رشد صنعت نیازمند رشد سرمایه‌گذاری است

به گزارش می‌متالز، «بابک نگاهداری» ریس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در بیست‌و‌یکمین جشنواره تولید ملی-افتخار ملی اظهار کرد: اقتصاد ایران اقتصاد بزرگی است و بخش تولید ما از تنوع برخوردار است و این تنوع تولید باعث شده که یک تاب‌آوری خوبی را در شرایط جنگ اقتصادی داشته باشیم. در واقع این تنوع به کمک ما آمد.

وی ادامه داد: بخش تولید نیز با توجه به ظرفیت‌های خوب تاریخی که در کشور وجود دارد، و همچنین با توجه به منابع انسانی به نظر می‌رسد پتانسیل خوبی در بخش رشد تولید داریم.

نگاهداری تصریح کرد: این اقتصاد متنوع یکی از مزیت‌های ما است. صنایع مختلف از جمله خودروسازی، نساجی، تجهیزات الکترونیک، لوازم خانگی و ... پلتفرم متنوعی از صنایع تولیدی را برای ما ایجاد کرده‌اند. اگر نگاهی به آمار‌های ۲۰۰۵-۲۰۲۰ داشته باشیم خواهیم دید ایران ۱۴ محصول صادراتی جدید را با ارزش افزوده حدود ۴ میلیارد دلار تولید و ارائه کند. این تنوع محصولات تولیدی باعث شد که وضعیت ما در شاخص پیچیدگی اقتصادی حدود ۱۱ پله نسبت به یک دهه قبل رشد داشته باشد.

وی اضافه کرد: این پیچیدگی توان تاب‌آوری اقتصادی ما را در شرایط تحریم افزایش داده است. از سویی دیگر با جهش‌های ارزی و گران شدن محصولات مشابه خارجی فرصتی را در اختیار تولیدکنندگان قرار داد که خوشبختانه استفاده خوبی از آن شد تا سهم صنایع داخلی از بازار کشور را افزایش دهیم. روند این افزایش از ۱۳۹۶-۱۴۰۱ تقریبا در این ۵ سال تولید یخچال فریزر ۲ برابر، لباسشویی ۱.۵ برابر، کولرگازی ۳ برابر شد. حتی پوشاک ما نیز در این مقطع زمانی هم صادرات را افزایش داده است و هم واردات آن به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرده است.

ریس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی بیان کرد: ظرفیت دیگری را که بخش تولید در اختیار توسعه کشور قرار داده است، بحث تامین مالی دولت است. یکی از مشکلات کشور آن است که اقتصاد ایران از یک منبع ناپایداری در منابع درآمدی رنج می‌برد. اقتصاد در سال‌های گذشته به درآمد‌های نفت و گاز وابسته بوده و منابع نفت و گاز ما به اتصال به اقتصاد جهانی هر نوع شوکی در اقتصادی جهانی رخ دهد تاثیر آن بر ناپایداری منابع مالی دولت قابل مشاهده است. یک زمان وقتی در مقطع رونق صادرات نفت و گاز داریم این موضوع از طریق ثبات نرخ ارز اثر خود را نشان می‌دهد. در مقاطعی هم در رکورد هستیم و از طریق جهش نرخ ارز شاهد اثرگذاری هستیم. در نهایت نتیجه وابستگی بیش از حد دولت به نفت و گاز، بی‌ثباتی در اقتصاد کشور را به همراه داشته است و تولید کشور از آن رنج می‌برد؛ بنابراین دولت در این سال‌ها جهت‌گیری داشته تا درآمد‌های دولت را به سمت مالیات که منبع باثبات‌تری است پیش ببرد. در لایحه بودجه ۱۴۰۳ وابستگی بودجه به نفت حدود ۲۴ درصد شده است که نسبت به سال قبل ۵ درصد کاهش داشته است. از سویی دیگر سهم منابع مالیاتی در بودجه به ۴۵ درصد رسیده است. این موضوع در سایه قابلیتی است که بخش تولید برای دولت فراهم کرده است، زیرا اصل آن از مالیات بر شرکت‌ها یا بر ارزش افزوده است.

وی افزود: فراموش نکنیم افزایش مالیات برای تامین مالی دولت و نیاز‌ها برای پیشرفت و توسعه نباید به گونه‌ای باشد که نقش مخربی در انگیزه تولیدکنندگان ایفا کند.

نگاهداری بیان کرد: سومین مزیت که تولید در کشور دارد بحث فرهنگ کارآفرینی است. اقتصاد ایران صاحب یک فرهنگ طولانی است. اینکه فعالیت‌های کارگاهی و خرد ما که به صورت خانوادگی اداره می‌شد در کنار توان عظیم تولیدی که در قالب هلدینگ گوی رقابت را از بسیاری از شرکت‌ها رباییده است، این فرهنگ کارآفرینی یک ظرفیت بزرگی است. اینکه دانش سازماندهی فعالیت‌های اقتصادی در کشور ما به طرز قابل توجهی از ظرفیت بالایی برخوردار است و نسل به نسل منتقل می‌شود، مساله بسیار مهمی است.

وی ادامه داد: در سال‌های اخیر خوشبختانه ظرفیت اقتصاد دانش‌بنیان با حمایت‌هایی که دولت داشته در حال قرارگیری در جایگاه اصلی خود هستند. انواع برند‌ها و پلتفرم‌های داخلی در سال‌های گذشته در فضای مجازی توانستند رشد کنند.

نگاهداری همچنین بیان کرد: مزیت‌های یاد شده در دست بخش تولید است، اما باید نگاه واقع‌بینانه‌ای داشته باشیم اگر رشد تولید مطالبه مقام معظم رهبری است باید ظرفیت‌ها و چالش‌ها را مطرح کنیم.

وی افزود: این موضوع یک زیست بوم است و اگر بخشی درست کار نکند بدون شک رشد تولید مورد نظر فراهم نخواهد شد به همین دلیل پرداختن به چالش‌ها نیز دارای ضریب تاثیر است.

رییس مرکز پژوهش‌های مجلس اظهار کرد: یکی از چالش‌هایی که از نگاه بنده در فضای کسب‌و‌کار شاهد هستیم، مشکلاتی است که مانع سرمایه‌گذاری در فضای تولید می‌شود، هرچند که مجلس و دولت در دو سال گذشته با قوانین برای تسهیل فضای کسب‌و‌کار، سامانه‌های صدور مجوز‌های کسب‌و‌کار و... تلاش خود را برای تسهیل انجام داده‌اند، اما واقعیت آن است که بهبود فضای کسب‌و‌کار تابع اقدامات موثرتری است.

نگاهداری با اشاره به اقدامات یک دهه اخیر، بیان کرد: اگر نگاهی به این مدت داشته باشیم خواهیم دید، سرمایه‌گذاری‌ها در کشور روندی نزولی داشته و در سال‌های اخیر حتی هزینه استهلاک را هم جبران نکرده است. در حوزه صنعت سرمایه‌گذاری خالص در ۴ سال گذشته منفی بوده و سهم این بخش در اقتصاد ایران از ۲۰ درصد در سال ۱۳۹۰ به ۱۴ درصد در شرایط فعلی کاهش داشته است. البته این بخش در دو سال گذشته با رشدی همراه بوده آن هم به دلیل جبران رکود ناشی از تحریم نفتی و رکود ناشی از جبران خدمات در دوران کرونا بوده است، اما اگر بخواهیم این روند رشد ادامه‌دار باشد، نیازمند جذب سرمایه‌گذاری هستیم. نیازمند ظرفیت‌های جدید هستیم.

نگاهداری تصریح کرد: چالش دیگر در بخش صنعت، اتکا به درآمد‌های مالیاتی است که به تهدید مالیاتی تبدیل شده است.

وی ادامه داد: دولت در تلاش است تا به سمت منابع درآمدی پایدار برود، اما صرفا نباید این رویکرد بدون تنوع‌بخشی به منابع مالیاتی باشد. نباید صرفا به دنبال افزایش نرخ‌های مالیاتی باشیم، این موضوع فشار به بخش تولید را افزایش می‌دهد.

نگاهداری اظهار کرد: تنوع‌بخشی به سبد مالیاتی می‌تواند این فشار را کاهش دهد. سه مبنای اصلی مالیات در کشور ما، مالیات بر درآمد شرکت‌ها، مالیات بر حقوق و مالیات بر ارزش افزوده است. دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۳ بر حذف معافیت‌های مالیاتی و افزایش نرخ مالیات‌ها تلاش کرده است که در حوزه صنعت رخ می‌دهد. در حوزه حقوق نیز دولت نرخ پلکانی مالیات را مد نظر داشته است. همچنین به اندازه یک واحد نرخ مالیات بر ارزش افزوده افزایش پیدا کرده است.

وی تاکید کرد: حاصل این نگاه، فشار بر واحد‌های تولیدی و بی‌توجهی به پایه‌های مالیاتی دیگر است و باید در ادامه اصلاح شود و باید به سمت تنوع‌بخشی برویم.

نگاهداری با اشاره به سومین چالش بیان کرد: سومین چالش بحث تغییرات مکرر در قوانین و مقررات است که فضای بی‌ثابتی را به تولید و عرصه‌های اشتغال تحمیل می‌کند. باید در مسیری قرار بگیریم که اجازه ندهیم این تغییرات فرهنگ کارآفرینی را تخریب کند. اگر به ثبات قانون‌گذاری برسیم بی‌شک به عرصه تولید کمک خواهد کرد.

وی در نهایت تاکید کرد: ظرفیت متنوع تولید در کشور یک مزیت راهبردی است که باید قدر آن را دانست. مساله دیگر آن است که حمایت‌های مقطعی و جزیره‌ای از تولید بدون توجه به سیاست‌های دیگری که فضای کلان کشور را تخریب می‌کند به صورت ریشه‌ای منجر به تقویت تولید نمی‌شود. مرکز پژوهش‌های مجلس آمادگی دارد تا نظرات تولیدکنندگان را دریافت تا شاهد رشد تولید باشیم. همچنین ما نیازمند تدوین استراتژی توسعه صنعتی کشور هستیم. مجلس در برنامه هفتم دولت را ملزم کرده که نسبت به این موضوع اقدام کند. این سند‌ها ما را از بلاتکلیفی خارج می‌کند.

گزارش از پایگاه خبری فلزات خاورمیانه (می متالز)