پرش نفتی‌ها در ۱۰۰ شرکت برتر

به گزارش می‌متالز، گزارش سازمان مدیریت صنعتی از بنگاه‌های موفق سال، نشان از رشد ۶۷درصدی درآمد ۱۰۰شرکت برتر ایران نسبت به سال گذشته و وزن بالای گروه‌هایی همچون «نفت»، «فلزات اساسی»، «بانک» و «پتروشیمی» در فهرست برترین‌های اقتصاد دارد. جهش درآمدی ۱۰۰شرکت برتر در حالی محقق شده است که صادرات ۱۰شرکت برتر فهرست بالغ بر ۱۱میلیارد دلار گزارش شده؛ ضمن اینکه سهم عمده بازیگران موفق در حوزه صادرات به شرکت‌های نفتی و فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی مربوط است. از نکات جالب این فهرست ایجاد ۳۵۰هزار میلیارد تومان ارزش افزوده توسط ۱۰شرکت مختلف حاضر در فهرست است.

راز ترقی و پیشرفت صد شرکت برتر صنعتی کشور چه بوده است؟ مهم‌ترین عامل موفقیت این شرکت‌ها تلاش آنان برای توسعه صادرات و صادرات‌محور بودن آنان است. شاهد این گزاره هم سهم بیش از ۹۵ درصدی این شرکت‌ها در صادرات کشور است.

نقش‌آفرینی در داخلی‌سازی محصولات، توسعه کارآفرینی و اشتغال‌زایی، اثرگذاری در افزایش تولید ناخالص داخلی، سودآوری، ایفای نقش مسوولیت‌های اجتماعی، صادرات‌گرا بودن، مشتری‌محوری، استفاده از فناوری و نوآوری در کسب و کار و توسعه بهره وری، دلایل بزرگ شدن شرکت‌های برتر است. همچنین برخورداری از فرهنگی متعالی و کار تیمی منسجم، راهبری شرکتی شایسته، نیروی انسانی توسعه‌یافته و هوشمند، آینده پژوهی و تعاملات بین‌المللی نیز در دستیابی این شرکت‌ها به مقام شرکت‌های برتر بی‌تاثیر نبوده‌اند. به گفته مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی، اکنون شرایط به نحوی شده است که در فضای مجازی کسب‌وکاری به نام فردی ثبت می‌شود و فروشگاه‌های متاورسی در دنیا به‌وجود آمده است که کالا را در فضای واقعی تحویل می‌دهد. بحث اقتصاد گیگ نیز در این رابطه مطرح است که؛ اقتصادی است بر پایه مشاغل موقت، زیرا نسل جدید که نسل Z نام دارند، حاضر به استخدام در شرکت‌ها نیستند؛ اما بسیار کارآمد تلقی می‌شوند. به‌دلیل همین تحولات هم نیاز است که شرکت‌های برتر توجه بیشتری به فناوری و توسعه آن در محیط خود داشته باشند تا همچنان بتوانند در فضای رقابتی دنیا حضور داشته باشند.

همچنین قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز نوید داد که کنسرسیوم‌هایی با شرکت فعالان اقتصادی در حال شکل‌گیری است تا به‌صورت زنجیره‌ای مشکلات صنایع حل شود. از سوی دیگر هم، رتبه‌بندی و اعتبارسنجی نگاه جدیدی است که به تدریج جای خود را در بدنه دولت نیز باز کرده است. اگر بتوانیم این نگاه را گسترش دهیم، می‌توانیم همچنین مقررات فضای کسب‌وکار را نیز بهبود بخشیم. این‌گونه صنایع برتر نیز درگیر بوروکراسی‌های طولانی نخواهند شد. در همایش تجلیل و معرفی شرکت‌های برتر ایران (IMI-۱۰۰)، رتبه بندی شرکت‌های برتر کشور امسال برای بیست و پنجمین سال متوالی (از سال ۷۷) برگزار شد. بر اساس این رتبه‌بندی، شرکت‌های برتر بر مبنای ۳۲ شاخص اصلی از جمله میزان فروش، ارزش افزوده، تعداد کارکنان، اشتغال، دارایی ها، بهره وری، صادرات و... ارزیابی شدند. البته در بین شرکت‌های برگزیده‌شده، ۵۰ شرکت دانش بنیان نیز وجود داشت.

در این رتبه بندی شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس عنوان نخست را از آن خود کرد. شرکت نفت ستاره خلیج فارس رتبه دوم و شرکت پالایش نفت بندرعباس رتبه سوم را کسب کردند و پس از آن‌ها شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان، سرمایه‌گذاری غدیر، بانک ملت، گروه گسترش نفت و گاز پارسیان، ایران خودرو، بانک رفاه کارگران و سرمایه‌گذاری پارس‌آریان در رتبه‌های چهارم تا دهم قرار گرفتند. مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در بیست و پنجمین دوره انتخاب و معرفی شرکت‌های برتر ایران، شاخص‌های رتبه‌بندی شرکت‌های برتر را تشریح کرد. ابوالفضل کیانی‌بختیاری در بیست و پنجمین همایش شرکت‌های برتر ایران IMI-۱۰۰ ضمن خیر مقدم به مدعوین همایش گفت: شرکت‌های برگزیده به دو دلیل مختلف شایسته تقدیر هستند؛ یکی به واسطه کسب‌وکار و دیگری به واسطه ویژگی‌های شخصیتی و برند شخصی. وی همچنین افزود: شرکت‌های داخلی در سال تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین توانسته اند محصولات را داخلی‌سازی کرده و به داخلی‌سازی محصولات و خدمات اثرگذار در اقتصاد کشور کمک کنند.

شرکت‌های حاضر در این مجلس، بزرگ‌مرتبه هستند، زیرا توانسته اند در توسعه کارآفرینی و اشتغال‌آفرینی ایفای نقش موثر داشته باشند، درآمدافزایی کرده و توانسته اند در افزایش GDP کشور اثر‌گذار باشند. در واقع سودآوری و مسوولیت اجتماعی در کنار هم انجام شده است. کیانی بختیاری در ارتباط با مدلی که بر مبنای آن ارزیابی شرکت‌ها صورت می‌گیرد، بیان کرد: این مدل بر مبنای مدل فورچون‌۵۰۰ است و متدولوژی هم کاملا بر این اساس است و این شاخص به تدریج افزایش پیدا کرد. در حال حاضر ۳۲ شاخص فرعی دیگر علاوه بر شاخص اصلی داریم. هدف تولید اطلاعات در مورد بنگاه‌های اقتصادی، شفاف‌سازی فضای کسب و کار، رتبه‌بندی شرکت‌ها از نظر میزان اثر‌گذاری در اقتصاد ملی، رقابت‌پذیری و گسترش رقابت بین بنگاه‌ها و استفاده از این دستاورد‌ها و نتایج برای برنامه‌ریزان و سیاستگذاران و دانشگاهیان است. این موضوع در سطح جهانی هم وجود دارد. ما در فورچون۵۰۰ این مدل را داریم و در منطقه دی۱۰۰ را داریم.

شاخص‌های مورد استفاده در رتبه‌بندی

مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در مورد جزئیات شاخص‌های مورد استفاده در رتبه‌بندی شرکت‌ها گفت: تعداد شرکت‌هایی که در این همایش معرفی می‌شوند، ۵۰۰ شرکت است که همان‌طور که اشاره شد، بر اساس میزان فروش جداسازی و با ۳۲ شاخص دیگر ارزیابی می‌شوند. اما شاخص‌های فرعی ما شاخص‌هایی هستند که بر اساس اندازه، رشد شرکت، فروش، رشد فروش، فروش سرانه، ارزش افزوده، تعداد کارکنان، رشد اشتغال، دارایی‌ها و رشد دارایی‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. توصیه من این است با توجه به آنکه دنیا این شاخص را هم لحاظ کرده، شاخص یادشده هم به شاخص‌های قبلی اضافه شود. کیانی‌بختیاری ادامه داد: شاخص سود‌آوری و عملکرد، شاخص بهره وری، بهره‌وری کل، بهره‌وری کل عوامل، بهره‌وری نیروی انسانی، شاخص‌های صادرات، سرانه صادرات، رشد صادرات، رشد نقدینگی، شاخص بدهی و شاخص بازار از جمله شاخص‌هایی هستند که در این رتبه‌بندی مورد استفاده قرار می‌گیرند. او تصریح کرد: سهم هر گروه صد‌تایی از کل فروش ۵۰۰ شرکت، تحلیل شده است.

بر اساس این تحلیل، ۲/ ۸۸‌درصد سهم فروش به ۱۰۰ شرکت اول اختصاص دارد. ۲/ ۸‌درصد به ۱۰۰ شرکت دوم، ۴/ ۲درصد به ۱۰۰شرکت سوم، ۹/ ۰‌درصد به ۱۰۰ شرکت چهارم و بالاخره ۳/ ۰‌درصد به ۱۰۰ شرکت پنجم اختصاص دارد. او یادآوری کرد: بیش از ۷۰ تا ۸۰‌درصد اشتغال‌زایی که در سطح کشور ایجاد می‌شود در همین شرکت‌هاست. کیانی بختیاری در ادامه افزود: بیش از ۹۵‌درصد صادرات کشور مدیون شرکت‌های بزرگ است و در ارزش افزوده ۱۰۰ شرکت اول ۱۴‌درصد GDP و ۵۰۰ شرکت ۱۶‌درصد GDP را تامین می‌کنند. همچنین در فروش ۱۰۰شرکت اول ۴۲‌درصد GDP را دارد و ۵۰۰ شرکت بعدی نیز ۴۸‌درصد از آن را تکمیل می‌کنند.

پس اثرگذاری در اقتصاد توسط شرکت‌های بزرگ کاملا مشهود است. وی همچنین در مورد رتبه بندی شرکت‌های دانش‌بنیان عنوان کرد: ۵۰ شرکت دانش‌بنیان در رتبه‌بندی سال ۱۴۰۱ حضور داشتند که تعداد حاضران رشته صنعت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم‌افزار‌های رایانه‌ای ۲۶ شرکت، ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته ۱۰ شرکت، مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر محصولات شیمیایی ۶ شرکت، دارو و فناوری‌های مختص درمان ۴ شرکت، برق و الکترونیک و مخابرات ۲شرکت، خدمات تجاری‌سازی یک و بایو‌تکنولوژی و سیستم کشاورزی و صنایع غذایی یک شرکت بوده است.

جزئیات رتبه‌بندی شرکت‌های دانش‌بنیان

مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در ادامه توضیح داد: شرکت دانش‌بنیان شرکتی است که کوچک‌مقیاس است، اما محدوده اثرگذاری برابری با شرکت‌های بزرگ دارد. در ۱۰۰ شرکت اول، یک شرکت دانش‌بنیان، در ۱۰۰ شرکت دوم ۱۷، ۱۰۰تای سوم ۱۴ شرکت و در ۱۰۰ شرکت چهارم ۱۱ شرکت دانش بنیان داریم. او افزود: دو رویکرد در مورد دانش‌بنیان کردن شرکت‌های بزرگ وجود دارد؛ رویکرد نخست R&D بوده و رویکرد دوم نیز این است که شرکت‌های بزرگ از دستاورد شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده می‌کنند تا آن‌ها هم دانش‌بنیان شوند و هر دو رویکرد هم مورد پذیرش است.

مقایسه شرکت‌ها

کیانی بختیاری در ادامه اظهار کرد: در مقایسه با جهان، پنج شرکت اول ایران، به ترتیب شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس با فروش ۱۱.۷۳۰ میلیون دلار، شرکت نفت ستاره خلیج فارس با فروش ۱۰.۵۲۹ میلیون دلار، شرکت پالایش نفت بندرعباس با فروش ۸.۶۰۶ میلیون دلار، شرکت فولاد مبارکه اصفهان با فروش ۸.۰۷۱ میلیون دلار و شرکت سرمایه‌گذاری غدیر با فروش ۶.۸۹۴ میلیون دلار هستند. در برابر ۴ شرکت برتر جهان نیز عبارت از وال‌مارت با فروش ۵۷۲.۷۵۴ میلیون دلار، شرکت آمازون با فروش ۴۶۹.۸۲۲ میلیون دلار، شرکت STATE GRID با فروش ۴۶۰.۶۱۷ میلیون دلار، شرکت Chaina national petroleum با فروش ۴۱۱.۶۹۳ هستند. کیانی بختیاری به همین فاصله اشاره کرد و توضیح داد که فروش اولین شرکت برتر ایران ۱۱.۷۳۰ میلیون دلار است در حالی که فروش پانصدمین شرکت جهان ۲۸.۶۵۰ میلیون دلار است. سهم ۵۰۰شرکت فورچون فروشگاه‌ها ۱۰ درصد، فرآورده‌های نفتی ۹ درصد، بیمه‌ای ۹ درصد، بانک‌ها ۷‌درصد و در ایران فرآورده‌های نفتی ۱۷ درصد، پتروشیمی ۱۶ درصد، گروه فلزات اساسی ۱۵‌درصد و گروه بانک‌ها ۱۳‌درصد و گروه شرکت‌های چند‌رشته‌ای ۸‌درصد است.

مقایسه ایران با ترکیه، آمریکا و هند

وی در ادامه به مقایسه شرکت‌های ایرانی، هندی، ترکیه‌ای و آمریکایی پرداخت و افزود: سهم گروه فرآورده‌های نفتی ایران ۱۷‌درصد از کل ۵۰۰ شرکت است و گروه پتروشیمی ۱۶ و فلزات ۱۵‌درصد سهم دارند. ترکیه در گروه فرآورده‌های نفتی ۱۴ درصد، انرژی ۱۲‌درصد و فلزات ۸‌درصد است. در آمریکا، فروشگاه‌ها نزدیک به ۲۰ درصد، موسسات بیمه‌ای ۸ درصد و رایانه و فعالیت‌های وابسته ۷‌درصد است. در هند گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری ۱۸ درصد، فرآورده‌های نفتی ۱۵‌درصد و گروه واسطه مالی ۱۲‌درصد است. کیانی بختیاری همچنین ادامه داد: مقایسه اولین شرکت ایران با ۱۱ میلیارد و ۷۳۰ میلیون دلار فروش با وال‌مارت که اولین شرکت جهان است با ۵۷۲ میلیارد و ۷۵۴ میلیون دلار انجام شده است. پانصدمین شرکت جهان هم با رقم ۲۸ میلیارد و ۶۵۰ میلیون دلار است. یعنی فروش شرکت اول جهان ۴۹ برابر فروش اولین شرکت ایران است و فروش پانصدمین شرکت جهان ۴/ ۲ برابر اولین شرکت ایرانی است.

مقایسه شرکت‌های ایران و ترکیه

کیانی‌بختیاری در ادامه اظهار کرد: صادرات سرانه ۵۰۰ شرکت ایران ۴۳‌درصد صادرات سرانه ۵۰۰ شرکت ترکیه است. فروش اولین شرکت ترکیه ۶/ ۱ برابر فروش اولین شرکت ایرانی است. کیانی بختیاری در ادامه اظهار کرد: یکی از شاخصه‌های بین‌المللی برای پذیرش و بزرگ شدن شرکت‌ها، توسعه خدمات مسوولیت اجتماعی و محیط‌زیستی است. مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در مورد علل برتری شرکت‌های بزرگ یادآوری کرد: اولین اقدام شرکت‌های بزرگ و متعالی بحث اصلاح فرهنگ سازمانی است. برخورداری از فرهنگ متعالی سازمانی و کار تیمی مهم‌ترین اقدام آنان در راستای موفقیت و صادرات‌محور شدن است. دومین نکته راهبری شرکتی و سومین نکته نیز وجود نیروی انسانی توسعه‌یافته و هوشمند و سعی در نگهداشت و حفظ آنهاست. چهارمین نکته آینده‌پژوهی و در نهایت بحث پنجم نیز بحث تعاملات بین‌المللی است.

ابرروند‌ها

وی در ادامه افزود: توجه به ابرروند‌ها که باعث ایجاد فرصت‌های جدید، رشد بهره‌وری و هدایت ایده‌ها به سمت تجاری‌سازی می‌شود، امری ضروری است. در روند‌های بزرگ مدل‌های جدید کسب و کار جزو ابرروند‌ها هستند و شرکت‌های بسیار بزرگ مدل‌های جدید کسب و کار را به عنوان ابرروند فراهم کردند. مهاجرت مغز‌ها در این‌باره بسیار مهم است و شرکت‌های موفق باید نخبگان خود را حفظ کنند؛ مثلا در وال‌مارت که در جایگاه اول فروش دنیا قرار دارد بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار به داده‌های مشروع اختصاص پیدا کرده است.

مفهوم جهان صفر

کیانی بختیاری در بخشی از صحبت‌های خود به مفهوم جهان صفر اشاره و اظهار کرد: جهان صفر یعنی دنیا در تلاش برای رسیدن به جهانی بدون هرگونه آلایندگی است. جهان صفر به معنای جهانی بدون نرخ تصادفات صفر، جهانی بدون نقص ایمنی صفر، جهانی بدون بیماری‌های گسترده و همه‌گیر در حد صفر است. این نکته در ۲۰۲۰ در سوئد مطرح شد و در ابتدا مربوط به تصادفات رانندگی بود. آنان قصد داشتند تلفات جاده‌ای خود را به صفر برسانند. پس از آن این مفهوم به عرصه صنعت و اقتصاد ورود پیدا کرد؛ به طوری که در حال حاضر در صنعت ساختمان‌سازی هم ساختمان‌هایی با مصرف انرژی صفر ساخته می‌شود. به همین دلیل هم وقتی علامت ویژن زیرو یا همان صفر روی محصولات یا خدمات قرار می‌گیرد این پیام را می‌دهد که محصول زیست سازگار است؛ بنابراین این محصولات مورد توجه جهانی قرار می‌گیرند.

ابرروند‌ها و تاثیر آن‌ها در کسب وکار

مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در مورد بحث ابرروند‌ها نیز عنوان کرد: متاورس یعنی فراجهان که بازار آن تا سال ۲۰۲۴ در حدود ۸۰۰ میلیارد دلار است و اکنون شرایط به نحوی است که در فضای مجازی کسب‌و کار به صورت اینترنتی ملک و کسب و کار به نام شما ثبت می‌شود و فروشگاه‌های متاورسی در دنیا به وجود آمده که مثلا با عینک مخصوص در دنیای مجازی سفارش کالا می‌دهید و محصول را در فضای واقعی محیط خود دریافت می‌کنید. او همچنین بیان می‌کند: شما با متاورس می‌توانید سر کلاس‌های بهترین دانشگاه‌های جهان بنشینید و برگردید. خرید، گردشگری و همایش؛ همه موضوعاتی است که در این فضا اتفاق می‌افتد.

او همچنین توضیح می‌دهد: زمانی که زاکربرگ فیس‌بوک را به متا تغییر داد نظرش این بود که امروز فقط به اینترنت نگاه می‌کنیم، اما در آینده در بطن آن قرار می‌گیریم و موضوعاتی را تجربه می‌کنیم که همین موضوع در متاورس در حال اتفاق افتادن است. موضوع خدمت‌افزایی در حال وقوع است و بحث کسب و کار پلتفرم در ادامه خدمت‌افزایی؛ یعنی پلتفرم‌ها در حال ایجاد و افزایش ارزش هستند. وی بیان کرد: بحث اقتصاد گیگ نیز در این رابطه مطرح است که اقتصادی است بر پایه مشاغل موقت که فریلنسر‌ها به وجود آمده‌اند و کسانی که حاضر به استخدام تمام‌وقت نیستند، اما نقش بسیار بزرگی دارند و در آینده نظام کسب و کار را متحول خواهند کرد. طبق گفته‌های مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی ایران ۱۰شرکت برتر ایران در بخش‌های پتروشیمی، نفت، صنایع فلزی، بانک، خودرو و چند‌رشته‌ای فعال هستند.

کمک دولت به بنگاه‌های برتر کشور

همچنین قائم‌مقام وزیر صمت نیز در بیست و پنجمین همایش رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران مطرح کرد: دولت به زودی نظام رتبه‌بندی را برای بنگاه‌های برتر ملی که بر اساس شاخص‌های وزارت صمت هماهنگ شده، اجرایی می‌کند تا خدمات دستگاه‌های دولتی برای این بنگاه‌ها به‌صورت ویژه‌ای پیگیری شود. سید‌مهدی نیازی اظهار کرد: رتبه بندی شرکت‌ها مبنا و منطق مهمی دارد که به لطف الهی در حکمرانی کشور جایگاه خودش را پیدا کرده است. نیازی افزود: رتبه بندی و اعتبارسنجی در قالب IMI-۱۰۰ یکی از برند‌های خوب در این زمینه است تا با طبقه بندی فعالیت‌های اقتصادی مفهوم جدیدی را در نظام حکمرانی کشور ایجاد کند. وی گفت: توسعه نظام رتبه بندی باعث طیف بندی قوانین و مقررات شده که به‌طور مثال در وزارت صمت این موضوع در حال پیگیری است و در برنامه‌ها نقش خود را ایفا می‌کند و برای همه کسب و کار‌ها در حال اجرا و پیگیری است.

قائم‌مقام وزیر صمت افزود: دولت به زودی نظام رتبه‌بندی را برای بنگاه‌های برتر ملی که بر اساس شاخص‌های وزارت صمت هماهنگ شده، اجرایی می‌کند تا خدمات دستگاه‌های دولتی برای این بنگاه‌ها به صورت ویژه‌ای پیگیری شود. وی اظهار کرد: شرکت‌های بزرگ نقش مهمی را در اقتصاد کشور ایفا می‌کنند که این نوع بنگاه‌ها حکمرانی متفاوتی دارند و نقش پیشران را در اقتصاد بازی می‌کنند که حفظ و توسعه فعالیت آنها، نکته‌ای قابل‌توجه برای دولت و حاکمیت است. خوشبختانه اجتماعات خوبی توسط بنگاه‌های بزرگ با محوریت انجمن‌ها و کنسرسیوم‌ها در حال پیگیری است تا برنامه‌های حاکمیت با این بنگاه‌ها هم‌راستا باشد. دو حوزه رتبه بندی و اعتبارسنجی از قدیمی‌ترین رتبه بندی‌ها بوده است و این دو حوزه نگاه جدیدی است که در بدنه وزارت صمت و دولت نیز دنبال می‌شود و در نظام اعتبار و حکمرانی پذیرفته شده است. مقررات ما مبتنی بر نگاهی نیست که بر اساس رتبه بندی و رقابت باشد. اما حالا چند سال است که این منطق در وزارتخانه تقویت شده است. در حال حاضر در برنامه‌های وزارت صمت، برای همه کسب و کارها، مثل ارزش ارز و... در حال بررسی است.

قرار است قوانینی را در حوزه‌های مربوط طراحی کنیم تا نیازی به طی کردن خدمات اداری برای بنگاه‌های اقتصادی نباشد. نیازی تصریح کرد: عدم‌توازن در برخی از عرصه‌های صنعت کشور نظیر رشته فعالیت‌ها و پراکندگی صنایع در مناطق مختلف مشاهده می‌شود. برای حل این مشکل از شرکت‌های بزرگ در حال گرفتن برنامه‌های عملیاتی هستیم. وی تاکید کرد: ظرفیت خوبی در این مراسم ایجاد شده و سهم قابل‌توجهی از اقتصاد کشور به بنگاه‌های اقتصادی حاضر در مراسم اختصاص داده شده است. به همین دلیل باید همکاری قابل‌توجهی را شکل داده تا در نهایت موانع برای این بنگاه‌ها نیز برطرف شود.

او در پایان بیان کرد: وجود شرکت‌های بزرگ در اقتصاد و نوع فعالیت آن‌ها مهم است. این نوع نگاه باید متفاوت بوده و امتیاز داشته باشد. نگاه دولت و وزارتخانه نیز همین است. در کشور شاهد عدم‌توازن هستیم و حتی اگر قرار باشد این نگاه اصلاح شود، باید به بنگاه‌هایی که در راستای منافع کشور قدم برداشته‌اند نگاه ویژه شود. برمبنای آنچه در رویداد imi ۵۰۰گذشت می‌توان ادعا کرد الگویی از موفقیت صنعتی در بین شرکت‌های برتر ایران وجود دارد که مبتنی بر صادرات است، اما این مساله به دلیل عدم دسترسی به فناوری در کشور با مشکلاتی روبه‌رو است.

نگاهی کلی به آنچه در گزارش imi ۵۰۰ سال ۱۴۰۱ آمده است نشان می‌دهد که تحولات اقتصادی داخلی و خارجی اثر بارزی بر وضعیت درآمدی بنگاه‌های برتر کشور داشته است. در بین شرکت‌های حاضر در فهرست ۱۰۰شرکت برتر، برخی بنگاه‌ها از نظر ورود به این فهرست، بیشترین میزان صعود در رتبه، بیشترین افزایش فروش، بیشترین میزان صادرات و مسائلی از این دست، هرسال رتبه بندی می‌شوند که این موضوع کمک می‌کند وضعیت بخش صنعت از زوایای مختلف قابل تحلیل باشد.

بیشترین صعود رتبه

در رتبه‌بندی سال ۱۴۰۱، شرکت اقتصادی نگین گردشگری ایرانیان (هلدینگ)، شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس، شرکت فجر انرژی خلیج‌فارس، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه سرمایه رفاه (هلدینگ)، شرکت پالایش نفت آفتاب، شرکت ایران‌خودرو دیزل (هلدینگ)، شرکت بهمن‌موتور، شرکت بین‌المللی توسعه صنایع و معادن غدیر (هلدینگ)، شرکت تضامنی ناصر قاسمی‌راد و شرکا و نیز شرکت مهندسی فکور صنعت تهران بیشترین صعود رتبه را ثبت کرده‌اند. گزارش سازمان مدیریت صنعتی نشان می‌دهد که این بازیگران برتر به ترتیب بین ۹۲ تا ۱۹رتبه در جدول رده بندی بالا آمده اند. در بین این ۱۰شرکت، بهترین رشد از نظر بهبود در جایگاه به شرکت اقتصادی نگین گردشگری ایرانیان با ۹۲رتبه ارتقا (از ۱۷۷ به ۷۸) و بیشترین میزان رشد حجم فروش به شرکت سرمایه‌گذاری توسعه سرمایه رفاه با جهش ۲۸هزار میلیارد تومانی مربوط است. لازم به ذکر است که رتبه‌های سال قبل لحاظ‌شده در گزارش، براساس اطلاعات تجدید ارائه‌شده در صورت‌های مالی سال‌جاری شرکت‌ها و صرفا بین شرکت‌های حاضر در رتبه‌بندی سال جدید است. درنتیجه، در مورد بعضی از شرکت‌ها ممکن است رتبه سال قبل آن‌ها در این گزارش، با آنچه در گزارش سال گذشته آمده است متفاوت باشد.

شرکت‌های تازه‌وارد

زایش‌های اقتصاد ایران در چنین بخش‌هایی قابل رویت است. اینکه کدام صنایع در کدام استان‌ها و با چه برندی توانسته اند به خلق ارزش‌افزوده نائل شوند، از مهم‌ترین نکاتی است که در این بخش می‌توان به آن پی برد. بنا بر گزارش سازمان مدیریت صنعتی، در رتبه‌بندی امسال، شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس، شرکت فجر انرژی خلیج‌فارس، شرکت اقتصادی نگین گردشگری ایرانیان (هلدینگ)، شرکت پالایش نفت آفتاب، شرکت بهمن‌موتور، شرکت تهیه و توزیع قطعات و لوازم یدکی ایران‌خودرو - ایساکو (هلدینگ)، شرکت تضامنی ناصر قاسمی‌راد و شرکا و شرکت صنعتی و معدنی توسعه فراگیر سناباد، شرکت‌های تازه‌وارد در فهرست ۱۰۰شرکت برتر هستند. منظور از شرکت‌های تازه‌وارد، شرکت‌هایی هستند که در سال‌جاری به فهرست ۱۰۰شرکت اول راه یافته‌اند.

بیشترین رشد فروش

این شاخص از منظر درصد رشد فروش محاسبه شده و نشان می‌دهد شرکت‌های فعال در بخش انرژی در این فهرست در زمینه رشد فروش دست‌بالا را داشته اند. اطلاعات منتشرشده از سوی سازمان مدیریت صنعتی نشان می‌دهد که در رتبه‌بندی امسال شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس، شرکت اقتصادی نگین گردشگری ایرانیان (هلدینگ)، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه سرمایه رفاه (هلدینگ)، شرکت فجر انرژی خلیج‌فارس و شرکت پالایش نفت آفتاب بیشترین رشد فروش را ثبت کرده‌اند.

بالاترین ارزش‌افزوده

فولادمبارکه با بیش از ۱۲۷هزار میلیارد تومان، بیشترین ارزش‌افزوده اقتصادی را در بین این ۵۰۰شرکت ایجاد کرده است. مطابق اطلاعات رتبه‌بندی سال ۱۴۰۱ شرکت‌هایی که بالاترین ارزش‌افزوده را ثبت کرده‌اند، شامل شرکت فولادمبارکه اصفهان (هلدینگ)، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس (هلدینگ)، شرکت سرمایه‌گذاری غدیر (هلدینگ)، شرکت ملی صنایع مس ایران (هلدینگ)، شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان (هلدینگ)، شرکت نفت ستاره خلیج‌فارس، شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین (هلدینگ)، شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر (هلدینگ)، بانک ملت (هلدینگ) و شرکت معدنی و صنعتی چادرملو (هلدینگ) هستند.

بیشترین دارایی

بانک‌ها دست بالا را در این بخش داشته اند؛ چنان‌که در رتبه‌بندی امسال۵۰۰شرکت برتر ایران آمده، شرکت‌ها از لحاظ بیشترین دارایی نیز طبقه‌بندی شده‌اند که به ترتیب بانک ملت، بانک صادرات ایران، بانک تجارت، شرکت سرمایه‌گذاری پارس‌آریان، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس، بانک پاسارگاد، بانک‌پارسیان، بانک رفاه کارگران، شرکت فولادمبارکه اصفهان و شرکت گروه مپنا بیشترین دارایی را ثبت کرده‌اند.

بالاترین اشتغال‌زایی

خودروسازی، بانکداری و فولاد سه قلمرو اشتغال صنعتی کشور هستند که گزارش imi ۵۰۰ هم به آن اذعان کرده است. نتایج رتبه‌بندی سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که شرکت ایران‌خودرو (هلدینگ)، شرکت سایپا (هلدینگ)، بانک ملت (هلدینگ)، شرکت فولادمبارکه (هلدینگ) و بانک صادرات ایران (هلدینگ) بالاترین اشتغال‌زایی را در بین همه شرکت‌های کشور داشته‌اند. داده‌های سازمان مدیریت صنعتی نشان می‌دهد که این پنج‌شرکت در کنار هم حدود ۱۶۰هزار شغل ایجاد کرده اند.

بیشترین سودآوری

طبق گزارش سازمان مدیریت صنعتی، شرکت فولادمبارکه (هلدینگ)، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس (هلدینگ)، شرکت ملی صنایع مس ایران (هلدینگ)، شرکت سرمایه‌گذاری غدیر (هلدینگ) و شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان (هلدینگ) بیشترین سودآوری را داشته‌اند؛ ترکیبی که عینا شبیه سال ۱۳۹۹ است. این پنج‌شرکت در کنار هم بیش از ۳۵۰هزار میلیارد تومان سود ایجاد کرده اند.

بیشترین بازده فروش

در رتبه‌بندی سال ۱۴۰۱ شرکت‌ها به لحاظ بیشترین بازده فروش نیز تقسیم‌بندی شده‌اند. بر این اساس شرکت سرمایه‌گذاری صباتامین (هلدینگ)، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات (هلدینگ)، شرکت فجر انرژی خلیج‌فارس (هلدینگ)، شرکت ملی مس صنایع مس ایران (هلدینگ) و شرکت معدنی و صنعتی چادرملو (هلدینگ) بیشترین بازه فروش را تجربه کرده‌اند.

بیشترین صادرات

در بین پنج‌صادرکننده برتر کشور در فهرست IMI ۱۰۰ نام‌های تازه‌ای به چشم می‌خورد. ارزیابی سازمان مدیریت صنعتی نشان می‌دهد به لحاظ بیشترین صادرات شرکت‌های صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس، شرکت نفت ستاره خلیج‌فارس، شرکت ملی صنایع مس ایران (هلدینگ)، پتروشیمی نوری و شرکت پالایش نفت بندرعباس در رتبه اول تا پنجم قرار گرفته‌اند. این پنج‌شرکت درمجموع بالغ بر ۱۱میلیارد دلار صادرات داشته اند.

بالاترین ارزش بازار

از لحاظ بالاترین ارزش بازار نیز شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس (هلدینگ) با بیش از ۵۵۵هزار میلیارد تومان، شرکت فولادمبارکه اصفهان (هلدینگ) با بیش از ۳۲۲هزار میلیارد تومان و شرکت ملی صنایع مس ایران (هلدینگ) با بیش از ۲۹۶هزار میلیارد تومان در رتبه‌های اول تا سوم شرکت‌های ایرانی با بیشترین ارزش بازار ایستاده‌اند.

جزئیات ۳۲ گروه صنعتی

در همایش امسال شرکت‌ها به ۳۲گروه صنعتی نیز تقسیم‌بندی شده‌اند. مقایسه گروه‌های صنعتی از نظر میزان فروش (درآمد) نشان می‌دهد که گروه فلزات اساسی با ۷/ ۱۵‌درصد سهم در جایگاه سوم، گروه پتروشیمی با ۸/ ۱۶درصد سهم در جایگاه دوم و گروه فرآورده‌های نفتی با ۱/ ۱۷‌درصد سهم در جایگاه اول است. کمترین سهم فروش نیز مربوط به گروه صنایع سلولزی است. سه‌گروه صنعتی از نظر سودآوری هم شامل گروه فلزات اساسی با ۲۴درصد سهم، گروه پتروشیمی با ۲۲درصد سهم و گروه شرکت‌های چندرشت‌های صنعتی با ۱۱درصد سهم هستند. سه‌گروه صنعتی اول از نظر ارزش‌افزوده هم شامل گروه فلزات اساسی با ۲۴درصد سهم، گروه پتروشیمی با ۱۹درصد سهم و گروه فرآورده‌های نفتی با ۱۰درصد سهم هستند. از نظر دارایی‌ها نیز سه گروه اول شامل گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری با ۴۶‌درصد سهم، گروه فلزات اساسی با ۱۰درصد سهم و گروه شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی با ۹درصد سهم به شمار می‌روند.

سه‌گروه صنعتی برتر از نظر بازده فروش (حاشیه سود) شامل گروه سرمایه‌گذاری مالی با ۶/ ۸۵درصد، گروه ساختمان و مهندسی عمران با ۸/ ۴۴درصد سهم و گروه انرژی با ۷/ ۴۴درصد سهم هستند. میانگین بازده فروش ۳۲ گروه صنعتی معادل ۹۸/ ۲۱‌درصد است. سه‌گروه صنعتی اول از نظر اشتغال‌زایی (تعداد کارکنان) شامل گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری با ۱۷درصد سهم، گروه وسایط نقلیه و قطعات خودرو با ۱۶‌درصد سهم و گروه فلزات اساسی با ۱۰‌درصد سهم هستند. سه گروه صنعتی اول از نظر صادرات هم شامل گروه پتروشیمی با ۳۹درصد سهم، گروه فرآورده‌های نفتی با ۴/ ۲۳‌درصد سهم و گروه فلزات اساسی با ۲/ ۲۳درصد سهم هستند.

همچنین سه گروه صنعتی اول از نظر شاخص بهره‌وری کل (TP) شامل گروه سرمایه‌گذاری‌های مالی با ۰۱/ ۶واحد، گروه ساختمان و مهندسی عمران با ۷۷/ ۱واحد و گروه انرژی با ۷۷/ ۱واحد است. سه گروه صنعتی اول از نظر شاخص بهره‌وری کل عوامل (TEF) نیز شامل گروه سرمایه‌گذاری‌های مالی با ۶/ ۱۱واحد، گروه انرژی با ۲/ ۸واحد و گروه واسطه‌گری‌های مالی با ۸ واحد است. سه گروه صنعتی اول از نظر شاخص بهره‌وری نیروی انسانی نیز شامل گروه سرمایه‌گذاری‌های مالی با ۲/ ۵۴واحد، گروه انرژی با ۲/ ۳۴واحد و گروه فرآورده‌های نفتی با ۹/ ۲۴واحد است. سه گروه صنعتی اول از نظر شاخص بهره‌وری سرمایه نیز شامل گروه موسسات بیمه‌ای با ۲/ ۲۸واحد، گروه فلزات اساسی با ۹/ ۱۶واحد و گروه واسطه گری مالی با ۶/ ۱۶واحد است.

اگر پراکندگی استانی ۵۰۰شرکت بزرگ ایران را بر اساس «محل ثبت شرکت» مورد لحاظ قرار دهیم، استان تهران با ۲۴۸شرکت در ردیف اول قرار دارد. پس از آن استان‌های اصفهان با ۴۰شرکت و هرمزگان با ۲۳ شرکت در ردیف‌های دوم و سوم قرار دارند. استان خراسان رضوی با ۲۱ شرکت و کرمان با ۱۷شرکت در رده‌های چهارم و پنجم قرار گرفته‌اند.

منبع: دنیای اقتصاد