ظرفیت سیمان ایران برای اجرای طرح بتن غلتکی راه‌سازی

به گزارش می متالز، با نگاهی به افزایش نرخ قیر در کشور در یک دهه گذشته، شاهد هستیم که در ۱۰ سال گذشته، حدود ۷ درصد از اعتبارات وزارت راه و شهرسازی، برای خرید قیر استفاده می‌شد، اما در چند سال گذشته به‌طور قابل‌توجهی نرخ قیر افزایش پیدا کرده است.
هم‌اکنون در ایران ۷۵ کارخانه تولیدکننده سیمان مشغول به فعالیت هستند و ایران با ظرفیت تولید ۸۵.۳ میلیون تن سیمان از نظر ظرفیت چهارمین رتبه را در کشورهای جهان پس از چین، هند و ‌امریکا در اختیار دارد. در سال ۲۰۱۷(۱۳۹۷) ایران با حدود ۵۶ میلیون تن تولید سیمان رتبه یازدهم جهانی را به خود اختصاص داد، رکود در ساخت‌وساز داخلی و کاهش بودجه عمرانی و محدودیت‌های به‌وجود آمده در صادرات باعث شد ایران نتواند از بخش عمده‌ای از ظرفیت تولید خود استفاده کند، با این حال پیش‌بینی می‌شود ظرفیت تولید، به‌دلیل تکمیل کارخانه‌های در دست ساخت تا پایان سال ۱۳۹۸ به حدود ۹۱ میلیون تن افزون شود.
مصرف سیمان داخل کشور سال گذشته به حدود ۵۰ میلیون تن رسید و حدود ۶ میلیون تن سیمان نیز به‌طور عمده به کشورهای منطقه و همسایه صادر شد. در همین حدود نیز کلینکر صادر شد. به نظر می‌رسد، امسال نیز تولید سیمان با رشد اندکی نسبت به سال گذشته به حدود ۵۲ میلیون تن افزون شود و از سوی دیگر، صادرات نیز به‌دلیل رشد نرخ ارز می‌تواند به اهدافی مانند ۱۵ میلیون تن در سال ۹۷ دست یابد.
سود شرکت‌های سیمانی حاضر در بورس که در سال ۱۳۹۲ در مجموع به ۱۴۳۴ میلیارد تومان رسیده بود، به‌دلیل کاهش مصرف داخلی و افزایش عرضه و به‌دنبال آن کاهش نرخ فروش به‌تدریج کاهش یافت و به ۱۹۶ میلیارد تومان در سال ۹۵ رسید که با تمهیداتی که انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان اندیشید و همکاری کارخانه‌های سیمان در کنترل عرضه از طریق سهمیه‌بندی تولید و کنترل نرخ این سود در سال ۹۶ اندکی بهبود یافت و به رقم ۲۷۵ میلیارد تومان افزون شد، با این حال خطری که همچنان سودآوری این صنعت را تهدید می‌کند تناسب نداشتن رشد نهاده‌های تولید با نرخ فروش است که متاسفانه همچنان به‌طور دستوری کنترل می‌شود.
در ۳ ماه نخست سال ۹۷ متوسط نرخ فروش سیمان کارخانه‌ها حدود ۱۱۲ هزار تومان به ازای هر تن بود که با توجه به افزایش هزینه‌های تولید و حمل‌ونقل، انجمن صنفی روزهای پایانی تیر با همکاری سازمان‌های حمایتی و وزارتخانه‌های ذی‌ربط اقدام به افزایش نرخ سیمان کرد که بر اثر نتایج این اقدام و اعمال قیمت‌های جدید، در چند ماه گذشته، پس از سال‌ها رکود شاهد رونق دوباره سهام صنعت خاکستری در بورس هستیم.
از سویی بررسی آمارهای جهانی نشان می‌دهد روند ساخت جاده، بزرگراه و خیابان در مناطق گوناگون جهان سیر صعودی داشته است. افزایش جمعیت به همراه افزایش تولید خودرو از جمله دلایل اصلی این روند بوده‌اند.
در شرایط اقتصادی کنونی با توجه به اعمال تحریم‌های نفتی و افزایش نرخ ناشی از حذف یارانه‌ها، مزیت اقتصادی استفاده از روسازی‌ها بتنی نسبت به روسازی‌های آسفالتی انکارناپذیر است.
با نگاهی به افزایش نرخ قیر در کشور در یک دهه گذشته شاهد هستیم که در ۱۰ سال گذشته، حدود ۷ درصد از اعتبارات وزارت راه، برای خرید قیر استفاده می‌شد، زیرا نرخ قیر ارزان بود و حجم زیادی از بودجه عمرانی مرتبط را شامل نمی‌شد، اما در چند سال گذشته به‌طور قابل‌توجهی نرخ قیر افزایش پیدا کرده است.
به‌دلیل افزایش نرخ قیر، ۳۵ تا ۴۰ درصد از اعتبارات تخصیصی وزارت راه و شهرسازی در ساخت جاده‌های جدید یا بهسازی جاده‌های موجود، صرف نرخ قیر شده است.
درحال‌حاضر برای ساخت هر کیلومتر راه اصلی، حدود ۱۵۰ تن قیر و هر کیلومتر بزرگراه ۳۰۰ تن و هر کیلومتر آزادراه ۴۰۰ تن قیر لازم است که بر این اساس، با توجه به حجم پروژه‌های راه‌سازی وزارت راه و شهرسازی و با احتساب نرخ قیر، ۴۰ درصد از تخصیص‌های شرکت ساخت و توسعه فقط برای خرید قیر هزینه خواهد شد.
مشخص است این افزایش هزینه ساخت انواع راه‌ها به‌دلیل بالا بودن نرخ قیر، در نهایت به کاهش نرخ رشد ارزش‌افزوده حمل‌ونقل در اقتصاد کلان کشور، کند شدن سرعت توسعه راهسازی و نبود توازن در توسعه کشور می‌انجامد. به هر صورت کاربرد رویه‌های بتنی به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های جایگزینی رویه‌های آسفالتی کشور به‌صرفه و اقتصادی به‌نظر می‌رسد. رویه‌های بتن غلتکی در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به‌طور موفقیت‌آمیزی اجرا شده و درحال‌حاضر نیز پژوهش‌های وسیعی در این زمینه در حال انجام است. با توجه به وضعیت تولید سیمان و مازاد تولید داخلی در کشور و شرایط اقلیمی، این نوع روسازی‌ها می‌تواند در بسیاری از راه‌های اصلی و فرعی کشور مورد استفاده قرار گیرد.
از سوی دیگر، با جایگزینی رویه بتنی با رویه‌های آسفالتی فرصت افزایش صادرات قیر فراهم می‌شود که موجب افزایش درآمد ارزی مهم و ارزشمندی برای کشور خواهد شد و هزینه‌های مربوط به مسائل زیست‌محیطی که در تولید سیمان بر کشور تحمیل می‌شود، نیز با مصرف سیمان در داخل جبران خواهد شد.
هم‌اکنون تولید سیمان به‌عنوان ماده اصلی تولید بتن افزایش یافته و کشور ایران با ظرفیت تولید ‌بیش از ۸۰ میلیون تن در سال، جایگاه سوم را در جهان کسب کرده است.
از مهم‌ترین مزیت‌های بتن می‌توان به در دسترس بودن مصالح مصرفی، شکل‌پذیری، سازگاری مناسب با محیط‌زیست و نیازنداشتن به فناوری‌های پیشرفته برای ساخت آن اشاره کرد. دانش و فناوری بتن در کشورمان در چند سال‌ گذشته رشد چشمگیری داشته است. در داخل و خارج کشور، جوانان شایسته ایرانی در زمینه فناوری بتن، در زمره کارشناسان و متخصصان موفق، مطرح و صاحب‌نام هستند و در کشورهای توسعه‌یافته متخصصان بتن ایرانی از جایگاه ممتازی برخوردار هستند.

جمع‌بندی

الگوی مصرف سیمان در کشور به صورت ۲۰ درصد مصرف پروژ‌های صنعتی، ۲۰ درصد صنایع سیمان‌بر (کاشی‌سازی، آجرسازی و...) و ۶۰ درصد بنایی است. درباره پروژه‌های صنعتی پیش‌بینی می‌شود تا دست‌کم ۵ سال آینده رشد مصرف قابل‌توجهی نداشته باشیم و درباره مصرف بنایی نیز با توجه به تغییر قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۱۳۹۵ و افزایش قابل توجه مالیات بخش ساخت‌وساز (که منجر به کاهش قابل توجه جذابیت ساخت‌وساز خواهد شد) پیش‌بینی می‌شود مصرف سیمان به‌شدت کاهش یابد. از سویی با مقایسه نمودار نرخ تمام شده سیمان و قیر می‌توان به این نتیجه رسید که قیر با توجه به آمار و اطلاعات گمرک، نقش اساسی در صادرات غیرنفتی ایران دارد و سال گذشته، ارزآوری مناسبی برای کشور به همراه داشته است. اما این حجم صادرات متناسب با ظرفیت بزرگ کشور در این صنعت نیست. ایران از تقاضای بالای ۱۰۰ میلیون تنی قیر در جهان، حدود ۳.۸ درصد را پاسخگو است. ایران مقام هفتمین کشور بین تولیدکنندگان بزرگ قیر و چهارمین کشور در میان صادرکنندگان این ماده سیاه و مهم را داراست که این موضوع نشان‌دهنده اهمیت و نقش قیر ایران در جهان است. در شرایط اقتصادی کنونی به جهت کاهش وابستگی به نفت، می‌توان با افزایش صادرات قیر که ارزش‌افزوده بیشتری به همراه دارد به صنعت سیمان ایران اعتماد کرد تا با هزینه کمتری بتوان شاهد اجرای طرح‌های بتن غلتکی در پروژه‌های راه‌سازی ملی و استانی باشیم.