بیسموت چشم به راه تولید سرب

به گزارش می‌متالز، بیسموت فلزی سنگین و شکننده به شمار می‌آ‌ید که از نظر شیمیایی مشابه آرسنیک و آنتیموان است. بیسموت نسبت به سایر فلزات خواص مغناطیسی قوی‌تری دارد و به استثنای جیوه، از سایر فلزات رسانایی حرارتی کم‌تری نیز دارد. این فلز که نسبت به سایر فلزات سنگین سمیت کمتری دارد، در صنعت لوازم آرایشی، رنگ‌دانه‌ها و صنایع دارویی به‌کاربرده می‌شود.

بیسموت کاربرد‌های متالورژی بسیار متنوعی نیز دارد. یکی از این کاربرد‌ها استفاده از آن به عنوان افزودنی مناسب برای افزایش کیفیت متالورژی در صنعت ریخته‌گری و جایگزینی غیر‌سمی برای سرب در برنج، فولاد‌های ماشین‌کاری آزاد و لحیم‌کاری است. پس از سال ۲۰۱۴ و زمانی که الزام بدون سرب بودن لوله‌ها و لوله‌کشی‌های و حذف سرب در راستای قانون آب آشامیدنی ایمن برای کاهش حداکثر محتوای سرب انجام شد، استفاده از بیسموت برای اتصالات لوله، تجهیزات و کنتور‌های آب نیز افزایش یافت.

آلیاژ‌های حاوی بیسموت را می‌توان در دستگاه‌های نگهدارنده برای سنگ‌زنی لنز‌های نوری، به عنوان یک پرکننده موقت برای جلوگیری از آسیب به لوله‌ها در عملیات خمشی، به عنوان مکانیزم تحریک‌کننده برای اسپرینکلر‌های آتش‌نشانی و در کاربرد‌های دیگری که نقطه ذوب پایین ایده‌آل است، استفاده کرد. لازم به ذکر است که خمیر فیلم آلیاژ بیسموت تلوریم اکسید در ساخت دستگاه‌های نیمه‌هادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ذخایر جهانی بیسموت بر اساس بیسموت محتوی ذخایر سرب در جهان برآورد می‌شوند؛ چراکه بیسموت به عنوان محصول جانبی فرایند ذوب سرب به‌دست می‌آید. بیسموتینیت و بیسمیت، مهم‌ترین سنگ‌های معدن بیسموت هستند. تنها معدنی که محصول اصلی آن بیسموت است، معدن تانسا نام دارد که در بولیوی قرار دارد. برآورد شده است که در سطح جهان، حدود ۳۷۰ هزار تن ذخیره بیسموت وجود دارد. عمده ذخایر بیسموت که در کانسنگ‌های سربی یافت می‌شود، در کشور‌های چین و کانادا قرار دارند. کانسنگ این فلز معمولا در جهان تجارت نمی‌شود بلکه شکل ناخالص و خالص فلزی آن مورد تجارت قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است یکی از مهم‌ترین عواملی که باید در تولید بیسموت به آن توجه داشت، این است که تولید فلز بیسموت بیش از وابستگی به تقاضای بازار، به تولید سرب وابستگی دارد.

جهش تقاضای جهانی بیسموت در پی افزایش تولید سرب

در نمودار یک، مهم‌ترین واردکنندگان فلز بیسموت و مصنوعات ساخته شده از این فلز نشان داده شده است. بزرگ‌ترین واردکننده این فلز در جهان هنگ‌کنگ است، اما باید بدین نکته توجه کرد که ممکن است هر یک از کشور‌های واردکننده بیسموت پس از فرآوری، آن را به صورت آلیاژ بیسموت دوباره به فروش برسانند. در سال ۲۰۲۱، حدود ۱۲ هزار تن از این فلز در دنیا تجارت شده است. واردات جهانی این فلز در بازه زمانی مورد بررسی، از حدود هشت هزار تن در سال ۲۰۱۲ به ۱۲ هزار تن در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته و این به معنی رشد سالانه ۴.۶ درصدی واردات این فلز است.

هنگ‌کنگ ۱۷ درصد از واردات جهانی بیسموت را به خود اختصاص داده است. نکته قابل توجه در مورد این کشور، افزایش واردات فلز بیسموت طی سال‌های انتهایی بازه مورد بررسی است. آمریکا، آلمان و بلژیک پس از هنگ‌کنگ، بیشترین سهم از واردات این فلز را در اختیار دارند. سهم این کشور‌ها از واردات جهانی بیسموت به ترتیب ۱۶،۱۰ و ۷ درصد کل واردات جهان در سال ۲۰۲۱ بوده است. آمریکا به عنوان یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان بیسموت در جهان، عمده نیاز خود را از چین و سپس کره جنوبی تامین می‌کند. بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان نیاز بلژیک به بیسموت نیز به ترتیب آفریقای جنوبی، چین و آلمان هستند.

برای اطلاع بیشتر از تجارت جهانی بیسموت، در نمودار دو به بررسی صادرات بیسموت در سطح جهان در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ پرداخته شده است. همان طور که نمودار دو نیز نشان می‌دهد، صادرات جهانی فلز بیسموت در سال ۲۰۲۱ برابر با ۱۴ هزار تن بوده است. این اختلاف ما بین صادرات و واردات در سطح جهان، از خطا‌های گمرک کشور‌ها ناشی می‌شود. صادرات فلز بیسموت در سطح جهان در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۲، سالیانه به طور متوسط حدود ۶.۴ درصد رشد کرده است. چین به عنوان مهم‌ترین صادرکننده بیسموت در جهان مطرح است و سهم ۴۶ درصدی از صادرات این فلز را بر عهده دارد. همان طور که در نمودار دو نیز مشخص است، چین در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ بالاترین میزان تولید و صادرات بیسموت را داشته است، اما پس از وضع قوانین زیست‌محیطی، بسیاری از پالایشگاه‌های بیسموت در چین تعطیل شدند و صادرات بیسموت در این کشور کاهش یافت. بلژیک بیسموت را به صورت ناخالص از چین وارد می‌کند و پس از پالایش در داخل کشور، بیسموت تصفیه شده را به فروش می‌رساند. شایان ذکر است که اتحادیه اروپا صادرکننده حدود نیمی از بیسموت تصفیه شده در جهان است.

با توجه به اینکه کد تعرفه فلز بیسموت و آلیاژ‌های آن جدا نیست، در این گزارش به صورت تجمیعی به بررسی آن پرداخته شده است و آمریکا و هنگ‌کنگ به‌عنوان واردکننده و صادرکننده برتر گزارش شده‌اند. علت این امر این است که این کشور‌ها فلز بیسموت را از سایر مبادی وارداتی خریداری و پس از انجام فرآیندی، دوباره آن را صادر می‌کنند و مصرف‌کننده نهایی این فلز نیستند.

آینده بیسموت چگونه رقم می‌خورد؟

فلز بیسموت در صنعت خودروسازی نیز به کار می‌رود. ازجمله کاربرد‌های بیسموت در این صنعت می‌توان به پوشش‌های بدون زنگ‌زدگی، پوشش‌های مرواریدی، لنت‌های ترمز و لنت‌های کلاچ اشاره کرد. با توجه به افزایش روزافزون تقاضا در صنعت خودروسازی، پیش‌بینی می‌شود رشد بازار خودرو، رشد بازار بیسموت را در پی داشته باشد. با توجه به اینکه بیسموت در فرایند ذوب سرب تولید می‌شود، کاهش تولید سرب در جهان کاهش تولید بیسموت را در پی دارد. برآورد می‌شود که این کاهش تولید سرب، مانعی اصلی در رشد بازار جهانی بیسموت در دوره پیش‌بینی‌شده باشد.

منبع: فلزات آنلاین