«کبالت» در صدر استراتژیک‌ها

به گزارش می متالز، به نقل از بلومبرگ، مدت‌هاست که شرکت‌های فناورانه به دنبال منبع مطمئن کبالت هستند تا بتوانند نیاز خود را به این عنصر کلیدی که در ساخت باتری محصولات آنها به کار می‌رود، تامین و البته تضمین کنند. این در حالی است که توسعه بازار خودروهای الکتریکی به کمبود این عنصر دامن می‌زند. بازار خودروهای الکتریکی از دیگر متقاضیان این فلز است.اپل هم‌اکنون یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان نهایی کبالتی به شمار می‌آید که در باتری‌ گجت‌های تولیدی آن به کار می‌رود در حالی که این غول فناوری به دنبال راهکارهایی است که ذخایر قابل اطمینانی را برای باتری‌های آیفون و آیپد این شرکت تامین کند. ظهور و رشد سریع تقاضای باتری برای خودروهای برقی، تهدیدی برای کمبود این مواد خام به شمار می‌آید. هم اکنون حدود یک چهارم کبالتی که در سطح جهان تولید می‌شود، در گوشی‌های تلفن همراه هوشمند استفاده می‌شود. به گزارش بلومبرگ، بنا به گفته منبعی که به دلیل محرمانه بودن گفت‌وگوها مایل به افشای نام خود نبود، اپل تمایل به انعقاد قراردادی دارد که به تامین حتمی چندین هزار تن کبالت در سال، به مدت ۵ سال یا بیشتر منتهی شود. همچنین نخستین گفت‌وگوهای این شرکت درباره معامله کبالت با معدنکاران به یک سال پیش برمی‌گردد.این در حالی است که ایوان گلَسِنبِرگ، مدیرعامل شرکت سوئیسی گلنکور که بزرگترین تولیدکننده کبالت جهان در سال گذشته میلادی بود، از اپل در میان چندین شرکت مصرف‌کننده کبالت یاد کرد و البته به جزییات بیشتری اشاره نکرد اما این سخن نشان می‌دهد که اپل هنوز به طور مستقیم به کبالت دسترسی ندارد و به وسیله شرکت‌های واسطه، نیاز خود را تامین می‌کند.در همین حال اپل برای دستیابی مستقیم به کبالت، خود را در رقابت با خودروسازان و تولیدکنندگان باتری می‌بیند که به ذخایر کبالت در سطح جهان چشم دارند. هم اکنون شرکت‌هایی مانند بی‌ام‌و (BMW AG)، فولکس‌واگن (Volkswagen AG) و سامسونگ با یکدیگر رقابت دارند تا موفق به امضای قراردادهای چندسال‌های شوند که کبالت موردنیاز آنها را تامین می‌کند و دستاویز آنها در دستیابی به اهداف بلندپروازانه در ساخت خودروهای برقی می‌شود. در همین حال شرکت استرالیایی «آسترالین‌ماینز» (Australian Mines Ltd) که در شهر پرث ایالت استرالیایی غربی مستقر است، در حال کار بر معدن اس‌کونی در ایالت کویینزلند این کشور است. این شرکت از قرارداد جدیدی خبر می‌دهد که در زمینه عرضه کبالت و نیکل با شرکت «اس‌کِی‌اینووِیشِن» (SK Innovation Co.) قراردادی امضا کرده است. این شرکت، بزرگترین پالایشگر نفت کره جنوبی است و ارزش این معامله نیز به حدود ۳/۹ میلیارد دلار می‌رسیده است. اس‌کِی‌اینووِیشِن برای خرید همه محصولات این پروژه به مدت ۱۳ سال با آسترالین‌ماینز به توافق رسیده و تصمیم دارد با این قرارداد، مواد خام مصرفی کارخانه باتری‌سازی خود را که در مجارستان واقع است، تامین کند. کبالت در ساخت باتری‌های لیتیوم‌یون تلفن‌های هوشمند، فلز بسیار مهمی به شمار می‌آید. این در حالی است که در این ابزارها حدود ۸ گرم کبالت تصفیه شده استفاده می‌شود اما مصرف باتری‌ خودروهای برقی به بیش از ۱۰۰۰ برابر این رقم می‌رسد. در ۱۸ ماه گذشته، بهای کبالت ۳ برابر شده و به ۸۰ هزار دلار در هر تن در معامله‌ها رسیده است. دو سوم کبالتی که در جهان معامله می‌شود از معادن جمهوری دموکراتیک کنگو می‌آید؛ جایی که به استثمار انسانی و نقض حقوق بشر به ویژه کودکان شناخته شده است و شرکت‌هایی مانند اپل که مصرف‌کننده نهایی به شمار می‌آیند، از سوی گروه‌های حقوق بشر در فشار هستند تا منشأ کبالت مصرفی خود را شناسایی کنند.سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی که در سال ۲۰۱۶ میلادی(۱۳۹۵ خورشیدی) منتشر کرد، مدعی شد شرکت‌هایی مانند اپل و سامسونگ از شرکت‌های چینی خرید می‌کنند و کبالت مصرفی آنها از معادنی تامین می‌شود که از کار کودکان در استخراج بهره می‌گیرند.در همین زمینه اپل نیز در سال گذشته یک فهرست از شرکت‌هایی ارائه کرد که کبالت مصرفی آنها را تامین می‌کنند و اظهار کرد اجازه نمی‌دهد کبالت معادن کوچک‌مقیاس کنگو به زنجیره تامین وارد شود تا زمانی که حمایت‌های مقتضی از افراد شاغل در این معادن انجام شود.

نیاز به ضمانت اجرایی بیشتر برای قوانین بشردوستانه

پرسشی که در این بین مطرح می‌شود، این است که چه ارتباطی بین فعالیت‌ شرکت‌های فناورانه و اقداماتی وجود دارد که ریشه در حمایت از حقوق انسانی دارد. حامد طاهری، کارشناس معدن که علاقه‌مند به مسائل مرتبط با حقوق بشر نیز هست در این باره اظهار کرد: این روزها کبالت در بازار جهانی، روزگار دوگانه‌ای دارد. از یک سو به دلیل رشد ابزار های‌تِک، دنیای فناوری هر روز بیش از پیش به آن نیاز پیدا می‌کند؛ نیازی که با توسعه خودروهای برقی، ابعاد گسترده‌تری به خود گرفته است و در نتیجه آن پیش‌بینی می‌شود در سال‌های پیش رو بازار پررونقی را تجربه کند، اما از سویی دیگر جدا از عرصه فناوری، دغدغه‌مندان حقوق بشر دل خوشی از کبالت ندارند و به استخراج‌کنندگان اصلی آن اتهام نقض حقوق انسانی وارد می‌کنند که البته ادعای نابجایی هم نیست. بیشترین کبالتی که امروز در صنایع به مصرف می‌رسد، از جمهوری دموکراتیک کنگو استخراج می‌شود؛ جایی که در معادن آن از کودکان در استخراج استفاده می‌شود و شرایط کار بزرگسالان نیز تصویری عینی از پدیده تجاوز به حقوق انسانی را ترسیم می‌کند اما در هر صورت این رویدادها دو روی سکه کبالت در جهان به شمار می‌آیند.
یک طرف مصرف روزافزون، بازار پررونق و خلق رفاه برای بشر است و طرف دیگر استثمار و رنج بی‌امان همان بشر. دو روی این سکه به عنوان نمادهایی از رفاه و رنج با یکدیگر در تضاد کامل هستند و آنچه فصل مشترک این دو به شمار می‌آید، یک فلز است که عنصر مهمی شمرده می‌شود. حضور کبالت، هم در تولید ابزار رفاهی که غول‌هایی مانند اپل، سامسونگ، ال‌جی و مانند آنها تولید می‌کنند، حیاتی و مهم تلقی می‌شود و هم همان فلزی است که دستمایه آزار معدنچیان در معادن غیرقانونی کنگو قرار گرفته است. وی ادامه داد: اما در این بین انتظار می‌رود که سازمان‌های بشردوستانه با جدیت بیشتری وارد عمل شوند. هر چند سازمان عفو بین‌الملل تاکنون این شرکت‌ها را بازخواست کرده اما نیاز به ضمانت اجرایی قوی‌تری است.