از اکتشافات تا معادن فراسرزمینی، موضوعات روی میز انجمن سنگ آهن

به گزارش می‌متالز، «مهرداد اکبریان» رییس انجمن سنگ آهن ایران در نشست خبری ششمین همایش بین‌المللی سنگ آهن ایران اظهار کرد: سنگ آهن تامین کننده مواد اولیه زنجیره فولاد کشور است و به سرعت در حال توسعه است در نتیجه توسعه معدنکاری موضوع مهمی است و اگر ما نتوانیم در زنجیره ارزش فولاد یک ادبیات مشترک ایجاد کنیم، به مرور زمان با مشکل مواجه می‌شویم. یکی از اهداف این همایش ایجاد فرصتی برای هم اندیشی بین تمامی فعالان زنجیره است.

وی در ادامه افزود: آینده معدنکاری به سمت معدنکاری دیجیتال در حرکت است و در ایران نیز شرکت‌های دانش بنیان اقداماتی انجام داده اند. ایمیدرو در جهت حمایت از شرکت‌های دانش بنیان سرمایه گذاری داشت و مجموعه ایمینو را راه اندازی کرد. البته هنوز به نتایج نهایی نرسیده ایم، اما باید این مسیر را طی کرد. انجمن سنگ آهن بدون شک حامی شرکت‌های دانش بنیان است و سعی کرده اس با همکاری‌های مشترک با ایمینو حداقل نقش خود را در ترویج این موضوع ایفا کند.

اکبریان همچنین درباره ذخیره سنگ آهن تصریح کرد: ذخیره سنگ آهن یک سوال عمده است که همیشه مطرح می‌شود. به هر حال ما ذخیره سنگ آهن داریم، اما انبار‌های نامحدود در اختیار نداریم. امروز در نقطه‌ای هستیم که عدد رقمی از میزان ذخیره کشور در دست نیست، زیرا مطالعات اکتشافاتی به صورت کامل در اختیار نیست، اما آن چیزی که روی کاغذ وجود دارد، ۲.۸ میلیارد تن ذخیره سنگ آهن است که تا به امروز حدود ۵۰۰ میلیون تن آن مصرف شده و امروز به ۲.۳ میلیارد تن رسیده است. بنده به عنوان کسی که سابقه ۲۰ ساله در معدنکاری دارم، احساس می‌کنم عدد واقعی بالاتر از این عدد است، زیرا بسیار‌ی از پارامتر‌ها را در نظر نگرفته ایم.

وی افزود: به عنوان مثال اسکن کامل در کشور انجام نشده است. بسیاری از معادن به عنوان کوچک و متوسط ثبت شده اند در صورتی که ممکن است ذخایر متفاوتی داشته باشند. عمق مطالعات ما زیاد نیست. با افزایش این عمق بدون شک ذخایر بیشتر می‌شود. مناطق مرکزی ایران بسیار امیدوار کننده هستند که شاید امروز صرفه اقتصادی نداشته باشد، اما برای آینده بسیار مهم است. بحث تکنولوژی نیز از موضوعات مهم دیگر است تا بتوان از سنگ‌های کم عیار نیز استفاده کرد.

رییس انجمن سنگ آهن ایران تصریح کرد: اگر قرار است صنعت ما ماندگار باشد از امروز باید دو موضوع را به طور موازی پیش برد، اول بهره برداری اصولی از معادن با توسعه اکتشافات و موضوع دیگر آن است که اگر صنایع فولاد رقابت پذیر نیست آن موقع اگر نقصی در تامین مواد اولیه باشد کل صنعت فولاد را تهدید می‌کند. صنعت فولاد باید به صورتی باشد که اگر سنگ آهن از کشور‌های دیگر هم وارد شد بتوانند به حیات خود ادامه دهند.

اکبریان با اشاره به موضوع زیرساخت نیز اضافه کرد: نبود زیرساخت در کشور برای اقتصاد مشکل آفرین است. بحث گاز و کمبود برق از مواردی است که امروز با چالش همراه شدیم. اولویت سنجی صورت می‌گیرد و وقتی برق محدود است باید سهمیه بندی شود. وقتی این سهمیه بندی وارد زنجیره فولاد می‌شود نقش خود را ایفا می‌کند و اتفاقات بدی رخ می‌دهد. زنجیره فولاد متشکل از معدنداری و صنایع معدنی است. شرایط این حلقه‌ها نسبت به گاز و برق متفاوت است.

وی ادامه داد: درخواست انجمن سنگ آهن و دیگر انجمن ها، سهمیه بندی هوشمند است. در واقع باید با مشاوره و در نظر گرفتن تمامی منافع و هزینه‌های موجود در زنجیره باشد.

اکبریان درباره ماشین آلات نیز افزود: حدود ۳۰ هزار دستگاه ماشین آلات معدنی در حال فعالیت داریم که بیش از ۶۰ درصد این عدد یا عمر مفید آن‌ها تمام شده یا در آستانه تمام شدن عمر مفید خود هستند. همچنین ۱۵ هزار دستگاه ماشین آلات نو نیاز داریم تا جایگزین این تعداد شود. اگر قرار است در ۱۴۰۴ به اعدادی که پیش بینی شده دست پیدا کنیم این تعداد ماشین آلات با تولید داخل همخوانی ندارد. ضمن حمایت از تولید داخل این اعداد با اعداد کلان همخوانی ندارد و باید ماشین آلات در کوتاه مدت تامین شود.

وی همچنین درباره مشکلات بخش معدن گفت: برخی موضوعات در ذات معدنکاری وجود دارد. هیچگاه نمی‌توان معدنکاری کرد، اما مشکلات زیست محیطی نداشته باشید و با منابع طبیعی درگیر نشوید. سال هاست معدنکاری سنتی در کشور در حال انجام است که به معدنکاری صنعتی تبدیل شده است یعنی از ماشین آلات بزرگ و کلان تخصصی استفاده می‌کنند. معادن بزرگ معدنکاری صنعتی دارند. چالش دیگر ما معدنکاری سبز یعنی با کمترین تخریب محیط زیست است. این موضوع اصولی دارد که کمی از آن محدودکننده است. اما یادگیری اصول معدنکاری سبز موضوعی نیست که بتوان آن را به طور کامل در کشور خیلی سریع اجرا کرد. در این موضوع از دنیا عقب هستیم، اما امیدوار هستیم با ۲ سال تاخیر این موضوع نیز در کشور انجام شود.

وی درباره موضوع خام فروشی و صادرات مواد معدنی نیز بیان کرد: نظر بنده این است که محصولی که نیاز داخل است نباید صادر شود، حال این می‌تواند هر اسمی به خود بگیرد. اما اگر ماده‌ای را داریم که با مازاد مصرف مواجه است باید میزان مازاد صادر شود. صادرات سبد دارد و هیچ کشوری تنها ورق را صادر نمی‌کند، اما اینکه این سبد با چه نسبتی همراه باشد مسائل آگاهانه و هوشمندانه است.

گزارش تصویری از نشست خبری ششمین همایش بین‌المللی سنگ آهن ایران

وی با اشاره به موضوع اکتشافات نیز بیان کرد: یک موضوع اکتشافات اولیه است که اطلاعات آن را به ما نمی‌دهند، زیرا حاکمیتی است. این موضوع با بودجه ملی انجام می‌شود و نتایج آن سپس طبقه بندی می‌شود و بر اساس شرایط روز در اختیار مکتشفان بعدی قرار می‌گیرد. جایی این موضوع از تعادل خارج می‌شود که عمده اطلاعات در اختیار دولت و بخشی در اختیار بخش خصوصی قرار می‌گیرد.

اکبریان در پاسخ به «می متالز» نیز درباره شورای آهن و فولاد ایران بیان کرد: شورای آهن و فولاد تشکیل شده است. چندین جلسه انجام و خروجی خوبی داشته است. انجمن سنگ آهن ایران، انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و انجمن نوردکاران فولادی ایران که سه انجمن بزرگ در زنجیره هستند به عنوان اعضای اصلی شورا را تشکیل داده اند البته قرار است تمامی ذینفعان حضور داشته باشند. شورا دارای اساس نامه و میثاق نامه است. البته برای افزایش کارکرد و تغییر آن شاید نیازمند به ثبت آن باشیم در غیر این صورت نیاز به ثبت ندارد. خوشبختانه دولت نیز این شورا را به رسمیت می‌شناسد.

تعریف ماده خام بنا به شرایط متفاوت است

«مسعود رازفر» نایب رییس انجمن سنگ آهن ایران نیز در این نشست اظهار کرد: همایش سنگ آهن تقریبا با دیگر همایش‌ها کمی متفاوت بوده و با بار علمی، اقتصادی و ... همراه است. شاید کرونا باعث شد به مدت طولانی این همایش برگزار نشود، اما کار را به سمتی برد که انجام به سمت مسوولیت‌های اصلی برود و نقش پررنگی در مشاوره و تصمیم سازی و تصمیم گیری دولتی پیدا کند که خود را در سیاست گذاری در زنجیره فولاد نشان داد.

وی همچنین درباره احداث نیروگاه در بخش معدن اظهار کرد: معدن مرزی با صنایع معدنی ندارد بلکه دارای یک حریم است. در حوزه صنعتی این قابلیت وجود دارد واحد‌ها با توجه به ظرفیت بالا نیروگاه ایجاد کنند. در حوزه معدن (بحث معادن کوچک و متوسط) برق کمتری نیاز است، اما اگر به سمت احداث نیروگاه‌های ترکیبی برویم با توجه به محدودیت منابع گازی و وجود سوخت‌های فسیلی با توجه به آلودگی زیست محیطی می‌تواند مانند تیغ دو لبه نقش آفرینی کند. به طور کلی محدودیت در انرژی وجود دارد، اما توزیع انرژی درست نیست و مصرف هم مصرف بهینه نیست.

رازفر در ادامه تصریح کرد: باید مشخص شود در بحث زیرساخت وظیفه حاکمیت چیست. کمبود آب یک موضوع ملی است. ما در انجمن وظیفه داریم کار کارشناسی انجام دهیم، زیرا تنها با بیان اینکه اعلام کنیم آب نیست، گاز نیست، نمی‌توان مشکلی را حل کرد. ما بر مبنای کار کارشناسی محاسبات را انجام و در اختیار حاکمیت قرار می‌دهیم. برای ایجاد ارزش افزوده باید دولت کمک کند، اما این کار کمتر رخ داده است.

وی همچنین درباره کمبود مواد اولیه نیز گفت: عدم توازن واحد‌های صنایع معدنی و دیگری بحث اکتشاف است. یعنی اگر اکتشافات اصولی داشته باشیم می‌توان اهداف را محقق کرد. در حال حاضر با کمبود مواد اولیه مواجه هستیم که در زنجیره اختلال ایجاد کرده است.

رازفر در پاسخ به «می متالز» درباره تعریف مواد خام گفت: نه امروز نه ۱۰ سال قبل و نه حتی در آینده نمی‌توان از اسم خام و نیمه خام استفاده کرد باید به جایی رسید که دید عرضه و تقاضا به چه سمتی می‌رود، آیا هماتیتی‌ها وارد چرخه تولید شده اند یا نه تا بگوییم این نوع سنگ آهن اجازه فروش خارج از زنجیره را ندارند؛ بنابراین تعریف خام و نیمه خام بنا به شرایط متفاوت خواهد بود.

وی همچنین درباره حقوق دولتی نیز اظهار کرد: حقوق دولتی مساله همیشگی است که گریبان گیر معادن است هرچند حاکمیت معتقد است آن بخشی از سود معدن دار باید حداکثری دیده شود، اما در قانون معادن گفته می‌شود حداکثر ۱۰ درصد از قیمت فروش ماده معدنی درب معدن باید محاسبه شود. در سال‌های مختلف این عدد دچار تغییر می‌شود. در انجمن تلاش بر کار کارشناسی است که نفع دولت و بخش خصوصی در آن دیده شود. در نتیجه باید این حق پرداخت شود، اما به نحوی که منجر به ضرر نشود.

۵ محور اصلی برای همایش

«سعید عسکرزاده» دبیر انجمن سنگ آهن ایران نیز در این نشست بیان کرد: پاندمی کرونا باعث شد تا همایش ما با تاخیر برگزار شود. از سویی دیگر شاید کمی فضای پر از مشکل بخش معدن ما را از برگزاری چنین نشست‌هایی دور می‌کرد.

وی ادامه داد: در بخش سنگ آهن ۳ بار موضوع برگزاری همایش را به جهت تولید محتوا پیش بردیم، اما هر سه بار متاسفانه مسائل یاد شده توانست منجر به عدم برگزاری شود.

به گفته عسکرزاده، در انجمن سنگ آهن همایش‌ها به صورت جدی مبتنی بر محتوای قوی و با مشارکت حداکثری انجام می‌شود. پیش از آن نیز بررسی‌های کارشناسی هم انجام می‌شود. در حال حاضر نیز در همایش به ۵ محور اصلی می‌پردازیم. همچنین در شورای سیاست گذاری همایش این موضوع مطرح و اعضا نیز همراهی داشتند. زیرساخت‌ها (حمل و نقل، انرژی و آب و...)، بهبود بهره وری و افزایش آن و ایجاد مزیت‌های رقابت پذیری، نظام حکمرانی، معدنکاری نسل ۴ و محیط زیست و معدنکاری سبز نیز از محور‌های این همایش است.

وی ادامه داد: ترتیب اولویت‌ها به معنای حذف هیچکدام نیست. برای تمامی این موارد نشست‌های تخصصی برگزار خواهیم کرد. فرض بر آن است بیش از ۲ یا ۳ محور در بحث همایش پرداخته نشود و به دلیل پرداخت عمقی در حاشیه آن نشست‌های تخصصی با کمیته علمی برگزار می‌شود.

عسکرزاده بیان کرد: بحث معدنکاری نسل ۴ و توجه به محیط زیست و معدنکاری سبز اثراتش را در موارد دیگر همچون جرائم مالیاتی نشان می‌دهد.

عسکرزاده نیز در پاسخ به «می متالز» درباره سنگ آهن‌ های هماتیتی بیان کرد: ما در بخش معدن کشور علی رغم آنکه ذخایر خوبی در اختیار داریم، در بخش سنگ آهن از منابع معدنی برخوردار نیستیم، اما به این معنا نیست که وضعیت ما در سنگ آهن به اندازه‌ای بد است که نتوانیم نیاز کشور را تامین کنیم. اکتشاف حتما به این موضوع کمک خواهد کرد، اما کسی به سراغ آن‌ها نرفته است، زیرا تنها دلیل آن اقتصادی بودن فعالیت است. این موضوع در حوزه سنگ آهن‌ های کم عیار هم خود را نشان می‌دهد. در نتیجه مهم ترین نکته بحث اقتصادی است. این موضوع باید خود را در قیاس با سنگ آهن وارداتی نشان دهد. اگر قیمت به قیمت‌های جهانی نزدیک شود اقتصادی است و اصلا نیازی به واردات نیست، زیرا سرمایه گذاران برای بهره برداری وارد کار می‌شوند. تنها در ۲ استان حدود ۱ میلیارد تن ذخیره هماتیتی وجود دارد.

وی درباره موضوع حقوق دولتی و تعریف مواد خام بیان کرد: واقعیت آن است که نه تعریف درستی از خام و نیمه خام داریم نه قوانین در بحث حقوق دولتی به درستی از سوی قانون گذار اجرا می‌شود. متاسفانه این موضوع مشکلات زیادی را به همراه داشت. متاسفانه نگاه به حقوق دولتی نگاه درآمدزایی است و می‌تواند معدن را به نقطه‌ای برساند که دیگر توانی برای ادامه فعالیت ندارد.

عسکرزاده با اشاره به معادن فراسرزمینی نیز افزود: بدون شک معادن فراسرزمینی برای بخش معدن ایران موثر خواهد بود. مهم ترین دلیل آن است که ما را با دانش روز دنیا آشنا خواهد کرد. البته بزرگ ترین مشکل آن است که بهترین کشور‌ها، کشور‌های پر ریسکی هستند.

وی در پایان تاکید کرد: انتظار ما این است که دولت اهمیت بیشتری برای بخش معدن در نظر بگیرد. با این کار بیشتر مشکلات برطرف خواهد شد. اگر ما در بحث معدن به سمت هوشمند سازی و فاصله گرفتن از تصمیمات کارشناسی حرکت نکنیم مشکلات حل نخواهد شد. یکی از موضوعات اجرای دقیق پنجره واحد است.

گزارش از علیرضا جعفری نژاد