کارنامه سد‌های مهم کشور

‌می‌متالز - بسیاری از سد‌های کشور نسبت به مدت مشابه سال گذشته دچار کم‌آبی شده‌اند و ذخیره آبی شان کمتر از آن است که توان تامین آب شرب کشور در طولانی‌مدت را داشته باشند. به ویژه آنکه به دلیل استفاده بی محابا از آب‌های زیرزمینی، آن ذخایر را از دست داده ایم و حتی در برخی شهر‌ها به دلیل عدم‌رعایت اصول دفن پسماند، به شیرابه و غیرقابل مصرف آلوده شده‌اند؛ بنابراین می‌توان گفت که بحران آبی، بقای ایران را به خطر انداخته است.

به گزارش می‌متالز، براساس گزارش شاخص‌های مهم آب و برق وزارت نیرو (بارش‌ها و سدها) حجم کل ورودی سد‌های کشور از ابتدای سال آبی تا سوم دی‌ماه ۱۲/ ۴ بوده و ۱۰‌درصد افت داشته است. این میزان در مدت مشابه سال گذشته، معادل ۵۸/ ۴ بوده است. از سوی دیگر، کل خروجی حجم سد‌های مخزنی کشور از ابتدای سال آبی جاری تا روز سوم دی، ۲۰/ ۵ بوده که نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. این میزان در مدت مشابه سال گذشته، ۴۱/ ۵ بوده و حدود ۴‌درصد کم شده است. حجم آب موجود در کل مخازن امسال تا سوم دی نیز ۰۷/ ۱۸ بوده که نسبت به ۴۸/ ۱۸ سال گذشته، ۲‌درصد افت داشته است.

سد اکباتان و سد آبشینه در استان همدان مانند چند ماه گذشته، بدترین وضعیت را دارند. میزان موجودی این مخازن تنها یک‌میلیون مترمکعب بوده است. درصد پرشدگی این سد‌ها در سال‌جاری، ۲‌درصد و درصد این تغییرات نسبت به سال گذشته، ۷۸‌درصد بوده است. همچنین از میان سد‌های کشور، سد استقلال و سد شمیل و نیان در استان هرمزگان وضعیت خوبی داشته اند.

چرا بخش اعظم ظرفیت سد‌های کشور خالی است؟ در واقع می‌توان چهار عامل را برای خالی‌ماندن ظرفیت سد‌ها موثر برشمرد. این عوامل عبارتند از: «عدم‌لحاظ مبانی صحیح طراحی با توجه به شرایط خشکسالی کشور»، «تغییر اقلیم»، «تاثیر سایر سدها» و «اصول نادرست مدیریت جامع منابع آب»؛ چهار عاملی که باعث شده‌اند درصد چشمگیری از حجم مخزن تمام سد‌های کشور در ۱۵سال اخیر خالی بماند.

وضعیت سد‌های کشور

موجودی مجموعه ۱۳سد دریاچه ارومیه تا سومین روز دی‌ماه، معادل ۴۶۳میلیون مترمکعب و میزان پرشدگی این سد‌ها در همین مدت، ۲۸‌درصد بوده است. میزان آب این سد‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۱۶‌درصد افزایش یافته است.

در استان اصفهان، موجودی مخازن سد زاینده‌رود، معادل ۱۵۰میلیون مترمکعب بوده است. پرشدگی این مخازن هم در سال‌جاری معادل ۱۲‌درصد بوده است. همچنین این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۱۰‌درصد افت داشته است.

مجموع آب پنج‌سد پایتخت، ۲۷۳ میلیون مترمکعب و پرشدگی این سدها، معادل ۱۴‌درصد بوده است. همچنین این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۲۲‌درصد کاهش یافته است.

در استان خراسان‌رضوی، وضعیت سد دوستی نابسامان شده است. میزان پرشدگی این سد از ابتدای سال آبی جاری تا سوم دی‌ماه، ۱۹۷میلیون مترمکعب معادل ۱۶‌درصد بوده؛ اما حجم آب این سد نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۳۴‌درصد افت داشته است.

از سه‌سد واقع در استان خوزستان، سد کرخه اوضاع خوبی ندارد؛ اما دو سد دیگر زنجیره کانون و سد دز، نسبت به سد کرخه، از اوضاع بهتری برخوردارند.

زنجیره کانون از ابتدای سال آبی امسال تا سومین روز دی‌ماه، معادل ۶۸۸۱میلیون مترمکعب موجودی داشته و پرشدگی آن ۵۶‌درصد بوده؛ اما این میزان نسبت به سال گذشته، تنها ۸‌درصد رشد بوده است.

سد دز در استان خوزستان نیز امسال ۹۳۳میلیون مترمکعب ذخیره داشته است. این سد در سال آبی جاری ۳۵‌درصد پر شده؛ اما نسبت به مدت مشابه سال گذشته، دچار افت ۶درصدی شده است.

موجودی سد کرخه که از میان سد‌های استان خوزستان، دچار تنش شده، معادل ۵۷۵میلیون مترمکعب و پرشدگی این سد ۱۱‌درصد بوده؛ اما در مقایسه با سال گذشته، شاهد افت ۵۰درصدی بوده است.

در حوضه قمرود، سد گلپایگان، کوچری، حجم ذخایر سد ۸۹میلیون مترمکعب و میزان پرشدگی این سد در سال‌جاری معادل ۳۷‌درصد بوده است. این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۴‌درصد افزایش یافته است. در همین حوضه سد ۱۵خرداد، ۵۰میلیون مترمکعب ذخیره داشته و میزان پرشدگی آن معادل ۲۶‌درصد بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۴۰‌درصد کاهش یافته است.

در استان آذربایجان‌شرقی، سد ارس و خداآفرین ذخیره‌ای معادل ۸۰۵میلیون مترمکعب داشته و حجم پرشدگی آن‌ها ۲۸‌درصد بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۲۶‌درصد بوده است.

در استان گیلان وضعیت سد‌ها مناسب نبوده است. سد سفیدرود در این استان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۷‌درصد کاهش حجم داشته و میزان ذخایر آبی این سد، ۱۳۸میلیون مترمکعب بوده است. همچنین میزان پرشدگی این سد در سال‌جاری معادل ۱۳‌درصد بوده است. البته سد بیجار در این استان، وضعیت بدتری دارد. میزان ذخیره این سد، معادل ۴۴میلیون مترمکعب و میزان پرشدگی آن ۴۲‌درصد بوده؛ اما نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۵۵‌درصد افت کرده است.

در استان کهگیلویه و بویراحمد، سد کوثر وضعیت نسبتا پایداری داشته و نسبت به مدت مشابه سال گذشته تغییری نکرده است. موجودی مخزن سد کوثر تا سومین روز دی‌ماه سال‌جاری، معادل ۴۲۳میلیون مترمکعب و میزان پرشدگی این مخزن در سال‌جاری معادل ۷۷‌درصد بوده است.

حجم آب سد یامچی استان اردبیل نیز نسبت به مدت مشابه سال گذشته، یک‌درصد افت داشته است. موجودی مخزن این سد تا سومین روز سال دی معادل ۲۰میلیون مترمکعب بوده است. همچنین میزان پرشدگی این سد به ۲۵‌درصد رسیده است.

در استان بوشهر، سد رئیس‌علی دلواری معادل ۱۳۹میلیون مترمکعب ذخیره آبی داشته است. همچنین میزان پرشدگی این سد در سال‌جاری ۴۶‌درصد بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۸‌درصد افزایش بوده است.

سد استان سیستان و بلوچستان وضعیت چندان مساعدی ندارد. موجودی سد چاه‌نیمه‌ها، معادل ۱۳۹میلیون مترمکعب و میزان پرشدگی آن در سال‌جاری ۱۰‌درصد بوده و موجودی این سد نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۵۵‌درصد کاهش یافته است.

در استان خراسان‌شمالی، موجودی مخزن سد شیرین‌دره معادل ۲۶میلیون مترمکعب بوده و پرشدگی آن معادل ۴۲‌درصد بوده است. اما این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال پیش، ۲۰‌درصد کاهش یافته است.

در استان کرمانشاه، میزان ذخیره آبی سد گاوشان و سلیمان‌شاه ۲۶۲میلیون مترمکعب بوده و پرشدگی این مخزن در سال‌جاری ۴۳‌درصد بوده است. با این همه این سد‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته، دچار افت ۲۴درصدی شده‌اند.

موجودی سد قشلاق کردستان، معادل ۱۰۸میلیون مترمکعب و میزان پرشدگی آن تا سومین روز دی‌ماه معادل ۵۰‌درصد بوده است. با این وجود، این سد نیز مانند اکثر سد‌ها در این بازه زمانی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افت ۱۴درصدی را تجربه کرده است.

دو سد استان فارس، از دو وضعیت متفاوت برخوردارند. سد درودزن در ملاصدرای استان فارس وضعیت خوبی داشته و موجودی مخزن آن، معادل ۷۴۴میلیون مترمکعب بوده است. همچنین میزان پرشدگی این سد در سال آبی جاری، معادل ۵۳‌درصد بوده که این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته وضعیت خوبی داشته و ۲۹‌درصد رشد کرده است. اما سد سلمان‌فارسی در همین استان، دچار وضعیت دیگری است. موجودی این مخزن معادل ۵۶۰میلیون مترمکعب و میزان پرشدگی آن معادل ۵۹‌درصد بوده، اما میزان پرشدگی این سد در مقایسه با وضعیت آن در طولانی‌مدت، ۹‌درصد افت کرده است.

سد تهم استان زنجان نسبت به مدت مشابه سال گذشته دچار افت ۵۵ درصدی شده و موجودی آن معادل ۱۴میلیون مترمکعب است. همچنین میزان پرشدگی این حوضه آبریز، معادل ۱۶‌درصد بوده است.

سد شهید رجایی استان مازندران نیز ذخیره‌ای معادل ۳۱میلیون مترمکعب دارد. همچنین میزان پرشدگی این سد در سال جاری معادل ۱۹‌درصد بوده است. مقایسه تغییرات این سد نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد که وضعیت این سد ۵۶‌درصد افت کرده است.

موجودی مخزن سد ایلام از ابتدای سال آبی جاری تا سومین روز دی‌ماه، معادل ۱۹میلیون مترمکعب و میزان پرشدگی آن ۳۲‌درصد بوده است؛ اما مقایسه وضعیت این سد با مدت مشابه سال گذشته از کاهش ۴۳درصدی موجودی آب این سد خبر می‌دهد.

سد کمال صالح استان مرکزی نیز از ابتدای سال‌جاری تا سومین روز دی‌ماه، معادل ۳۳میلیون مترمکعب ذخیره آبی داشته و پرشدگی آن ۳۴‌درصد بوده است. اما این میزان در مقایسه با سال گذشته، افت ۲۹درصدی را تجربه کرده است.

منبع: دنیای اقتصاد