بازگشت آرامش به «روی» در ۲۰۲۲؟

به گزارش می‌متالز، این سناریو گرچه قطعی نیست، اما شواهد موجود نشان می‌دهد جهان در سال۲۰۲۲ شاهد متوازن‌شدن فاصله میان استخراج این محصول با فرآوری و مصرف این فلز ارزشمند خواهد بود. بررسی آمار‌های مراجع بین المللی حوزه فلزات نشان می‌دهد ماده معدنی روی در سال۲۰۲۱ از محل همین چالش استخراج با افزایش قیمت ملموسی روبه رو شده است که شانس تداوم آن در سال پیش رو کمتر از قبل است. جهان که در حدفاصل سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ سالانه بیش از ۶/ ۱۲ تا ۸/ ۱۲ میلیون تن استخراج روی داشت، در سال۲۰۲۰ و در اثر ضربه پاندمی عقب نشست و سطح استخراج افت ۶۰۰ هزار تنی داشت. موضوعی که زمینه ساز افزایش قیمت این فلز را در فاصله نیمه دوم ۲۰۲۰ تا انتهای ۲۰۲۱ فراهم کرد.

بررسی داده‌های موسسه جهانی سرب و روی این موضوع را تایید می‌کند که مسیر برای ادامه رشد قیمت‌ها همانند آنچه در سال ۲۰۲۱ رخ داد مهیا نیست. لحاظ‌کردن قیمت‌های میانگین ماهانه بورس فلزات لندن نشان می‌دهد میانگین بهای هر تن روی در ژانویه ۲۰۲۱ حدود ۲۷۰۷‌دلار بوده است که این عدد در‌ماه دسامبر به ۳۴۰۷ دلار رسیده که به معنی رشدی ۲۵ درصدی در این بخش است. داده‌های بورس فلزات لندن نشان می‌دهد هرگاه میزان وزنی اوراق آتی روی که در بازار معامله می‌شود، افزایش می‌یابد قیمت به‌شدت کاهش خواهد یافت و از آن‌سو، هرچقدر وزن این اوراق کاهش یابد، مسیر برای افزایش بهای جهانی روی مهیا می‌شود. بر این مبنا پیش بینی می‌شود بهای روی در بهترین حالت در سال‌جاری بین مثبت ۶ درصد تا منفی ۱۰ درصد در نوسان باشد و در انتهای سال در محدوده ۳ هزار دلار باقی بماند.

بررسی شاخص LME Zinc stock در فضایی پس از بحران جهانی اقتصاد به‌خوبی گواه این وضعیت است که با شدت‌گرفتن استخراج و تولید از مصرف و عمیق‌شدن رکود حاکم بر جهان، میزان اوراق روی در این بازار به ورای یک‌میلیون و ۲۵۰‌هزار تن رسید و همزمان بهای فلز روی تا ۱۸۳۵ دلار کاهش یافت. روی که کمترین قیمت خود طی ۱۰‌سال اخیر را در فوریه ۲۰۱۶ تجربه کرد، در آن مقطع بهای ۱۷۱۲ دلاری داشت، با این حال پس از یک فراز و فرود جدی، این فلز تا ابتدای مارس ۲۰۱۸ قیمت خود را به بیش از ۳۳۳۰ دلار رساند. عددی که تا انتهای سال ۲۰۱۸ با افولی ۷۵۰‌دلاری به مرز ۲۵۵۰ دلار سقوط کرد. بعد از این دوره بود که روی مدام در فراز و فرود بود تا اینکه با ورود به سال ۲۰۲۰ و ظهور پاندمی، بهای هر تن روی تا نرخ ۱۸۳۱ دلار پایین آمد. این عدد که کمترین نرخ روی در ۵ سال گذشته بوده است، در می‌۲۰۲۰ وضعیتی سخت را به دارندگان اوراق آتی روی و نیز تولیدکنندگان این فلز تحمیل کرد.

پس از این دوره زمانی افت شدید بهای روی رفته‌رفته کمرنگ شد و با کشف واکسن و گسترش واکسیناسیون در جهان پیشرفته و صنعتی، تقاضا برای این فلز نیز رشد قابل‌توجهی پیدا کرد. افزایش بهای فلز روی به لطف کشف واکسن تا پایان سال ۲۰۲۰ به مرز ۲۷۵۰‌دلار نزدیک شد و با تداوم تقاضا و بهبود شرایط اقتصاد جهانی، در سال ۲۰۲۱ همین مسیر را ادامه داد. بهای روی که ابتدای ۲۰۲۱ در محدوده ۲۸۳۰ دلار قرار داشت، تا میانه اکتبر از سطح ۳۸۱۰ دلار عبور کرد، هرچند در واپسین روز‌های سال گذشته به سطح ۳۶۳۰ دلار برگشت. این فلز پرکاربرد که آن را خواهر سرب هم نامگذاری کرده اند، سال ۲۰۲۲ را فعلا با قیمت ۳۶۰۰ دلار آغاز کرده و پیش بینی‌ها از بهای ۳۴۵۰ تا ۳۶۵۰ دلاری این فلز در پایان سال ۲۰۲۲ حکایت دارند.

ذخایر بزرگ روی

گفته می‌شود جهان مجموعا ۲۵۰‌میلیون تن ذخایر شناخته‌شده روی دارد که قابلیت استخراج دارند. بررسی دارندگان حجم عظیم معادن روی نشان می‌دهد، چین به‌عنوان مصرف کننده عمده و اصلی روی جهان، تنها ۱۸ درصد از ذخایر این فلز را در معادن خود جای داده است. بزرگ‌ترین بازیگر فلز روی کشور استرالیاست که ۲۷ درصد کل ذخایر روی جهان را دارد. استرالیا البته زیرکانه با پایین نگه‌داشتن حجم استخراج و فرآوری خود، امکان تولید روی در یک بازه زمانی طولانی و بسیار پایدار را فراهم کرده است. بعد از این کشور پرو و مکزیک هریک با ۹ درصد، قزاقستان با ۵‌درصد و ایالات‌متحده آمریکا با ۴‌درصد در رده‌های بعدی دارندگان ذخایر روی قرار دارند. صادرات روی آنقدر صنعت پرجاذبه‌ای است که کانادایی‌ها با وجود آلایندگی ناشی از استخراج و فرآوری روی، دست از کاوش و صادرات این فلز برنداشته اند. طبق گزارش دولت این کشور، معدنکاران کانادا در سال ۲۰۱۹، بیش از ۳/ ۲‌میلیارد دلار تنها از محل صادرات فلز روی درآمد کسب کرده اند.

استخراج؛ ضامن ثبات قیمت

در حد فاصل سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ استخراج روی از معادن سرتاسر جهان ابعاد مشخصی دارد. داده‌های موسسه جهانی سرب و روی نشان می‌دهد همواره ابعاد استخراج روی محدود بوده و ظرفیت‌ها یکباره افزایش چشمگیری را تجربه نکرده است. در سال ۲۰۱۶ کل استخراج این فلز در جهان ۱۲ میلیون و ۶۷۹ هزار تن بوده است که در سال ۲۰۱۷ به ۱۲‌میلیون و ۶۸۳ هزار تن افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۸ نیز این عدد تا سطح ۱۲ میلیون و ۷۴۴ هزار تن رشد پیدا کرده است؛ هرچند نقطه اوج استخراج در این بخش، سال ۲۰۱۹ بوده که میزان کلی آن ۱۲‌میلیون و ۸۱۴‌هزار تن برآورد شده است.

با ظهور پاندمی، استخراج در معادن مختلف دنیا به‌ویژه در کشور چین تحت‌الشعاع قرار گرفت تا حجم جهانی استخراج روی به ۱۲ میلیون و ۲۷۶ هزارتن بازگردد. وضعیتی که در نیمه دوم سال ۲۰۲۰ و کل سال ۲۰۲۱ زمینه افزایش بهای روی را فراهم کرد. البته شرایط در سال ۲۰۲۱ اندکی بهبود یافته و شانس بازگشت به نرخ ۸/ ۱۲ میلیون تن استخراج در سال وجود دارد. آمار‌های موسسه سرب و روی نشان می‌دهد در ۱۰ ماهه نخست ۲۰۲۱ چیزی بالغ بر ۱۰ میلیون و ۶۰۸‌هزار تن فلز روی از منابع مختلف در اقصی‌نقاط جهان استخراج شده است. عددی که رشدی ۶ درصدی در این زمینه نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۲۰ را نشان می‌دهد. استخراج ماهانه روی در جهان در ماه‌های نخست ۲۰۲۱ حدود یک‌میلیون و ۵۰ هزار تن بود که تا اکتبر ۲۰۲۱ به یک‌میلیون و ۱۱۰ هزار تن رسید.

تولید؛ در بند تقاضای باثبات

تولید روی در جهان نیز عمدتا به میزان استخراج جهانی بستگی دارد؛ گرچه مقداری از مواداولیه صنایع تولید شمش روی از محل بازیافت این فلز به‌دست می‌آید. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد در اغلب برآورد‌های جهانی تولید سالانه شمش روی بیش از ۱۳‌میلیون تن بوده که در برخی سال‌ها به ۷/ ۱۳ میلیون تن هم رسیده است. در سال ۲۰۱۶ کل تولید شمش روی در جهان ۱۳ میلیون و ۶۱۱ هزار تن بوده است که در سال ۲۰۱۷ تا ۱۳‌میلیون و ۵۳۴ هزار تن کاهش یافته است. در سال ۲۰۱۸ نیز این عدد تا سطح ۱۳‌میلیون و ۱۵۱‌هزار تن افت پیدا کرده است و سپس در سال ۲۰۱۹ به سطح قبلی برگشته و تا ۱۳ میلیون و ۵۱۸ هزار تن افزایش یافته است. این عدد در سال ۲۰۲۰ نیز روند صعودی خود را طی کرده است. بررسی شرایط بازیگران مختلف نشان می‌دهد که نرخ تولید شمش روی تا پایان ۱۰ ماهه منتهی به اکتبر ۲۰۲۰ حدود ۱۱ میلیون و ۳۳۸ هزار تن بوده است. در همین حال در همین بازه زمانی ۱۰‌ماهه در سال ۲۰۲۱ میزان تولید ۱۱ میلیون و ۵۹۴ هزار تن ثبت شده است. عددی که با توجه به سطح ماهانه تولید شمش روی که در محدوده یک‌میلیون و ۱۵۰ هزار تن تا یک‌میلیون و ۱۷۰ هزار تن است، رکوردی تازه در زمینه ایجاد شمش روی در جهان را نوید می‌دهد. موضوعی که تداوم آن در میان‌مدت، در افت قیمت این فلز بی تاثیر نیست. نزولی‌شدن روند تولید شمش روی در ماه‌های پایانی ۲۰۲۱ شاید به همین دلیل باشد که تولیدکنندگان تمایل دارند قیمت‌ها در سطح کنونی باقی بماند.

مصرف در گیرو‌دار پاندمی

کرونا همه بازار‌های جهانی، مخصوصا بازار فلزات را ضربه‌فنی کرد و فلز روی از این بیماری مهلک تاثیرات سوئی دید. مهم‌ترین اثر کرونا بر فلز روی، از ناحیه کاهش احداث پروژه‌های عمرانی و تولید استیل و فولاد گالوانیزه به‌عنوان مسیر‌های مصرف روی رقم خورد. به این ترتیب عجیب نیست که در فاصله سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ میزان مصرف روی در جهان بیش از ۵۲۰ هزار تن کاهش یافته است.

نگاهی به سیاهه آمار مصرف روی در جهان نشان می‌دهد تقاضای جهانی برای این فلز در جهان در سال ۲۰۱۶ حدود ۱۳‌میلیون و ۷۲۶ هزار تن بوده است که در سال ۲۰۱۷ این رقم تا سطح ۱۳ میلیون و ۹۹۸ هزار تن رشد داشته است. در سال ۲۰۱۸، اما این فلز روندی کاهشی را در زمینه تقاضا تجربه کرده، به‌گونه‌ای که خریداران تقاضا برای روی را تا سطح ۱۳‌میلیون و ۷۱۸ هزار تن تنزل داده اند.

در سال ۲۰۱۹ این رقم اندکی رشد کرده و به سطح ۱۳‌میلیون و ۷۹۱‌هزار تن افزایش یافته است. این عدد در سال ۲۰۲۰ به‌شدت افت کرده و به میزان ۱۳‌میلیون و ۲۷۱‌هزار تن کاهش پیدا کرده است.

در ۱۰‌ماهه منتهی به اکتبر ۲۰۲۱، اما به‌نظر شوک ناشی از پاندمی کاملا از بین رفته و تقاضا برای روی نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۸۰۰ هزارتن افزایش داشته است. در این ۱۰ ماه کل مصرف جهانی روی ۱۱ میلیون و ۶۸۷ هزارتن بوده و این در حالی است که در ۱۰ ماهه منتهی به اکتبر ۲۰۲۰ مصرف روی کمتر از ۱۰ میلیون و ۸۶۵ هزار تن بود. روندی که نشان می‌دهد کاهش تولید روی نه‌تن‌ها عمدی است که عرضه و تقاضا در مسیر تعدیل‌شدن قرار دارد.

در اکتبر ۲۰۲۱ در حالی یک‌میلیون و ۱۵۷ هزار تن روی مصرف شده است که در جولای همین سال مصرف ماهانه از مرز ۲/ ۱ میلیون تن عبور کرده بود.

روی به چه دردی می‌خورد؟

بعد از شنیدن انبوهی از آمار‌های تولید، مصرف، استخراج، قیمت و بهای میانگین، بد نیست زنجیره ارزش روی را نیز مورد بررسی قرار دهیم. این فلز پرکاربرد که در صنایع لوله و نورد، تولید ورق استیل و فولاد با مقاومت بالا، در کنار تجهیزات تبادل حرارتی استفاده‌های بسیاری دارد، در طیف وسیعی از صنایع بهداشتی، شیمیایی و لاستیک -پلاستیک مصرف دارد. از آنجا که هنوز در بسیاری از صنایع و خدمات، استفاده از لوله‌های گالوانیزه و ضدآب و ضدزنگ یک نیاز حیاتی است، به‌کارگیری فلز روی برای تولید این قبیل لوله و اتصالات موضوعی ناگزیر است. همین عامل نیز به رشد پیوسته تقاضا برای این فلز منجر شده و همپای توسعه جهان و رشد مناطق فقیرتر، روی نیز کاربرد‌ها و استفاده‌های بیشتری پیدا کرده است.

تولیدکنندگان عمده روی

نگاهی به بازار جهانی روی نشان می‌دهد مهم‌ترین بازیگران عرضه روی در دو بخش از جهان یعنی آسیا - اقیانوسیه و قاره آمریکا جا خوش کرده اند. همانند بسیاری از فلزات دیگر، در این صنعت نیز چین حاکم بلامنازع تولید است و استخراج نیمی از کل روی جهان را برعهده دارد. دستکم تا سال ۲۰۱۹، ۵/ ۴۶ درصد کل استخراج جهانی روی در چین و کارخانجات چینی صورت‌گرفته است. در عین حال، بیش از ۳۳‌درصد کل روی جهان که معادل ۳/ ۴ میلیون تن است، در این کشور تولید می‌شود. در رده‌های بعدی هم بازیگران دیگری وجود دارند که سهم قابل‌توجهی از این بازار را به خود اختصاص داد ه اند. پیش از همه، پرو با تولید ۴/ ۱ میلیون تن ۱۱ درصد کل روی جهان را راهی بازار می‌کند. استرالیا با ۳/ ۱ میلیون تن و سهم ۲/ ۱۰ درصدی در رده بعدی قرار دارد و هندوستان با ۸۰۰ هزارتن و سهم ۳/ ۶ درصدی چهارمین بازیگر بازار فلز روی است.

ایالات‌متحده آمریکا با ۷۸۰ هزار تن از سهم ۱/ ۶ درصدی در تولید این فلز برخوردار است. مکزیک با ۶۹۰ هزار تن و سهم ۳/ ۵ درصدی در رده بعدی بازیگران بزرگ روی قرار دارد. ضمن اینکه بولیوی با تولید ۴۶۰ هزار تن و ۶/ ۳ درصد دیگر وزنه مهم در بازار فلز روی است. از نکات جالب درباره بازیگران بازار فلز روی، کشور کره‌جنوبی است که استخراج ۵/ ۶ درصد از کل روی جهان را برعهده دارد.

از دیگر نکات جالب درباره روی، بازیافت ۱۰ درصدی این فلز است که وضعیتی برخلاف سرب دارد. در گزارش هفته گذشته این صفحه درباره فلز سرب به این موضوع اشاره شد که بخش اعظم مصرف سالانه سرب از محل بازیافت سرب به‌کار رفته در باتری خودرو‌ها به‌دست می‌آید. عددی که برای روی تنها حدود ۱۰ درصد است و کفاف افزایش پیوسته تقاضا برای روی را نیز نمی‌دهد. ورق‌های گالوانیزه و ضدزنگ و ضدآب که در صنایع مختلف کاربرد دارد، مهم‌ترین منابع بازیافت این فلز گران قیمت هستند. روی موجود در باتری‌ها نیز از جمله منابع بازیافتی این فلز است. هرچند ورق‌های گالوانیزه به دلیل عمر بالا، با فاصله زمانی قابل‌توجهی قابلیت برگشت به چرخه تولید و مصرف را دارند.

منبع: دنیای اقتصاد