کوه شاهوار، آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی، ایجاد فاجعه زیست محیطی و ...) در فضای رسانه ای از قبیل نشریات و فضای مجازی توسط برخی افراد معلوم الحال و بعضاً معاند با نظام که هدفی جز مطامع و تمایلات شخصی خود و در کلان آن ضربه زدن به کشور از طریق رکود اقتصادی و اجتماعی ندارند، شرکت آلومینای ایران با اخذ مجوزهای لازم از سازمان های ذیربط و تنها در بخش کوچکی از کوه شاهوار نسبت به عملیات معدن کاری همگام با بازسازی اقدام نموده است. در تمام دنیا به معدنکار 5 سال وقت می ­دهند تا معدن را بعد از اتمام ذخیره بازسازی کند درحالیکه در این معدن بازسازی از اکنون در دستور کار و اجرا قرار گرفته است.

کاشت نهال در بخش هایی از معدن بعد از اتمام کار

نمایی از فضای بازسازی شده معدن

باریک شدن جاده به جهت جلوگیری از قطع درخت

ایجاد پیچ تند وباریک شدن جاده به جهت جلوگیری از قطع درختان

انجام عملیات لوله کشی و آبرسانی به  فضای سبز ایجاد شده

اجتناب از ادامه عملیات معدنکاری  بدلیل وجود درختان

انجام عملیات مالچ پاشی در جاده های معدن مطابق برنامه

پاکسازی کل معدن در پنج شنبه هر هفته تحت عنوان روز طبیعت

ایجاد آبشخور و تهیه و توزیع علوفه جهت حیات وحش در فصل سرما زمستان

انحراف جاده و ایجاد پیچ تند به جهت جلوگیری از قطع درخت

نقش و اهمیت بوکسیت را در صنعت توضیح دهید و آیا نیاز به استخراج این ماده معدنی در این منطقه از کشور می باشد؟

بوکسیت عمده ترین منبع تولید فلز استراتژیک آلومینیوم محسوب می شود که حاوی اکسیدها و هیدرواکسیدهای آلومینیوم و آهن و مقداری سیلیس است و ماده اولیه در تولید آلومینا و آلومینیوم می باشد. تولید آلومینا یکی از اهداف اساسی در برنامه های عمرانی کشور بوده و جزء پایه های توسعه اقتصادی و افزایش درآمد ناخالص ملی و تجهیز و تقویت منابع زیر بنایی کشور به حساب می آید. با احداث و راه اندازی واحد تولید آلومینای جاجرم و تولید سالانه 280 هزار تن آلومینا بخشی از این امر محقق شده است. منابع بوکسیت کشور محدود هستند، بزرگترین ذخیره بوکسیتی کشور در جاجرم قرار دارد و از آنجا که در طول عمر یک معدن نیاز به باطله برداری جهت آزادسازی ماده معدنی است، وجود ذخایر دیگر جهت تامین خوراک بوکسیت در طول مدت باطله برداری به شدت حس می ­شود و معدن بوکسیت تاش به سبب نزدیکی و عیار مناسب جهت خوراک ورودی کارخانه دارای اهمیت می باشد.

عدم فعالیت این معدن چه ضررهای اقتصادی را می تواند در پی داشته باشد؟

همانطور که پیشتر توضیح داده شد، آلومینیوم جز فلزات استراتژیک کشور می­ باشد و اهمیت آن را می توان از عدم واگذاری کارخانه آلومینا به بخش خصوصی دریافت. کارخانه آلومینای ایران تنها کارخانه تولید کننده پودر آلومینا در کشور و حتی در خاورمیانه می ­باشد که نیاز کشور به پودر آلومینا به عنوان ماده اولیه کارخانجات متالورژی تولید آلومینیوم را برطرف کرده و موجب صرف جویی ارزی سالانه به میزان تقریبی 80 میلیون دلار شده و به شعار استقلال کشور به عنوان یکی از مهمترین ارزش های نظام مقدس جمهوری اسلامی تحقق بخشیده است. در غیر این صورت ایران را بایستی به عنوان یکی از بزرگترین وارد کننده ­های آلومینیوم در منطقه دانست. علاوه برآن  شرکت آلومینای ایران خود به تنهایی موجب اشتغال پایدار 3000 نفر به صورت مستقیم و نیز8000 نفر بصورت غیر مستقیم بوده و باعث محرومیت زدایی در بخشی از استان خراسان شمالی گردیده است. بنابراین معادن به عنوان تولید کنندگان خوراک کارخانجات نقش به سزایی در چرخه اقتصادی کشور دارند که عدم فعالیت آنها موجب برهم زدن این چرخه، وابستگی کشور، خروج ارز، بیکاری و به تبع آن افزایش بزهکاری، فقر، نابودی فرهنگ و حاکمیت یاس و ناامیدی را در پی دارد.

 آیا درصدد بکارگیری از تکنولوژی های نوین در راستای حفظ محیط زیست هستید؟

بله. استفاده از سیستم آتشباری نانل که دارای قدرت انفجار مطلوب با تولید کمترین صدا، نقشه برداری کل مجموعه توسط پهپاد که به صورت بسیار دقیق نقشه این مناطق را در اختیار ما قرار می دهد نیز استفاده از توان علمی مهندسین مشاور معتبر جهت فعالیت های معدنی و پایش آب منطقه و انتقال آن و نیز استفاده از جدیدترین نرم افزارهای معدنی و ..... از جمله در حال اجرا این معدن می باشد.

گفتوگو از علیرضا جعفری نژاد