فروش اوراق ارزی به ثبات نرخ ارز منجر خواهد شد؟/ طرح‌های پرهزینه برای کنترل نرخ ارز

‌می‌متالز - طرح‌های بانک مرکزی برای کنترل نرخ ارز شاید بتواند در موتاه مدت این بازار را مدیریت کند، اما در بلندمدت نخواهد توانست به اهداف مورد نظر دست پیدا کند. اوراق ارزی از آن دسته طرح‌هایی است که دولت با عبور نرخ ارز از کانال ۳۶ هزار تومان تصمیم به اجرای آن گرفته است.

به گزارش می‌متالز، البته ابهاماتی در این طرح نیز همانند دیگر طرح‌های پیاده سازی شده در بازار ارز وجود دارد. این طرح قرار است همزمان با فروش ارز سهمیه‌ای در شعب بانکی تعیین شده اجرا شود. فعالان اقتصادی معتقدند این طرح فارغ از تاثیراتی که می‌تواند بر بازار ارز داشته باشد، دولت ملکف است در گام نخست و مهم خود، تورم را مدیریت و کنترل کند. چراکه این تورم است که به نوسانات ارزی دامن می‌زند. برخلاف تصور عموم افزایش نرخ ارز منحر به تورم نمی‌شود و عامل رشد دلار، تشدید نرخ تورم است.

به هر ترتیب تصمیم جدید بانک مرکزی برای بازار ارز به مرحله اجرا درآمده و همه نگرانی مسوولان در راستای عدم صعود دلار به کانال ۳۷ هزار تومان است. در حال حاضر اوراق ارزی توسط بانک مرکزی عرضه می‌شود و ارز سهمیه‌ای نیز همزمان در شعب ارزی بانک‌ها طبق روال معمول به فروش می‌رسد. حال باید دید خرید اوراق ارزی بهتر است یا ارز سهمیه‌ای و خریداران کدام طرح را به دیگری ترجیح خواهند داد. همچنین مهم این است که این طرح چه نتیجه‌ای بر بازار ارز دارد و آیا می‌تواند از جهش نرخ ارز به کانال‌های بالاتر جلوگیری کند یا خیر.

در این رابطه علی صالح‌آبادی، رییس کل بانک مرکزی از معرفی ابزار جدید بانک مرکزی در حوزه بازار ارز خبر داده و اعلام کرد: افرادی که نگران نوسان در بازار ارز هستند و به این دلیل خرید ارز انجام می‌دهند باید بدانند که از ابزار جدیدی را در این حوزه معرفی خواهیم کرد تا بتوانند اوراقی را که منتشر می‌شود خریداری کنند و دیگر نگرانی از این جهت نداشته باشند. بر این اساس خریداران در سررسید‌هایی مشخص می‌توانند اوراق را به بانک مرکزی بفروشند و پس از این نگرانی افراد با این ابزار برطرف خواهد شد. اوراق ارزی یک امکان جدید سرمایه‌گذاری بوده که در دسترس قرار گرفته است. رئیس‌کل بانک مرکزی هفته قبل و دقیقا دو، سه روز پیش از شروع فروش ارز سهمیه‌ای در صرافی‌ها و شعبات منتخب بانکی، به مردم توصیه کرد برای خرید دلار و یورو عجله نکنند، چون قرار است ابزار جدیدی برای کنترل بازار ارز معرفی شود. حالا مشخص شده منظور علی صالح‌آبادی، توزیع اوراق ارزی در شعب منتخب بانک ملی کالا بوده است. طبق اعلام بانک مرکزی، اشخاص حقیقی بالای ۱۸ سال از روز شنبه ۲۸ آبان می‌توانند با مراجعه به شعب ارزی بانک ملی نسبت به خرید اوراق ارزی اقدام کنند.

یک کارشناس اقتصادی درباره ابزار جدید بانک مرکزی برای مهار و کنترل بازار ارز و فروش اوراق ارزی می‌گوید: بسته اجرایی بانک مرکزی، راهکار‌های گذرا و کوتاه‌مدت است. به عبارتی، حل مساله نیست و صرفا ما می‌توانیم به آن به عنوان ایجاد وقفه یا زمان نگاه کنیم.

وحید شقاقی‌شهری می‌افزاید: بانک مرکزی اعلام کرده که شما ریال خود را بدهید و عملا اوراق ارزی برای سررسید سال آینده دریافت کنید و در آن سررسید هم به بانک مراجعه کنید و دلار خود را تحویل بگیرید. او عنوان می‌کند: این کار عملا بلوکه کردن نقدینگی مردم در شرایط کنونی است که به بازار ارز مراجعه نکنند. به این شکل، هم جلوی التهاب در بازار ارز گرفته شود و هم این‌که نقدینگی عملا جمع شود.

این کارشناس اقتصادی تاکید می‌کند: این‌ها عملا راهکار نیست، ایجاد یک وقفه و گرفتن یک فرصت زمانی است تا التهاب تا حدودی فروکش کند. راه‌حل اساسی برای مساله ساماندهی بازار ارز، کنترل تورم در اقتصاد است و تا زمانی که نتوانیم تورم را مهار کنیم، نمی‌توانیم بازار ارز را ساماندهی کنیم. شقاقی‌شهری تصریح می‌کند: ما امسال بیش از ۴۰ درصد تورم را در اقتصاد ایران داریم، در حالی که شرکای ایران کمتر از ۱۰ درصد تورم دارند، بنابراین ما حداقل یک شکاف تورمی ۳۰ درصدی را بین ایران و شرکای تجاری‌مان داریم.

کامران ندری، اقتصاددان

تا به امروز در هیچ کشوری شاهد انتشار اوراق ارزی توسط بانک‌های مرکزی نبوده ایم. ریسک انتشار این اوراق بسیار بالاست و در صورتی که جهش نرخ ارز ادامه دار باشد توانایی بانک مرکزی برای باز پس دادن اوراق به مردم بسیار کم است. همین دلیل موجب شده هیچ گاه در کشور‌های بسیار توسعه یافته و حتی کشور‌های دیگر این اوراق منتشر نشوند. هرچند از این اوراق می‌توان به عنوان ابزاری برای کنترل نرخ ارز استفاده کرد. اما باید شرایطی مهیا باشد که بانک مرکزی از عدم جهش نرخ ارز اطمینان داشته باشد. امروز مجموعه عواملی که وجود دارند پیش بینی برای جهش نرخ ارز را دارند.

بانک مرکزی نمی‌تواند و نباید در شرایطی که همه عوامل به نفع رشد نرخ ارز است، ناشر این اوراق باشد. به عبارت بهتر درست این است که از انتشار این اوراق کناره گیری می‌کرد و اجازه می‌داد بازار سرمایه به انتشار اوراق بپردازد. با انتشار اوراق توسط بازار سرمایه، بانک مرکزی نیز به عنوان یک بازیگر قوی وارد میدان می‌شد. تاکنون از انتشار اوراق به عنوان ابزاری برای کنترل نرخ ارز در دیگر کشور‌ها دیده نشده است. نه اینکه این ابزار نمی‌تواند مانع رشد نرخ ارز باشد. به این دلیل که ریسک بسیار بالایی دارد و بانک‌های مرکزی ریسک پرخطر این ابزار را به جان نمی‌خرند.

درست این است که بازار سرمایه برای این نوع اوراق برنامه ریزی کند و صادرکنندگان ناشر این اوراق شوند. بانک مرکزی هم در عین حال می‌تواند در این بازار بازیگر مهمی باشد. به طور کلی به دلیل ریسک بالای انتشار اوراق و پیش بینی رشد نرخ ارز در کشور، بانک مرکزی طرح بسیار پرهزینه‌ای را برای خود در نظر گرفته است. مگر اینکه شانس بتواند با بانک مرکزی همراهی کند و نرخ ارز بالا نرود. البته این مورد بعید است. چراکه همه عوامل تاثیرگذار در رشد نرخ ارز در بازار دیده می‌شوند. بانک مرکزی خود را در معرض ریسک بزرگی قرار داده است. ضمن اینکه باید به صورت شفاف اعلام شود آیا قرار است در زمان سررسید، ارز به مردم پرداخت شود یا معادل ریالی آن قرار است تحویل داده شود و اینکه با چه نرخی قرار است این منابع محاسبه و پرداخت شود.

در این مدت شاهد افزایش نرخ دلار هستیم و شانسی برای روند کاهش نرخ ارز دیده نمی‌شود. در صورتی که قیمت ارز در طول این مدت رشد کند بانک مرکزی موظف است ریال بیشتری را تا زمان سررسید خلق کند و به دارندگان این اوراق تحویل دهد که چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.

منبع: خبرگزاری کسب و کار