اثر پاندمی بر فلز خاکستری

به گزارش می‌متالز، دلیل این موضوع رشد سرمایه گذاری در معادن نقره، مس و آلومینیوم است که به‌صورت اجتناب ناپذیری روند استحصال سرب از معادن را تقویت می‌کند. به این ترتیب می‌توان ادعا کرد هرچه تقاضا برای سایر فلزات بیشتر شود، این وضعیت روی تولید سرب نیز تاثیر مثبت خواهد گذاشت. برخی تحلیلگران سه نیروی قدرتمند را در تعیین وضعیت سرب در بازار جهانی دخیل می‌دانند. سیاست‌های حکومتی در حوزه اقتصاد و تقویت صنعت نخستین عاملی است که اگر کماکان ادامه داشته باشد، فضا را برای افزایش مصرف تقویت خواهد کرد. دومین مورد شدت‌گرفتن واکسیناسیون در مناطق کمتر توسعه‌یافته جهان است که از قضا موجب خواهد شد تا معادن بیشتری امکان تقویت تولید و استفاده از تمام نیرو‌های خود را پیدا کنند.

در عین حال، تحولات در سطح اقتصاد خرد و رفتار‌های بازیگران مختلف در حوزه خرید و سرمایه گذاری در سرب، دیگر نیرویی است که در شکل دهی به آینده فلز سنگین و خاکستری نقشی اساسی را ایفا خواهند کرد. بررسی این سه نیرو نشان می‌دهد انتظار افزایش قیمت برای فلزی همچون سرب موضوعی منتفی است. تحلیلی که موسسه SMM چین نیز ارائه‌کرده، نشان می‌دهد تحلیل بنگاه داده پردازی فلزات شانگ‌های از آتیه سرب، قیمت ۲۲۶۵ تا ۲۳۳۵ دلاری برای هر تن از این فلز سنگین وزن است. واحد تحلیل داده بیزنس‌اینسایدر نیز اعدادی مشابه را برای سرب درنظر گرفته و برخی نیز برای انتهای سال ارقامی در محدوده ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۰ دلار را در نظر گرفته اند.

بخشی از این کاهش قیمت به دلایلی رخ خواهد داد که به ذات فلز سرب و الگوی مصرف آن در جهان امروز مربوط است. از آنجا که به‌نظر می‌رسد تولید و مصرف این فلز در وضعیت باثبات و حتی پایداری قرار دارد و احتمالا جریانات جدیدی شدت تولید و مصرف سرب را به‌سادگی تحت‌تاثیر قرارنخواهند داد، قیمت این فلز نیز به‌نظر صعودی نخواهد بود. البته وزن افول قیمت در سناریو‌های پیش‌روی سرب سنگین می‌تواند با شدت‌گرفتن سویه‌هایی نظیر اُمیکرون در جهان بالاتر رود، ولی با لحاظ جمیع‌جهات احتمال وقوع وضعیتی مشابه فصل دوم سال ۲۰۲۰ بسیار اندک است.

تحلیلگران مختلف درباره سرب نگاه‌های خاصی دارند. برای نمونه نویسندگان موسسه فوکوس‌اکونومیکز معتقدند: به دلیل احتمال افزایش تولید در زمستان که به شکل پایدار در چند ماه آینده در دسترس‌بودن سرب تصفیه‌شده را تا حدی افزایش خواهد داد، روند نزولی قیمت‌ها احتمالا قوت خواهد گرفت. در همین حال، تحلیلگران فوکوس‌اکونومیکز تصور می‌کنند قیمت سرب در پی افزایش ناگهانی پس از پاندمی، مستعد این است که تا حدی از سطح فعلی قیمت دور شود. دلیل این موضوع از نظر تحلیلگران این موسسه به بالاتر بودن قیمت‌ها نسبت به نرخ‌های واقعی و پایه برمی‌گردد.

گرچه سرعت واکسیناسیون در سطح جهان یا هر تاخیری در تحویل محموله‌ها احتمالا بر قیمت‌ها تاثیر می‌گذارد، اما کمتر کسی انتظار تحول جدی در قیمت سرب را دارد. شرکت کنندگان در نظرسنجی فوکوس‌اکونومیکز قیمت سرب را در سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۲۲ به‌طور میانگین حدود ۱۹۵۶‌دلار آمریکا پیش بینی کرده اند. از جمله عواملی که در این پیش بینی به آن توجه شده، هزینه‌های تصفیه کنسانتره سرب است که تا حدی متعادل شده است. از آن‌سو ظرفیت ذوب اولیه از منابع موجود معدن فراتر رفته که این دو مورد حد محدودی از افزایش تولید را در سال ۲۰۲۲ ممکن می‌سازند. علاوه‌بر این، صنعت بازیافت سرب - که دو‌سوم کل تولید جهانی را تولید می‌کند - به‌شدت به خرید باتری‌های ضایعاتی وابسته است، اما نمی‌تواند تاثیر زیادی بر میزان عرضه داشته باشد. برای نمونه نیروی خردی که می‌تواند میزانی از افزایش قیمت را در بهای سرب ایجاد کند، احتمال ایجاد حجم بالای تقاضا برای باتری جایگزین است. پیشتر این نیرو یکباره و با وقوع قرنطینه در تابستان گذشته ایجاد و پاسخ داده شد، از این‌رو در موج بعدی امکان دارد توسط مالکان وسایل نقلیه در زمستان ۲۰۲۲ تقاضای بالایی برای باتری‌های جدیدتر و قوی‌تر به بازار وارد شود که در آن صورت بهای باتری و طبیعتا بهای سرب را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. تحولات آب و هوایی هم در میزان تقاضا برای باتری و بازیافت سرب آن‌ها اثرگذار است.

در این قاب، بازیافت کنندگان سرب ممکن است حجم معمول باتری‌های ضایعاتی موردنیاز برای تغذیه کوره‌های خود را نتوانند تامین نکنند که این نیز بر تحولات عرضه و تقاضای سرب در جهان اثر خواهد گذاشت.

کرونا با سرب چه کرد؟

سرب که در شمار پنج فلز پرکاربرد جهان قرار دارد، عمدتا به دلیل دامنه مصرف محدود و کاربرد کمتر، قیمتی پایین‌تر از مس دارد. این فلز که در بخش‌ها و محصولات محدودی مصرف دارد، در شمار اندکی از کشور‌ها تولید می‌شود و بازیگران متعددی ندارد. موضوعی که باعث شده تا تغییر چندانی در روند تولید و سرمایه گذاری برای فرآوری بیشتر از معادن سرب صورت نگیرد. سرب که از جمله فلزات به‌شدت سمی و ضدمحیط‌زیست به‌شمار می‌رود، در اهداف جهانی کربن زدایی یکی از فلزاتی است که کانون حمله طرفداران اقتصاد سبز است. در پاندمی، سرب همچون بسیاری از فلزات روند کاملا متناقضی از قیمت را تجربه کرد. کرونا باعث شد تا پس از یک سقوط آزاد قیمت بسیاری از مواد خام و فلزات اساسی روندی صعودی در پیش گیرد و حتی رکورد‌های قیمت را در یک دهه اخیر جابه‌جا کند. این اتفاق برای بسیاری از فلزات از جمله آلومینیوم رخ داد. سرب که سال ۲۰۱۹ را با قیمت ۱۹۴۰ دلاری شروع کرد، تا پایان سال در همین محدوده باقی ماند و سال را با نرخ ۱۹۷۵‌دلاری به پایان برد. این نرخ با هجمه یکباره پاندمی در سال ۲۰۲۰، تا سطح ۱۶۵۱‌دلار سقوط کرد و شرایط مشابه بحران جهانی اقتصاد در سال ۲۰۰۸ را بازار فلزات تحمیل کرد.

این قاعده با کشف واکسن تغییر کرد و تزریق دز‌های بیشتر و گسترش واکسیناسیون، موجب شد تا تقاضا برای فلزات خود را با رشد دوباره مصرف در جهان هماهنگ کند. در این مسیر بود که دوباره فضا برای افزایش قیمت سرب مهیا شد و هرچه قرنطینه کمرنگ‌تر و واکسیناسیون پررنگ‌تر شد، قیمت سرب نیز کانال‌های بالاتری را فتح کرد. البته رشد قیمت سرب نه مانند آلومینیوم و مس بود و نه همچون فولاد؛ بلکه مختصات خاص خود را داشت که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.

فراز و فرود قیمتی در بازار سرب

این فلز در حالی سال ۲۰۲۱ را با بهای ۲۳۳۷ دلاری به پایان رساند که بهای سرب در اوایل سال ۲۰۲۱ از مرز ۱۹۷۵ دلار گذشته بود. اگر صرفا این دو عدد مبنای کار قرار گیرند، بهای سرب در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۸ درصد رشد داشته است. البته در برخی مقاطع قیمت بالاتر نیز رفت و گاه نیز قیمت به کمتر از ۱۹۰۰ دلار عقب نشست. به‌طور کلی، در سالی که گذشت بهای این فلز فراز و فرود بسیاری را تجربه کرد. قیمت در یک دوره نسبتا طولانی در سال ۲۰۲۱ روندی صعودی را پشت‌سر گذاشت، در واقع از اواخر فصل اول بود که پس از یک سقوط آزاد قیمتی، بهای سرب در جهان افزایش یافت و از ۱۸۹۱‌دلار در میانه‌ماه سوم (ماه مارچ)، به ۲۴۹۴ دلار در اواسط هشتمین‌ماه سال (ماه اوت) رسید. سرب در نهایت سال را در حالی به پایان برد که حواله‌های نقدی تحویل فوری این فلز در محدوده ۲۳۰۰ دلار برای هر تن معامله می‌شد.

تولیدکنندگان مهم در جهان

سرب در جهان ۶ تولیدکننده بزرگ دارد که بخش اعظم نیاز جهان به استحصال سرب از معادن را به بازار عرضه می‌کنند. چین همانند بسیاری از فلزات، در تولید سرب نیز پیشتاز است به شکلی که ۴۶‌درصد از کل تولید جهان توسط این کشور انجام می‌شود. چین سالانه بین ۲ تا ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن سرب تولید می‌کند و بازیگر اصلی این حوزه با اختلافی فاحش نسبت به رقباست، پس از چین این استرالیاست که با ۱۰ درصد تولید جهان، در سال حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزارتن سرب تولید می‌کند. آمار تولید استرالیا در سال ۲۰۱۹ بیش از ۴۳۰ هزار تن بوده و پس از کاهش ملموس در سال ۲۰۲۰، در سال ۲۰۲۱ همین میزان را روانه بازار کرده است. پرو دیگر بازیگری است که با سهم ۵/ ۶ درصدی قادر است سالانه بیش از ۲۹۰ هزار تن سرب تولید کند، پس از این بازیگر، ایالات‌متحده آمریکاست که با تولید حدود ۲۸۰ هزار تن سرب در رده بعدی قرار داشته و سهمی ۲/ ۶ درصدی در تولید جهان دارد. مکزیک هم که از تولیدکنندگان مهم فلزات اساسی است با تولید سالانه ۲۴۰ هزار تن بیش از ۵/ ۵ درصد سهم بازار جهان را به خود اختصاص داده است. بازیگر بعدی که ۵ درصد تولید سالانه جهان را در اختیار دارد، روسیه است که سالانه حدود ۲۲۰ هزار تن تولید دارد. شواهد موجود نشان می‎دهد دیگر بازیگران ریز و درشت جهان هم مجموعا ۹۴۰ هزار تن سرب در سال تولید می‌کنند و یک‌پنجم عرضه جهانی سرب را در اختیار گرفته اند.

روند جهانی تولید و مصرف در دهه اخیر

یک دهه است که تولید سرب تغییر چندانی نداشته و تحول چشمگیری را تجربه نکرده است. از سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۲۰ کل استحصال جهانی سرب در محدوده ۴ تا ۵ میلیون تن قرار داشته است. بیشترین مقدار تولید در این دوره زمانی به سال ۲۰۱۴ مربوط است که تولید جهانی سرب از مرز ۵ میلیون و ۲۵۰ هزار تن گذشت. کمترین مقدار تولید نیز به سال پاندمی مربوط بود که تولید به زیر ۴ میلیون تن سقوط کرد. دلیل اصلی این موضوع بسته‌شدن مهم‌ترین معادن پرو و مکزیک به دلیل شیوع گسترده بیماری و ممنوعیت‌های قرنطینه بود. با اینکه تولید افزایش چشمگیری نداشته، اما طی ۱۵ سال اخیر مصرف سرب در جهان به دلیل رشد تولید خودرو بیش از ۵ میلیون تن افزایش یافته است. این اضافه مصرف، اما نه از محل تولید بیشتر که با بازگرداندن دوباره سرب مصرف‌شده در صنایع تامین می‌شود، در واقع بخش عمده باتری‌های مختلفی که در سال تولید می‌شوند به سرب نیاز مبرم دارند و به همین دلیل منبعی غنی برای بازیافت فلز سمی سرب هستند. شواهد موجود نشان می‌دهد نرخ بازیافت سرب به‌کاررفته در باتری‌های اسیدی در آمریکای‌شمالی و اتحادیه اروپا نزدیک به ۱۰۰ درصد است. از این منظر، تولید سرب نمی‌تواند به‌جز به دلیل افزایش دامنه مصارف، توجیهی چشمگیری داشته باشد. روند جهانی به‌کارگیری این فلز نیز بازگوکننده همین موضوع است. مصرف سالانه سرب که در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۱ میلیون و ۷۵۴ هزار تن بوده، تنها در دو سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ روندی نزولی از مصرف را تجربه کرده است. در عمده سال‌های اخیر مصرف سرب جهان در محدوده ۱۲‌میلیون تن قرار داشته است، در واقع به‌طور دقیق اگر بررسی شود، مصرف سرب در ۶ سال اخیر بین ۱۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تن تا ۱۲ میلیون و ۲۹۰ هزار تن در نوسان بوده و تغییر چشمگیری نداشته است.

با اینکه هنوز نمی‌توان درباره سال ۲۰۲۱ با دقت کامل قضاوت کرد، اما آمار‌های گروه مطالعه جهانی سرب و روی نشان می‌دهد در نیمه اول ۲۰۲۱ مصرف ماهانه سرب در جهان بین ۹۵۰ تا یک‌میلیون و ۴۰ هزار تن در‌ماه در نوسان بوده است. در فاصله ژانویه تا اکتبر ۲۰۲۱، استحصال سرب از معادن ۳ میلیون و ۸۳۸ هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۰، رشدی ۵/ ۴ درصدی را تجربه کرده است. آمار‌های این نهاد معتبر حوزه سرب و روی نشان می‌دهد تولید جهانی سرب از محل استحصال و بازیافت این فلز هم در فاصله ژانویه تا اکتبر ۲۰۲۱ بیش از ۱۰ میلیون و ۱۱۸ هزار تن بوده که رشدی ۴ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد. از نقطه نظر مصرف نیز در همین دوره زمانی در سال ۲۰۲۱، مصرف ۵ درصد رشد کرده و به ۱۰ میلیون و ۱۰۳ هزار تن رسیده است.

مصارف عمده فلز سنگین

عمده مصارف سرب در صنعت خودرو و تولید باتری به‌کار می‌رود که برمبنای برخی برآوردها، تا ۸۵ درصد کل تولید سرب جهان در این بخش مصرف می‌شود. ۷ درصد از کل تولید سالانه این بخش هم به رول اکسترودشده سرب مربوط است و ۵ درصد نیز به انواع نمک‌ها و اکسید‌های این فلز مربوط است. این فلز البته مصارف دیگری هم دارد که سهم ناچیزی از کل تولید سالانه این فلز را به سمت خود جذب می‌کند.

رجوع به گذشته سرب نشان می‌دهد این فلز سنگین گرچه عمدتا در یکصد سال اخیر در صنعت خودرو مورد استفاده قرار گرفته، اما در رشته فعالیت‌های به‌شدت متنوعی مصرف و کاربرد دارد. برای نمونه سرب همچنان در صنعت اسلحه سازی و تولید مهمات کاربرد دارد. همچنین از این فلز در صنایع هسته‌ای و نیز ساخت بیمارستان‌ها استفاده بسیاری می‌شود. در آزمایشگاه‌های پرتودرمانی و اتاق‌های تست MRI کاربرد این فلز جهت ممانعت از انتشار پرتو‌های خطرناک هسته‌ای حیاتی است. به‌جز این، صنایع کاشی و سرامیک نیز بعضا و از سال‌ها پیش شاهد استفاده از این فلز خاص بوده است. مصارفی محدود و مشخص در صنایع تولید سیم کابل و صنعت برق یا مصرف سرب به‌عنوان پایه فن لحیم کاری از دیگر مواردی است که می‌توان در این بخش به آن اشاره کرد.

منبع: دنیای اقتصاد