تغییر جغرافیای رشد تولید صنعتی

به گزارش می‌متالز، نرخ حدودا ۲درصدی رشد تولید صنعتی جهان کمترین عدد جهش ماهانه تولید در پنج‌قاره از ابتدای ۲۰۲۲ است. رشد شاخص تولید صنعتی جهان به‌ترتیب در ماه‌های ژانویه، فوریه و مارس معادل ۶/ ۳درصد، ۱/ ۵درصد و ۹/ ۳‌درصد بوده است. مشکلاتی که جهان در سال‌های قبل با آن روبه رو بود و گمان می‌رفت رو به بهبود است، از جمله کرونا بار دیگر در چین سربرآورده است و شهر‌های بزرگ صنعتی چین دوباره با قرنطینه و مقررات محدودیت در آمد و شد مواجه اند. در آسیا دیگر اقتصاد بزرگ، ژاپن نیز اوضاعی مناسب ندارد و در بخش تولیدات صنعتی رشد منفی ثبت کرده است.

به علاوه دو تامین‌کننده بزرگ مواد اولیه جهان، یعنی روسیه و اوکراین به جنگ با یکدیگر مشغول هستند و اوضاع تامین مواد اولیه را در جهان با بحران مواجه کرده اند. تداوم جنگ در اوکراین گرچه برای دو کشور ضرر‌های بسیاری دارد؛ اما اثری سوء بر کل اقتصاد جهان دارد. تاثیرات جنگ در اقتصاد‌های بزرگ بیش از هر کجا در اروپا تاثیر داشته و رشد تولیدات صنعتی در این قاره را به نزدیک صفر رسانده است. در عین حال دو منطقه‌ای که هم از کرونای چین و هم از جنگ فاصله‌ای بیشتر دارند، یعنی آمریکای شمالی و آمریکای لاتین، رتبه‌های یکم و دوم رشد شاخص تولید صنعتی جهان در ماه آوریل را ثبت کرده اند. در واقع می‌توان ادعا کرد که در ماه آوریل ۲۰۲۲ در نتیجه فشار قرنطینه ناشی از کرونا در چین و فشار جنگ اوکراین بر بازار انرژی و کامودیتی در اروپا، قطب رشد تولید صنعتی به قاره آمریکا و به طور خاص آمریکای شمالی منتقل شده است. پیش‌تر آسیا-اقیانوسیه و به طور خاص چین، محور رشد تولید صنعتی جهان بودند. حالا، اما آمریکای شمالی موتور اصلی رشد تولید صنعتی جهان در آوریل ۲۰۲۲ بوده، به طوری که در این ماه نرخ ۶ درصد رشد مثبت را در این حوزه به ثبت رسانده است. به‌رغم چنین وضعیتی، همه صنایع جهان نسبت به مارس ۲۰۲۲، در آوریل ۲۰۲۲ وضعیت بدتری پیدا کرده اند. البته رشد منفی خودرو اندکی کم شده؛ ولی اوضاع در این بخش همچنان بحرانی است.

شواهد گزارش تازه یونیدو نشان می‌دهد که در چهارمین ماه از سال ۲۰۲۲ تولید صنعتی نصف شده است. وضعیت صنایع در آوریل ۲۰۲۲ از نظر رشد تولید صنعتی تغییراتی داشته که مهم‌ترین آن عدم‌بهبود شرایط در رشته فعالیت‌های ۱۱ گانه صنعتی است. در این ماه بدترین صنایع جهان، به ترتیب «صنایع خودرو و قطعه»، «فلزات اساسی» و «صنایع فرآوری مواد معدنی غیرفلزی» بوده اند که البته نامناسب‌ترین شرایط در صنعت خودرو وجود دارد. بر این مبنا آخرین گزارش یونیدو مهر تاییدی است بر خبر‌های هفته و روز‌های گذشته پیرامون بحران در زنجیره تامین تسلا، فورد، نیسان، هوندا و جنرال‌موتورز. یک گزارش از بلومبرگ که برمبنای داده‌های ۶ موسسه تحقیقاتی در جهان گردآوری شده است، نشان می‌دهد که نه‌تن‌ها این وضعیت به افول حجم فروش سالانه خودرو در آمریکا تا سطح ۱۳ میلیون دستگاه منجر خواهد شد، بلکه از محل خوابیدن صدها هزار دستگاه خودرو در پارکینگ شرکت‌های خودروساز به دلیل نقص تراشه، میلیون‌ها دلار زیان به صنعت خودرو وارد خواهد شد. اما از آن سو، مناسب‌ترین وضعیت را در بین صنایع جهان بخش‌های «کامپیوتر، الکترونیک و قطعات های‌تک اپتیکی»، «بخش دارو» و «صنایع غذا» داشته اند. بررسی «دنیای‌اقتصاد» از آخرین گزارش یونیدو پیرامون شاخص تولیدات صنعتی جهان گویای توقف رشد تولید محصولات با فناوری متوسط و بالاست. در عین حال، کالا‌های با سطح تکنولوژی پایین و سطح تکنولوژی متوسط با نرخ رشد تولید ۲ درصدی در آوریل ۲۰۲۲ وضعیت به‌نسبت بهتری را در چهارمین ماه از سال‌جاری تجربه کرده اند.

در ماه گذشته، یعنی مارس ۲۰۲۲ رشد شاخص تولیدات صنعتی جهان به ۹/ ۳درصد رسید که کمتر از میانگین نرخ رشد شاخص تولیدات صنعتی جهان در فصل بهار بود. به نظر می‌رسد در نخستین ماه فصل دوم اوضاع بدتر شده و نرخ رشد آن حتی به‌نسبت ماه آخر و میانگین فصل اول به نصف رسیده باشد؛ موضوعی که اثر بالای چالش‌های جهانی بر تولید و صنعت در سال‌جاری را نشان می‌دهد. تاثیرات دامنه دار شیوع ویروس کرونا همچنان بر پیکر اقتصاد جهانی، از جمله در بخش تولیدات صنعتی جهان، قابل مشاهده است؛ هرچند جز یکی، دو بخش نشانه‌های رشد باثبات در ماه آوریل با سرعتی کمتر از ماه‌های پیشین پیداست. براساس گزارش ماهانه یونیدو در ماه آوریل و در مقایسه بین منطقه ای، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی و کارائیب بهترین عملکرد را داشته اند. در این ماه چین با کاهش ۷/ ۰ درصدی رشد تولیدات صنعتی نسبت به ماه پیش روبه روست که دلیل عمده آن مقررات وسیع منع آمدوشد در شانگ‌های و دیگر شهر‌های بزرگ صنعتی عنوان شده است.

پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آینده نیز تاثیر منفی معضلات پابرجای امروز وجود داشته باشد؛ مشکلاتی در خصوص اختلال در زنجیره عرضه و روند صعودی قیمت‌های کامودیتی ها. علاوه بر این، چشم انداز ادامه درگیری نظامی در اوکراین نشان می‌دهد، نظر به وزن این کشور و فدراسیون روسیه در زنجیره عرضه مواد خام اساسی، انرژی و دیگر کالاها، این جنگ همچنان بر اقتصاد اروپا به‌طور اخص و نیز جهان به طور کلی تاثیر منفی دارد.

نرخ رشد تولیدات صنعتی در آوریل ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه سال گذشته در آمریکای شمالی و آمریکای لاتین و کارائیب به ترتیب ۶ درصد و ۱/ ۴‌درصد عنوان شده است. در آمریکای لاتین و کارائیب این تاثیر مثبت بیشتر به دلیل عملکرد مثبت مکزیک، آرژانتین و کلمبیا بوده است؛ با اینکه کشور‌های آسیایی عمدتا رشد مثبت داشته اند چین و ژاپن، دو اقتصاد بزرگ قاره با عملکرد منفی نفس رشد آسیا را گرفته‌اند. اروپا هم که در گرداب مشکلات مختلف غرق شده، در آوریل ۲۰۲۲ تنها ۱/ ۰‌درصد رشد را در تولیدات صنعتی خود به ثبت رساند که گویای قفل شدن تولید در قاره سبز است. شواهد موجود نشان می‌دهد، راه‌هایی که این کشور‌ها هر یک به‌تن‌هایی از آن رشد داشته اند متنوع است.

آمار یونیدو می‌گوید رشد تمامی بخش‌های با فناوری بالا، متوسط و پایین نسبت به ماه‌های پیشین کاهش داشته است. در مقیاس جهانی صنایع با فناوری بالا و پایین در آوریل سال ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه سال گذشته شاهد رشد ۲ درصدی بوده است. این درحالی است فناوری‌های متوسط تنها ۲/ ۰‌درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است. رشد تولید صنعتی در جهان در محصولات با فناوری بالا در فصل اول ۲۰۲۱ با شدت زیادی اوج گرفت، سپس با همان سرعت عقبگرد کرد؛ روندی که حالا به سطح صفر نزدیک شده است. این وضعیت البته احتمالا در نتیجه بحران کرونا در چین در گزارش‌های بعدی یونیدو با شدت بیشتری منعکس خواهد شد.

گزارش یونیدو شواهد دیگری از شاخص تولیدات صنعتی جهان را در خود دارد. اگر این گزارش به تفکیک کشور‌ها تحلیل شود، می‌توان مهم‌ترین کشور‌های اثرگذار بر مهار کردن جهش تولید در پساپاندمی را چین دانست. تولیدات چین در بخش صنایع با فناوری بالا رشدی نداشته و صنایع با فناوری پایین رشد منفی داشته است؛ روندی که می‌تواند به معنی خاموش شدن مهم‌ترین موتور رشد تولید جهان باشد. گزارش یونیدو تصویر دقیقی از وضعیت آفریقا، خاورمیانه یا اورآسیا منتشر نکرده است. در بخش‌های مختلف صنعت، خودروسازی همچنان با دردسر روبه‌روست و به دلیل مواجه شدن با کمبود مواد اولیه و کالا‌های واسطه رشد منفی ۸/ ۵ درصدی را ثبت کرده است. تمامی صنایع دیگر نسبت به ماه‌های گذشته با کاهش روند رشد مواجه هستند.

منبع: دنیای اقتصاد