اولین و مهمترین چالش صنعت فولاد تأمین سنگ آهن است/ امکان اکتشاف ذخایر سطحی بزرگ و متوسط در کشور وجود ندارد

به گزارش می متالز، داوود حبیبی کیا، معاون امور معادن طرح توسعه نوآوری ها و فناوری های حوزه زمین شناسی، معدن و صنایع معدنی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در مورد پتانسیل ایران در زمینه سنگ آهن گفت: زمین‌شناسان ذخایر سنگ آهن کشور را که عمدتاً پیش از انقلاب توسط شرکت‌های خارجی اکتشاف شده اند در حدود 5.2 میلیارد تخمین می‌زنند که از این مقدار تنها حدود 2.8 میلیارد تن ذخیره قطعی بوده و به روش معدنکاری روباز در حال استخراج هستند. از طرف دیگر با توجه به برنامه‌های کلان کشور ظرفیت تولید صنعت فولاد کوره در سال 1404 می بایست به تولید 55 میلیون تن فولاد و صادرات 20 میلیون تنی آن دست یابد. بدیهی است که دسترسی به این هدف نیازمند استخراج بیشتر از معادن موجود بوده و در صورت عدم اکتشاف ذخایر جدید این معادن در 10 تا 15 سال آینده به‌اتمام خواهند رسید.

وی با بیان این مطالب گفت: اولین و مهمترین چالش صنعت فولاد کشور تأمین سنگ آهن خواهد بود و با توجه به فعالیت‌های اکتشافی انجام شده در سالیان اخیر می‌توان گفت امکان اکتشاف ذخایر سطحی بزرگ و حتی متوسط در کشور وجود ندارد و ناگزیر می‌بایست رویکردمان را به سمت اکتشاف ذخایر عمیق و استخراج زیرزمینی سنگ آهن تغییر دهیم. از سوی دیگر تا سالیان اخیر به دلیل مقرون به صرفه بودن و سهولت بیشتر استفاده از سنگ آهن مگنتی در گندله سازی و تولید کنسانتره در مقایسه با سنگ آهن هماتیتی  و نیز نبود علم و تجربه لازم برای پرعیارسازی هماتیت، در صنعت فولاد کشور از سنگ آهن هماتیتی کمتر استفاده می‌‎شد. اما در حال حاضر با افزایش قیمت فولاد و کاهش عیار و میزان ذخایر مگنتیتی و هزینه به مراتب بالاتر استخراج زیر زمینی کانسارهای مگنتیتی، می‌بایست به استفاده از سنگ آهن هماتیتی که ذخایر زیادی از آن در کشور وجود دارد، توجه بیشتری شود.

حبیبی کیا خاطر نشان کرد: چالش بعدی محدودیت‌های استفاده از فناوری‌های نوین در اکتشاف ذخایر عمیق سنگ آهن و نیز فناوری‌ مرتبط با حفاری‌های اکتشافی است. کانسارهای آهن زیر سطحی به دلیل خواص مغناطیسی خود غالباً از طریق اکتشافات ژئوفیزیک به روش های مغناطیس سنجی و الکترومغناطیسی مورد پیجویی قرار می‌گیرند. از آنجایی که استخراج زیر زمینی نسبت به استخراج سطحی مستلزم صرف هزینه‌های به‌مراتب بالاتری است لذا جهت توجیه اقتصادی می‌بایست ذخایر اکتشافی از حجم و ذخیره بالاتری برخوردار باشند. در این ارتباط استفاده از روش‌های پیشرفته ژئوفیزیک هوایی می‌تواند به صورت کارآمد و با سرعت بالا این ذخایر زیرسطحی را شناسایی و معرفی نماید. در دنیا سه کشور امریکا، کانادا و استرالیا دارای امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری پیشرفته در امر اکتشاف ذخایر بزرگ هستند ولی به دلیل تحریم‌های موجود تاکنون امکان استفاده از ظرفیت این کشورها فراهم نبوده است. سابقه اکتشاف معادن بزرگ آهن کشور نشان می‌دهد که اکتشاف معادن آهن ایران مرکزی حدود 55 سال قبل توسط متخصصان روسی و اکتشاف معادن گل‌گهر، چادرملو و سنگان نیز در سالهای قبل از انقلاب توسط شرکت‌های امریکایی انجام شده است.

معاون امور معادن طرح توسعه نوآوری ها و فناوری های حوزه زمین شناسی، معدن و صنایع معدنی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری افزود: امروزه عملیات ژئوفیزیک هوایی منحصراً توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور انجام می‌شود و این سازمان در تلاش است تا دستگاه‌ها و ابزارهای مربوطه را به ­روز رسانی نماید که این امر با توجه به شرایط تحریمی و بودجه اندک سازمان زمین‌شناسی به سختی محقق می‌شود. لذا پس از تعیین محدوده کانساری، برای تعیین عمق، عیار و حجم ذخیره، نیازمند تکنولوژی‌های نوین در زمینه روش‌ها و ماشین‌آلات حفاری و مغزه‌گیری در اعماق زیاد و مواد مصرفی مربوطه هستیم که می‌تواند چالش بعدی در اکتشاف در نظر گرفته شود. در حال حاضر در امر حفاری‌های عمیق  تکنولوژی و ماشین‌آلات مناسب را بصورت گسترده در اختیار نداریم در نتیجه هزینه حفاری بخصوص در اعماق زیاد بسیار بالا بوده و تا کنون کارفرمایان رغبت زیادی را برای انجام حفاری‌های عمیق نداشته‌اند. برای مقایسه کافی است در نظر بگیریم که میزان حفاری اکتشافی سالانه در کشور کانادا حدود 40 برابر کشور ما می‌باشد.

حبیبی کیا به مشکلات و چالش های دیگر استفاده از فناوری های نوین اشاره کرد و افزود: چالش دیگر کسب و استفاده از فناوری‌های نوین مرتبط با جمع‌آوری داده‌ها و پردازش آنها به‌منظور مشخص نمودن ابعاد و شکل فضایی کانسار و طراحی تونل‌های مورد نیاز جهت استخراج زیرزمینی است. چالش بعدی، مکانیابی کارخانه ­های تولید فولاد است. واقعیت موجود آن است که معادن سنگ آهن کشور عمدتا در نواحی کم‌آب ایران مرکزی قرار دارند. با عنایت به نیاز صنایع فولاد به منابع آبی معتبر، بحث‌های مختلفی در ارتباط با احداث کارخانجات در جوار معادن و انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به این مناطق، و یا احداث کارخانجات در نزدیکی سواحل جنوبی و توسعه خطوط ریلی جهت انتقال سنگ آهن مطرح می باشد که هریک می تواند به عنوان یکی دیگر از چالش‌های موجود مد نظر قرار گیرد. به دلیل هزینه بالای حمل و نقل جاده‌ای سنگ آهن به کارخانجات فولاد احداث شده در سواحل جنوبی، و مباحث تأمین پایدار خوراک کارخانه‌ها،  اخیرا بحث احداث اسکله‌های بزرگ در بنادر حنوبی کشور جهت واردات سنگ آهن از کشورهای دیگر نیز مطرح شده است.