کنگو در مظان اتهام کسری بازار کبالت/ تولید و تجارت جهانی کبالت

به گزارش می‌متالز، کبالت مانند نیکل فقط به صورت ترکیب شیمیایی یافت می‌شود و در آلیاژ‌های مقاوم در برابر حرارت و آلیاژ‌های مغناطیسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به گزارش سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده آمریکا، حدود ۶۰ درصد از کبالتی که در سطح جهان استخراج می‌شود، در ساخت باتری‌های لیتیوم‌یون در ابزار‌های پیشرفته (های‌تک) به کار می‌رود. کبالت یکی از سه فلزی است که در دمای اتاق فرومغناطیسی هستند و به آرامی در اسید‌های معدنی رقیق حل شده و به صورت مستقیم با هیدروژن و نیتروژن ترکیب نمی‌شود، اما در صورت حرارت‌دهی به آن با کربن، فسفر و گوگرد ترکیب خواهد شد.

اگرچه کبالت به صورت پراکنده در پوسته زمین یافت می‌شود، اما تنها ۰.۰۰۱ درصد از پوسته را شکل می‌دهد. این ماده به طور مستقیم استخراج نمی‌شود بلکه اغلب به عنوان یک محصول جانبی از استخراج سنگ معدن آهن، نیکل، مس، نقره، منگنز، روی و آرسنیک که حاوی ردپایی از کبالت هستند، استحصال می‌شود.

وضعیت تولید معدنی کبالت به صورت سنگ و کنسانتره در بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ در جهان مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن در نمودار ۱ به نمایش گذاشته شده است.

ذخایر کبالت در جهان در سال ۲۰۲۰ حدود ۷.۱ میلیون تن گزارش شده است که از این میزان، کنگو با برخورداری از سه میلیون و ۶۰۰ هزار تن، در صدر ذخایر این ماده معدنی در جهان قرار دارد. همچنین استرالیا با یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن ذخایر کبالت، در جایگاه دوم جهان ایستاده است. کوبا با برخورداری از ۵۰۰ هزار تن ذخایر کبالت، به عنوان سومین کشور برتر ذخایر این ماده معدنی در جهان شناخته می‌شود. شایان ذکر است که ذخایر این عنصر طی دهه گذشته، بدون تغییر باقی مانده است.

همان طور که در نمودار ۱ نیز به وضوح مشخص شده است، میزان تولید معدنی کبالت از سال ۲۰۱۱ تا سال ۲۰۲۰ روند صعودی داشته و سالیانه به طور متوسط حدود ۴ درصد بر تولید آن افزوده شده است. به عبارتی دیگر، تولید معدنی کبالت در جهان از ۹۸ هزار تن در سال ۲۰۱۱ به ۱۴۰ هزارتن در سال ۲۰۲۰ رسیده است. با توجه به اینکه کنسانتره کبالت به عنوان محصول جانبی در فرایند استخراج از معادن مس و نیکل است، قیمت این دو فلز بر تولید کبالت تاثیر می‌گذارد. این تاثیر زمانی بیشتر می‌شود که قیمت مس یا نیکل کاهش یابد. در این صورت مالکان معادن ترجیح می‌دهند تولید کبالت معدنی را نیز کاهش دهند. به‌طور کلی می‌توان گفت در چنین شرایطی، استخراج مس و نیکل و به دنبال آن کبالت، توجیه اقتصادی ندارد. اگرچه با توجه به افزایش روزافزون خوردو‌های برقی و کبالت به کار رفته در باتری‌های این خودروها، پیش‌بینی می‌شود که در آینده تقاضا برای این ماده معدنی افزایش پیدا کند و آینده روشنی برای این صنعت متصور شده است. همچنین صنایع به سمتی در حال حرکت هستند که در سایر صنایع نیز افزایش تقاضا برای کبالت پیش‌بینی شده است.

گفتنی است میزان تولید جهانی معادن کبالت از ۱۴۴ هزارتن در سال ۲۰۱۹، به ۱۴۰ هزار تن در سال ۲۰۲۰ میلادی کاهش یافت که حاکی از افت ۳ درصدی است. توقف تولید در معادن ماداگاسکار به منظور پیشگیری از شیوع ویروس کرونا، از دلایل این کاهش عنوان شده است.

طی مدت یاد شده، تولید کبالت در کنگو به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده کبالت در جهان به حدود ۹۵ هزار تن رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۹ (تولید ۱۰۰ هزار تن)، کاهش را نشان می‌دهد. با این حال کنگو همچنان در صدر تولیدکنندگان جهانی کبالت قرار دارد و ۷۰ درصد تولید جهانی این ماده معدنی را به خود اختصاص داده است. روسیه با تولید ۶.۳ هزار تن کبالت، دومین تولیدکننده برتر این ماده معدنی در جهان بود. استرالیا نیز با تولید ۵.۷ هزار تن در جایگاه سوم قرار گرفت.

چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده کبالت تصفیه شده جهان در سال ۲۰۲۰، کبالت را از معادن کنگو تامین کرده است. این کشور با مصرف بیش از ۸۰ درصد کبالت جهان، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده جهانی این ماده معدنی نیز بوده است. این در حالی است که تولید معادن کبالت چین از ۲.۵ هزار تن در سال ۲۰۱۹ به ۲.۳ هزار تن در سال ۲۰۲۰ کاهش یافته است.

تجارت جهانی کبالت معدنی در قالب واردات جهانی کنسانتره که با کد تعرفه ۲۶۰۵ در جهان تجارت می‌شود، در بازه زمانی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن در نمودار ۲ ارائه شده است. مطابق با این نمودار میزان واردات جهانی کبالت در طی بازه زمانی مورد بررسی روند کاهشی را پیموده است و سالانه به طور متوسط حدود ۱۸ درصد از واردات کنسانتره کبالت کاسته شده است. بیشترین واردات کنسانتره کبالت در جهان مربوط به چین و مراکش است که هر کدام به ترتیب، ۸۲ و ۱۱ درصد از کل واردات کنسانتره کبالت در سطح جهان را به خود اختصاص داده‌اند. پس از بررسی روند ۱۰ ساله صادرات جهانی کنسانتره کبالت، مشخص شد که کشور‌های کنگو، هنگ‌کنگ، زامبیا و ایرلند به ترتیب بیشترین سهم از صادرات این محصول را به خود اختصاص داده‌اند.

همان طور که اشاره شد، کشور کنگو بیشینه تولید کبالت معدنی را در سطح جهان دارد و از سال ۲۰۱۳ اقدام به ممنوعیت صادرات کنسانتره مس و کبالت کرد تا شرکت‌های معدنی برای پردازش و پالایش سنگ معدنی در کشور تشویق شوند. در همین راستا صادرات این محصول روند کاهشی را تجربه کرد، اما ظرفیت ذوب ناکافی باعث شد تا طی این سال‌ها از این ممنوعیت چشم‌پوشی شود. منفعت لغو این قانون علاوه بر اینکه صادرات کنگو را افزایش داد، به اقتصاد زامبیا نیز کمک شایانی کرد؛ چرا که این کشور، مس و کبالت کنگو را فرآوری می‌کند. با لغو این قانون در سال ۲۰۲۰، انتظار می‌رود در آینده‌ای نه چندان دور تجارت این ماده دوباره رونق پیدا کند.

منبع: فلزات آنلاین