به گزارش میمتالز، سومین کنفرانس آنلاین چالشهای سنگ آهن و فولاد در تالار بورس کالا توسط معدن ۲۴ با حضور فعالان این بخش در محل هتل المپیک برگزار و مسائل و مشکلات بر بوته نقد گذاشته شد.
محمد جعفر صالحی معاون خرید ذوب آهن به عنوان اولین سخنران این کنفرانس با اشاره به چالشهای این واحد فولادی، اظهار کرد: ذوب آهن به عنوان بزرگترین تولید کننده مقاطع طویل منطقه غرب آسیا، با تولید ریل ملی و همچنین محصولات دیگر با ارزش افزوده بیشتر به دنبال آن است تا در جایگاه واقعی خود قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه تلاش ذوب آهن دستیابی به اوج سوددهی و کیفیت گذشته است، افزود: در این میان بحث قیمت گذاری مواد اولیه از نکات بسیار مهمی است که باید به آن توجه داشت. به عنوان مثال کک زغال سنگ یکی از مواد اولیه مورد استفاده ذوب آهن است که پیشتر قیمت آن در کمیتهای در ایمیدرو مشخص میشد. اما از سال ۹۷ و پس از برگزاری جلسات قیمت زغال سنگ ضریبی از شمش فولاد خوزستان تعیین شد. به گفته صالحی، امروز قیمت زغال سنگ ۲۶ درصد از قیمت شمش خوزستان که بر افزایش قیمت تمام شده تاثیر دارد.
معاون خرید ذوب آهن اصفهان با اشاره به اینکه مسیر توسعه زنجیره فولاد امروز مسیر درستی نیست، اظهار کرد: هرچند این مسیر امروز مسیر درستی نیست، اما چارهای هم جز آن وجود ندارد. متاسفانه کمبود مواد اولیه باعث شده تا ذوب آهن اصفهان بحث اکتشافات را در دستور کار قرار دهد، در حالی که اکتشافات کاری پرریسک و جزو وظایف حاکمیت است.
صالحی در ادامه با اشاره به تخصیص مواد اولیه به واحدهای فولادی، تصریح کرد: معدن سنگ بافق حسب سیاستهای تعیین شده مسوولیت تامین مواد اولیه ذوب آهن را بر عهده دارد، اما امروز همین معدن خود در تامین خوراک با مشکلاتی مواجه است.
وی افزود: بر اساس گزارش سازمان زمین شناسی ۲.۷ میلیارد تن ذخیره سنگ آهن داریم که اگر در مسیر فعلی در حرکت باشیم تنها برای ۱۴ سال ذخیره در اختیار است. در حالی که به چشم انداز ۱۴۰۴ و تولید ۵۵ میلیون تن نزدیک میشویم این موضوع میتواند مشکلات بسیاری به همراه داشته باشد.
صالحی با اشاره به مشکلات موجود در حوزه اکتشافات، اضافه کرد: اصلیترین مشکل عمق کم اکتشافات است، متاسفانه ما گل ذخایر را برداشت کرده ایم و امروز باید به سمت اکتشافات عمیق برویم موضوعی که نیازمند اقدامات جدی حاکمیت است.
وی در ادامه با اشاره به محدودیتهایی که ذوب آهن امروز با آن مواجه است، بیان کرد: تامین سنگ آهن دانه بندی با عیار ۶۰ درصد و همچنین عدم بهره مندی از یارانه انرژی و… از محدودیتهای شرکت ذوب آهن اصفهان است.
صالحی تصریح کرد: بر اساس مصوبه ابلاغ شده قرار بود تامین ۱ میلیون و ۷۵۰ میلیون تن از معدن چاه گز انجام شود، اما این مصوبه تنها در سال اول اجرا شد. خواسته ما از ایمیدرو و وزارت صمت آن است به میزان تخصیص، تعهد عرضه محصول در بورس ایجاد شود.
به گفته وی، اگر زغال سنگ به سرنوشت هپکو دچار شود چه کسی پاسخگوی نیاز واحدهایی، چون ذوب آهن خواهد بود. متاسفانه تمرکز تنها بر روی سنگ آهن است درحالی که چالشهای دیگری نیز وجود دارد. بی آبی نیز از دیگر مشکلات است که اگر فکری برای آن نکنیم بدون شک با چالشهای بزرگ مواجه میشویم.
صالحی در پایان صحبتهای خود افزود: به شفاف شدن قیمتها اعتقاد داریم و خواسته ما حذف واسطه گری در زنجیره فولاد است، اما باید روشی ایجاد تا براساس آن مواد اولیه به دور از هر نوع چالش تامین شود.
در ادامه این نشست امیر صباغ مدیر اقتصادی و سرمایه گذاری ایمیدرو نیز با اشاره به آخرین تحولات فولاد دنیا و ایران، اظهار کرد: در ۲ سال گذشته شاهد بحران کرونا و افت تولید معادن سنگ آهن، زغال سنگ و قراضه فولاد بودیم، بعلاوه اینکه اقدام دولتها در تحریک اقتصاد جهانی از طریق کاهش نرخ بهره به پایینترین سطح تاریخی و چاپ تریلیونها دلار پول توسط بانکهای مرکزی در همین زمان اتفاق افتاد، در همین مدت چین از بحران کرونا به عنوان اولین کشور خارج شد و افزایش سرمایه گذاری در حوزه مسکن و و زیرساخت به منظور مقابله با رکود داشت.
وی افزود: در همین زمان شاهد جهش مصرف کامودیتیها در چین و افزایش واردات از سایر کشورهای دیگر بودیم.
صباغ ادامه داد: در این میان چین اقداماتی را برای تحریک مصرف فولاد در بخشهای زیرساخت و خودرو و لوازم خانگی اجرایی کرد.
مدیر اقتصادی ایمیدرو تصریح کرد: تقاضای جهانی فولاد نیز با گسترش تزریق واکسن کرونا در کشورها صعودی است. آخرین دادهها از بلومبرگ نشان میدهد که تقاضای جهانی فولاد حتی از PMI بخش تولید فراتر رفته و رشد قابل ملاحظهای نسبت به سال قبل دارد.
وی افزود: مصرف فولاد دنیا برای اولین بار در سال ۲۰۲۱ میتواند به مرز ۲ میلیون تن برسد.
صباغ تصریح کرد: معدنکاران بزرگ سنگ آهن تنها ۱.۷ درصد رشد تولید نسبت به سال گذشته داشته اند، اما شتاب رشد تولید مطلوب است و عملکرد ماه گذشته به ۹۹.۴۱ میلیون تن رسیده که رشد ۳ درصدی سالانه دارد، به منظور تحقق اهداف سال، شرکتهای معدنی در نیمه دوم امسال باید به میزان قابل ملاحظهای بر حمل سنگ آهن اضافه کند، به غیر از واله برزیل که فاصله زیادی با هدف امسال دارد، انتظار میرود باقی شرکتها به این برنامه نزدیک شوند.
وی بیان کرد: بازار به دقت عملکرد این ۶ شرکت و ناحیه را رصد میکند و هرگونه سیگنال که نشان از عقبگرد باشد، عامل جهش قیمت سنگ آهن دنیا خواهد بود.
صباغ در ادامه با اشاره به وضعیت ذخایر سنگ آهن کشور نیز، اظهار کرد: با روند فعلی تولید سنگ آهن ذخایر این ماده معنی تنها برای ۱۸ سال کافی است. همچنین با جهت گیری افزایشی قیمت انرژی برای صنعت فولاد، به نظر میرسد حرکت به سمت واردات سنگ آهن همزمان با افزایش تقاضا برای مصرف قراضه وارداتی همراه بوده و در نهایت قراضه سهم بیشتری در تولید فولاد را از آن خود میکند.
وی همچنین درباره قیمت گذاری نیز بیان کرد: ضریب قیمت کنسانتره و گندله به نسبت شمش فولاد در بورس کالا در ایران نسبت به دنیا در محدوده مناسب ۱۹.۵ درصد و ۲۷.۵ درصد بوده که فاصله زیادی با رقبای جهانی داشته و انتظار سودآوری فولادسازان در سال ۱۴۰۰ متصور است.
به گفته مدیر اقتصادی ایمیدرو، در دنیا موضوعی به نام توزیع سود یکسان در زنجیره نداریم. معدنیها نسبت به فولادیها بیشترین سود را در دنیا دارند، در نتیجه نباید به دنبال توزیع یکسان در کل زنجیره باشیم. به نظر میرسد بازار جهانی از لحاظ عرضه دچار محدودیت خواهد شد و چین جهش فوقالعاده در واردات قراضه خواهد داشت که منجر به کاهش قیمت سنگآهن در دنیا خواهد شد.
وی ادامه داد: محدودیتهای دولت چین در کنترل آلایندگی، واحدهای آگلومره این کشور را محدود کرده و اشتهای این کشور را به سمت واردات گندله پرعیار افزایش یافته است. فولادسازان دنیا با وجود رشد قیمتها، در حال انتقال عمده این سود از خود به سمت زغال سنگ و سنگ آهن و فروآلیاژ طی یکسال گذشته بوده اند و آمار نشان می دهد که نسبت قیمت زغال سنگ به شمش فولاد از ۲۵.۸ درصد سال ۲۰۲۰ به ۴۴.۶ درصد افزایش یافته است.
وی در پایان با اشاره به اقدامات چین برای بازار کامودیتی ها، گفت: اقدامات دولتها در تنظیم بازار کامودیتیها به این صورت است که چین در یک چرخش استراتژیک نگاه خود به صادرات فولاد و فروآلیاژ را به واردات تغییر داده و ضمن حذف مشوق صادراتی ۱۳ درصد فولادسازان این کشور و افزایش عوارض صادراتی برخی محصولات فولادی، تعرفه واردات را صفر کرد و روسیه نیز عوارض صادراتی روی کامودیتیها اعمال کرد و این کشور به دنبال عوارض صادراتی روی فولاد، مس، آلومینیوم و نیکل است تا رشد قیمتهای داخلی کنترل شده و افزایش هزینههای ساخت و ساز و تولید مدیریت شود.
به گفته وی، در کشور ما قیمت زغال سنگ به نسبت ۲۶.۵ درصد شمش خوزستان تثبیت شده که فاصله چشم گیری تا ۴۴.۶ درصد دنیا داشته و انتظار میرود این موضوع بر دردسرهای ذوب آهن اصفهان در تامین خوراک خود اضافه کند.
مدیر عامل شرکت فکور صنعت نیز در سومین کنفرانس چالش سنگ آهن و فولاد در بورس کالا با بیان اینکه نحوه توزیع سود در زنجیره فولاد به صورت دستوری انجام میشود، اظهار کرد: باید معادن سنگ آهن را از نظر مقیاس، نوع ماده معدنی و همچنین از نظر کیفیت بررسی کرد.
وحید شیخ زاده میزان ذخایر قطعی و زمین شناسی سنگ آهن را ۴.۸ میلیارد تن و ذخیره قطعی را ۲.۹ میلیارد تن دانست و گفت: عمده معادن سنگ آهن کشور در سنگان، کرمان و یزد قرار دارد. حدود ۳۰۰ میلیون تن ذخیره در اختیار معادن کوچک بخش خصوصی است، اما حدود ۲ میلیارد تن ذخیره در اختیار شرکتهای دولتی است. یعنی ۸۰ درصد معادن در اختیار نهادهای دولتی و حاکمیت و ۲۰ درصد در اختیار بخش خصوصی است. به گفته وی، عمده معادن هماتیتی کم عیار نیز در اختیار بخش خصوصی است.
مدیر عامل شرکت فکور صنعت بیان کرد: در حوزه کنسانتره حدود ۴۵ میلیون تن توسط بخش دولتی و نیمه دولتی تولید میشود، اما در بخش نورد سرمایه گذاری بخش خصوصی بیشتر است.
شیخ زاده با اشاره به اکتشافات در سطح، بیان کرد: متاسفانه گل معادن را در ۵۰ سال اخیر استفاده کردیم و امروز نیازمند سرمایه گذاری در حوزه اکتشاف هستیم.
وی تصریح کرد: پیش بینی میشود چادرملو برای اکتشافات عمیق نیازمند سرمایه گذاری ۸۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد دلاری است.
به گفته مدیرعامل شرکت فکور صنعت، متاسفانه بدلیل افزایش نسبت باطلهها به ماده معدنی و کاهش فعالیتها را غیراقتصادی کرده است.
شیخ زاده با بیان این مطلب که شاهد توزیع سود دستوری در زنجیره هستیم، اظهار کرد: به همین دلیل تمرکز اصلی بیشتر بر پایین دست زنجیره است. ورود فولادیها به بخش معدن یا بالعکس، یک فاجعه است، زیرا هر حلقه استراتژی و فرهنگ خاص خود را دارد. در نتیجه در بالادست شاهد شکل گیری شرکتهای بزرگ نخواهیم بود.
وی تصریح کرد: امروز بیشتر ۱۰ تا ۱۵ درصد کنسانتره و گندله تولیدی زنجیره در بورس عرضه نمیشود و این ناشی از سیاستهای اشتباه است. متاسفانه تنها شاهد سیاستهای احساسی هستیم که بر اساس آن حمایتهایی از فولادسازان صورت گرفته که منجر به مشکلات فعلی شده است.
شیخ زاده بیان کرد: متاسفانه در تصمیم گیریها از نظرات کارشناسی انجمنها استفاده نشد.
وی همچنین با اشاره به واگذاری پهنهها بیان کرد: این واگذاری باید بر اساس مزایده درست صورت گیرد نه مزایدههای کاذب.
شیخ زاده بیان کرد: عرضه در بورس کالا باید بدون محدودیت و قیمت گذاری دستوری باشد. ما چندین بار عرضه کرده ایم، اما خریدار برای آن نیست، زیرا فولادسازان به دنبال قیمت گذاری دستوری هستند.
وی با اشاره به قیمت سنگ آهن افزود: همیشه قیمتها بالا نخواهد بود در نتیجه باید از شرایط فعلی برای توسعه هرچه بیشتر معادن استفاده کرد.
وی همچنین تاکید کرد: ما در طی زمان با کمبود سنگ آهن، کنسانتره، گندله مواجه میشویم که دومینو وار بر کل زنجیره اثر گذار خواهد بود و سرمایههای فراوان این سالها را از بین میرود، اما راهکار این موضوع استفاده از تکنولوژیهای جدید خواهد بود.
سجاد غرقی نایب رییس کمیسیون صنایع و معادن اتاق بازرگانی ایران در این همایش اولین مشکل را پایین بودن قیمت نهادهها در زنجیره فولاد دانست و گفت: باید به دنبال توسعه پایدار در زنجیره ارزش باشیم، در واقع این توسعه پایدار باید رقابتی باشد.
وی همچنین تصریح کرد: معضل تعارض منافع در زنجیره همیشه وجود داشته، اما یکی از راهکارها برای رفع این مشکل تامین ارزان نهادهها بوده است، اما زمانی که صنعت توسعه پیدا کرد و ظرفیت تولید فولاد کشور جایگاه خوبی دارد، این دیدگاه دیگر پاسخگوی زنجیره نخواهد بود.
غرقی با بیان اینکه شاهد مقاومت در مقابل رقابتی شدن هستیم، اظهار کرد: در بورس کالا هم که بستری برای رقابت است این موضوع توان واقعی را در اختیار ندارد. رویکرد عرضه در بورس کالا مناسب است، اما اشکالاتی به آن وارد است، به عنوان مثال ۳ عضو هیات مدیره از مدیران فولادی هستند که خریدار سنگ آهن بوده و به عنوان داور بررسیها را انجام میدهند.
وی در ادامه اضافه کرد: اگر قرار است بورس کالا درست باشد باید ساختار بی طرفی داشته و قیمت گذاری دستوری در آن نباشد و عرضه کننده در بازار واقعی ورود کند. یکی از اهداف اصلی عرضه محصولات در بورس، کشف عادلانه قیمت و دیگری ایجاد شفافیت در معاملات است.
غرقی با انتقاد از قیمت گذاری دستوری، گفت: نباید فولاد را جهانی فروخت، اما به سنگ آهنیها برای ارزان فروشی فشار آورد. معادن سنگآهن به دلیل قیمتگذاری دستوری در گذشته با عدمالنفع و تعطیلی مواجه شده و سرمایه گذاری در این حوزه به شدت کاهش یافته بود.
به گفته وی، در شرایط فعلی امتیاز صادرات در اختیار فولادیها بوده و صادرات دیگر محصولات در بالادست زنجیره در عمل ممنوع است به همین دلیل شاهد تورم سود سنگینی در بعضی از فولادسازیها هستیم.
غرقی همچنین درباره عدم خرید از سوی برخی فولادیها در بورس، تصریح کرد: تمایل بیشتر آنها به مکانیزم دستوری سابق بر اساس ضریبی از شمش فولاد خوزستان است. در شیوه سهمیه بندی، مشخص شده است که هر تولیدکننده سنگآهن چه میزان از محصولات خود را به کدام کارخانه با قیمتگذاری دستوری به فروش برساند؛ این امر البته برخلاف قانون بوده، اما از سوی وزارتخانه ابلاغ شده است.
وی افزود: تا زمانی که معاملات سنگ آهن خارج از بورس کالا و به صورت دستوری با قیمت مشخص کمتر از قیمتهای جهانی انجام شود، دلیلی ندارد که مصرف کننده از این شیوه معامله دست کشیده و در بورس کالا برای تامین مواد اولیه خرید را انجام دهد.
عضو انجمن سنگ آهن ایران اضافه کرد: میزان عرضه ناچیز سنگ آهن در مقابل مصرف بازار باعث میشود فولادسازان بزرگ از خرید سنگآهن در بورس کالا خودداری کرده و مکانیزم عرضه در بورس تاثیری بر بازار نداشته باشد، متاسفانه از ابتدای سال جاری تاکنون چندین عرضه گندله و کنسانتره از سوی تولیدکنندگان بزرگ و کوچک در بورس انجام، اما خریدار چندانی برای آن وجود نداشت. این اتفاق در حالی طی سه ماه نخست در بورس کالا رخ داده که همیشه این موضوع کسری کنسانتره و گندله در کشور مطرح و فولادسازان از کمبود مواد اولیه سخن به میان میآورند.
وی معتقد است، در بحث عرضه سنگ آهن در بورس دو موضوع وجود دارد: ابتدا آنکه با توجه به میزان بسیار کم عرضه در مقایسه با میزان مصرف، رقابت برای خرید انجام نمیشود و دوم اینکه در صورت وجود تقاضا، معامله با همان قیمت عرضه انجام میشود.
در واقع غرقی بر این باور است که احتمالا کسری مواد اولیه واحدهای فولادسازی کاذب است و فولادسازان کشور ما دچار کمبود مواد اولیه نیستند و فولادسازان این موضوع را مطرح میکنند تا کالای مورد نیاز خود را همچنان از طریق نظام دستوری دریافت کنند.
به گفته وی احتمال دیگری نیز وجود دارد و آن این است که فولادسازان در اقدامی غیر رقابتی و هماهنگ، قصد دارند با عدم خرید از بورس و عدم رقابت برای آن در بورس کالا، همچنان قیمت سنگآهن را ارزان نگه دارند.
عضو انجمن سنگ آهن تصریح کرد: مصرفکنندگان با عدم خرید سنگآهن از بورس کالا، دولت را برای برقراری نظام سهمیهبندی و قیمتگذاری دستوری تحت فشار قرار میدهند تا همچنان برای تامین مواد اولیه خود به صورت ارزان این نظام را حفظ کنند.
سعید عسکرزاده دبیر انجمن سنگ آهن ایران نیز به عنوان دیگر سخنران این همایش اظهار کرد: بورس کالا در تمام دنیا ابزاری برای تسهیل کسب و کار است که با تعامل عرضه و تقاضا منجر به حذف قیمت گذاری دستوری میشود.
وی با اشاره به کارکرد بورس کالا در ایران، بیان کرد: وظایف بورس کالا در ایران تا به امروز نتایج خوبی به همراه نداشته است، زیرا دولت به دنبال استفاده ویژه از این ابزار است به همین دلیل شاهد دخالت در قیمت گذاری هستیم.
عسکرزاده بیان کرد: واقعیت این است که در مواجه حکمرانی آهن و فولاد کشور با موضوع ساده سازی و پیچیده سازی فرآیندها مواجه میشویم. دولت به سرعت به سمت پیچیده سازی رفته، اما برخی دیگر از حکمرانان به سمت ساده سازی در حرکت هستند. اما مشکلات زنجیره تولید با این دیدگاه قابل حل نیست باید تلاش کرد نگاهی واقعی به مسائل داشته باشیم.
عسکرزاده تصریح کرد: در ارتباط با بورس باید اجازه داد فعالان این بخش یعنی فولادیها و سنگ آهنیها وارد کار شوند. در واقع دولت نباید برای آن تعیین و تکلیف کند. ظرفیتهای اقتصادی در زنجیره فولاد متفاوت است. باید پذیرفت توسعه در زنجیره الزاما همگن نخواهد بود.
وی افزود: متاسفانه دولت دخالت شدیدی در زنجیره ارزش فولاد دارد و تمامی نسخههای نوشته شده سالهای قبل بر روی کاغذ باقی مانده است.
عسکرزاده گفت: آنچه در بورس میتواند عرضه شود، کالایی است که استانداردهای مورد نیاز را داشته باشند. این موضوع باعث شد در سال گذشته در مذاکرات با سازمان بورس، علل حساب محصولاتی مانند کنسانتره و گندله در بورس کالا به صورت مستمر عرضه شوند تا از ظرفیت بورس در کشف قیمت، شفاف سازی و یافتن نقطه تلاقی عرضه و تقاضا استفاده شود.
در پی مذاکرات با شرکت بورس کالای ایران در سال گذشته، تفاهم نامه خوبی به امضا رسید تا واحدهای تولیدی محصولات خود را در بورس کالا عرضه کنند.
به گفته عسکرزاده، بهتر است بحث سهمیه بندی در عرضه بورس کالا برداشته شود، همچنین در تصمیمات به جای نگاه عرضه محور، تقاضامحور باشیم.
وی تصریح کرد: متاسفانه با افتخار میگویند صادرات کنسانتره سال گذشته صفر بوده، اما این موضوع جای افتخار ندارد.
در ادامه این برنامه عسکرزاده با اشاره به کمبودهای موجود در حوزه اکتشاف گفت: نتیجه این حوزه مربوط به اقدامات سالهای گذشته است، متاسفانه دولت در سالهای اخیر آن طور که باید دراین حوزه ایفای نقش نکرده است.
در ادامه کیوان جعفری طهرانی تحلیل گر ارشد بازار سنگ آهن و فولاد به عنوان آخرین سخنران، بیان کرد: در تمامی کشورها بازار تعیین کننده قیمت است.
وی با اشاره به بازار جهانی سنگ آهن، تصریح کرد: میتوان انتظار داشت قیمت سنگآهن با عرضه در بورس نسبت به قبل متناسبتر تعیین شود و به فروش برسد.
به گفته وی، یکی از نیازهای واقعی بوده که باعث میشود قیمتها به یک نقطه تعادل دست پیدا کند. اگر عرضه سنگ آهن در بورس باعث افزایش قیمت شده با روالی منطقی، منجر به سود سهامداران خواهد شد.
این کارشناس بازار بین المللی تاکید کرد: باید تغییرات قیمتی آرام صورت بگیرد، زیرا شوک بیش از حد به بازار برای اقتصاد کشور مطلوب نیست، اما با یک افزایش منطقی کل زنجیره از جمله فولادسازان نیز منتفع خواهند شد.
به گزارش میمتالز، در حال حاضر دولت سعی دارد با عرضه سنگ آهنیها در بورس به بحث تامین مواد اولیه در زنجیره کمک کند، اما نگاه به بازار حاکی از آن است که فولادیها به دنبال خرید مواد اولیه ارزان و صادرات به قیمتهای دلاری هستند. چنین اتفاقی منجر به متمرکز شدن سود زنجیره در حلقههای فولاد سازی شده و بالادست را روز به روز ضعیفتر میکند.
در واقع چنین دیدگاهی باعث شده حوزه اکتشاف امروز با بحران همراه شود، زیرا سرمایه گذاران تمایلی برای ورود به آن ندارند و این موضوع میتواند زنگ خطر برای تولید صنعت فولاد باشد.
محمد جعفر صالحی - معاون خرید ذوب آهن اصفهان؛ تعامل سنگ آهن و فولاد در تالار بورس کالا
امیر صباغ - مدیر اقتصادی و سرمایه گذاری ایمیدرو؛ مروری بر آخرین تحولات زنجیره فولاد دنیا و ایران