صندوق طلا در بورس کالا، تکمیل کننده مدیریت دارایی در بازار سرمایه

به گزارش می متالز، خوشبختانه مقررات این ابزار مالی امروز از جانب سازمان بورس و اوراق بهادار تصویب شده و قابل اجرا است. اساسنامه و امیدنامه صندوق فعلی بر اساس سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر سکه طلا طراحی شده است. در این مطلب به  کارکرد کلی صندوق‌های طلا، ساختار حقوقی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در طلا و همچنین مشخصات کلی صندوق سرمایه‌گذاری طلای کیان خواهیم پرداخت.

صندوق طلا، اضافه شدن کلاس دارایی جدید به بازار سرمایه

از سال ۱۳۸۶ تاکنون شاهد اجرایی شدن صندوق‌های با درآمد ثابت، سهام، مختلط در بازار سرمایه ایران بوده‌ایم. اجرایی شدن صندوق طلا می‌تواند ابزارهای سرمایه‌گذاری بازار را برای تامین سلایق انواع مختلفی از سرمایه‌گذاران از ریسک‌پذیر تا ریسک‌گریز تکمیل کند. در این راستا امیدواریم در آینده نزدیک شاهد اجرایی شدن صندوق‌های ارزی و املاک و مستغلات باشیم تا سبدگردانی اختصاصی برای اشخاص در بازار سرمایه بصورت معنی دارتر قابل اجرا باشد. با توجه به ابزارهای مطرح شده، مقایسه بازدهی سرمایه‌گذاری در سکه طلا به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری در سال‌های اخیر با سایر انواع دارایی‌ها مانند سود سپرده بانکی، زمین، دلار و بورس نشان دهنده اهمیت این بازار برای سرمایه‌گذاری هم از نظر ارتقای بازدهی و هم تنوع بخشی پرتفوی سرمایه ­گذاری است.

همانطور که در جدول فوق نشان داده شده است بازدهی سکه به نسبت سایر دارایی‌های بررسی شده در طی ۱۰ سال گذشته بازده مناسبی بوده است. این مساله پس از بررسی ریسک این گزینه نشان می‌دهد سکه طلا گزینه سرمایه‌گذاری مناسبی است. جدول فوق تکرار بازدهی منفی را طی ۱۰ سال گذشته در بازارهای مختلف نشان می‌دهد. براساس این اطلاعات، تکرار بازدهی منفی در طی سال‌های گذشته در مورد سرمایه‌گذاری در طلا حتی کمتر از سرمایه‌گذاری در مسکن بوده است. نمودار مقایسه ابزارهای سرمایه‌گذاری در طی ۱۰ سال به شرح زیر است. این نمودار نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری بر روی سکه طلا علاوه بر بازدهی مناسب به نسبت برخی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری مطرح شده دارای روند همواری بوده است.

نمودار شماره ۲ شبیه‌سازی از یک پرتفوی سرمایه‌گذاری با در نظر گرفتن ۵۰ درصد سرمایه‌گذاری بر روی سکه طلا و ۵۰ درصد سرمایه‌گذاری در سپرده بانکی نشان می‌دهد در این حالت سرمایه‌گذار می‌تواند از سبد تشکیل شده بازدهی بیش از سپرده بانکی بدست آورد و از افزایش قیمت سکه طلا نیز بهره‌مند شود. در بررسی وضعیت NAV واحدهای صندوق، با توجه به اینکه قیمت طلا عامل اصلی تعیین قیمت واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق است و قیمت طلا عموما تحت تاثیر قیمت انس و دلار است، به نظر می‌رسد تضعیف شاخص دلار در دوره اخیر و تاثیر آن بر قیمت محصولات کالایی بخصوص فلزات گرانبها بسیار موثر خواهد بود. همچنین افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی امریکا  Federal Reserve Bank  می‌تواند در این مورد موثر واقع شود. به عبارت دیگر، انتظار می‌رود در آینده شرایط بازارهای جهانی در مسیر تقویت قیمت دارایی پایه این صندوق‌ها یعنی طلا حرکت کند. این صندوق عملاً جایگزین مناسب سرمایه‌گذاری در طلا است و پرتفوی سرمایه‌گذاری آن عمدتا غیرفعال و به هدفی غیر از سفته بازی speculation مدیریت می‌شود. بنابراین این گزینه سرمایه‌گذاری و برای اشخاص حقیقی و حقوقی که در معرض نوسانات طلا exposure)) قرار گرفتن را در پرتفوی سرمایه گذاری خود انتخاب کرده‌اند، مناسب است. این صندوق ابزار جایگزین مناسبی برای آن دسته از سرمایه گذارانی فراهم می ­آورد که قبلا از شمش و سکه فیزیکی برای داشتن exposure طلا استفاده می کردند.

ساختار حقوقی صندوق

این صندوق با ساختار صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله موجود در بازار سرمایه کشور طراحی شده است، بنابراین دارای ارکان مدیر صندوق، بازارگردان، متولی و حسابرس است. ارکان نظارتی صندوق مانند سایر صندوق‌های موجود متولی و حسابرس و ارکان اجرایی آن مدیر و بازارگردان است. بازارگردان صندوق (ضامن نقدشوندگی) باتوجه به دارا بودن کفایت سرمایه لازم، نقدشوندگی واحدها در بازار سرمایه را فراهم می کنند. برای این صندوق نیز مانند سایر صندوق‌های قابل معامله روزانه NAV محاسبه و معاملات آن در بازار بر اساس عرضه و تقاضا برروی واحدهای سرمایه‌گذاری انجام می‌شود. از نکات مهم در صندوق قابل معامله کالایی، گزینه‌های سرمایه‌گذاری تعریف شده در امیدنامه آن است. بر این اساس در امیدنامه این صندوق سرمایه‌گذاری بر روی گواهی سپرده کالایی سکه طلا، اوراق مشتقه مبتنی بر سکه طلا، تعهد خالص موقعیت‌های بدون پوشش در قراردادهای مشتقه مبتنی بر سکه طلا و اخذ موقعیت خرید در قرارداد اختیار معامله سکه طلا مطرح شده است. در بین گزینه‌های مطرح شده تمرکز اصلی بر روی گواهی سپرده کالایی سکه طلا است. این اوراق بهادار نشان دهنده مالکیت دارنده آن بر روی تعداد معینی سکه طلا در انبار است. در حال حاضر بانک رفاه کارگران به عنوان انبار پذیرفته شده عملیات پذیرش سکه از اشخاص و ارائه قبض انبار را انجام می‌دهد. در صورتی‌ که سکه طلا پیش از ساعت ۱۲ تحویل داده شود پس از یک روز کاری و در غیر اینصورت پس از دو روز کاری تبدیل به گواهی قابل معامله در بورس کالای ایران می‌شود. بعد از آن امکان خرید و فروش این اوراق بهادار برای همه اشخاص دارای کد بورس اوراق بهادار از طریق تماس با یک کارگزار یا از طریق سامانه معاملات آنلاین گواهی سکه قابل انجام است. بازار این اوراق بهادار (گواهی سکه طلا) در حال حاضر بسیار محدود است. خرید و فروش این اوراق با تسویه نقدی و یک روزکاری پس از انجام معامله صورت می‌پذیرد. هر سکه هنگام سپرده‌گذاری به ۱۰ ورقه گواهی تبدیل می‌شود؛ بنابراین ۱۰ گواهی معادل یک سکه طلا است. هزینه‌های مترتب بر این موضوع عبارتند از هزینه ارزیابی و کارشناسی هر قطعه سکه،  ۵۰۰۰ ریال و هزینه انبارداری روزانه ۵۰ ریال برای هرسکه طلا است که این موارد به بانک رفاه کارگران پرداخت می‌شود. علاوه بر این موضوع، هزینه‌های خرید و فروش این ورقه بهادار در بورس کالا نیز به صورت درصدی از حجم معامله (خرید ۰.۰۰۲۶۲ و فروش ۰.۰۰۲۷۸) درنظر گرفته شده است. کارمزدهای معاملاتی، مجموع کارمزد کارگزار، بورس کالا، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه، حق نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار و کارمزد شرکت مدیریت فن‌آوری بورس است که هر کدام از اجزای مطرح شده دارای سقف تعیین شده هستند.

 با مرور بر روی این ابزار به نظر می‌رسد لازم است موارد زیر جهت جذابیت و کاربردی‌تر شدن این ابزار مورد توجه قرارگیرند. از این موارد می‌توان به کاهش هزینه‌های ارزیابی و کارشناسی، انبارداری، هزینه‌های معاملاتی، گسترش بازار معاملاتی با فعال شدن نقش بازارگردان‌های صندوق‌های کالایی مبتنی بر سکه طلا، تعریف ارتباط روشن عرضه‌کنندگان سکه طلا با بورس کالای ایران اشاره کرد. در حال حاضر بازار گواهی سپرده سکه طلا بسیار محدود بوده و حجم معاملات روزانه آن جوابگوی تقاضای سرمایه گذاری صندوق طلا نیست. از دیگر ابزارهای مطرح شده برای گزینه‌های سرمایه‌گذاری این صندوق می‌توان به قرارداهای آتی future)) و اختیار معامله (option) برروی سکه طلا اشاره کرد. در بازار معاملات قراردادهای آتی سکه طلا، واحد پایه سفارش (LOT) برای خرید این اوراق بهادار ۱۰ سکه طلا است. برای خرید قراردادهای آتی لازم است به سررسید اوراق توجه شود. برخلاف گواهی سپرده سکه طلا که معاملات آن نقدی است معاملات این اوراق در بازار آتی انجام می‌شود و لازم است به شکاف شرایط این دو بازار توجه شود. در بازار اختیار معامله سکه طلا علاوه بر سررسید اوراق لازم است بر قیمت اعمال نیز توجه شود و توجه به این دو فاکتور تعیین کننده بهای اختیار معامله است. این بازار نیز هنوز نقدشوندگی زیادی ندارد و معاملات در آن روزانه محدود است. LOT های معاملاتی در این اوراق یک سکه طلا است و سررسیدها عمدتا کوتاه مدت است. برای استفاده از فرصت‌های مناسب معمولا لازم است قراردادها تمدید شود و برای تمدید قرارداد هزینه معاملاتی و یافتن اختیار معامله با قیمت مناسب با توجه به محدود بودن معاملات از عوامل قابل تامل است. کارمزد معاملات future  و option برخلاف گواهی سپرده ثابت بوده و برای هر قراردادهای آتی مبلغ ۳۰.۰۰۰ ریال به ازای هر قرارداد و برای اختیار معامله مبلغ ۱.۶۰۰ ریال است. کارمزد تحویل در قرارداهای آتی و اختیار معامله ۵.۰۰۰ ریال به ازای هر سکه طلا است. در بین سه ابزار معرفی شده (گواهی سپرده طلا، قرادادهای آتی و اختیار معامله مبتنی برسکه طلا) بازار قرارداهای آتی حجم معاملاتی روزانه بالاتری دارد. لازم است با ورود صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر طلا به عنوان یک ابزار متقاضی این گزینه‌های سرمایه‌گذاری بر توسعه  بازار این ابزارهای توجه ویژه شود.

در راستای اجرای صندوق سرمایه گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر سکه طلا لازم است علاوه به موارد مطرح شده مانند کاهش هزینه‌های پذیرش، نگهداری و معاملات اوراق، گسترش بازار با حضور فعال بازارگردان و مدیر صندوق، ارتباط موثر بین عرضه کنندگان سکه طلا و بازار بورس کالا، فرهنگ سازی سرمایه گذاری در ابزارهای مبتنی بر سکه طلا، تعدد انبارهای قابل قبول درکنار بانک رفاه کارگران و .... به تکمیل نرم افزارهای این صندوق نیز اشاره کرد.

صندوق سرمایه گذاری طلای کیان

صندوق سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر سکه طلای کیان به عنوان دومین صندوق سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر سکه طلا که از سازمان بورس و اوراق بهادار موافقت اصولی دریافت کرده است و در مرحله نهایی کردن مقدمات لازم برای شروع پذیره نویسی عمومی صندوق است. این صندوق با ۱۰ میلیارد ریال سهام ممتاز و لزوم جمع‌آوری ۹۰ میلیارد ریال سهام عادی در دوره پذیره‌نویسی و با مدیریت شرکت کارگزاری بورس آثل، بازارگردانی شرکت گروه مالی نور انوار، متولی‌گری شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه و حسابرسی، موسسه حسابرسی بیات رایان از سازمان بورس و اوراق بهادار موافقت اصولی دریافت کرده است. لازم به ذکر است شرکت‌های کارگزاری بورس اثل و گروه مالی نور انوار از شرکت‌های تحت مدیریت شرکت مدیریت سرمایه کیان هستند. این شرکت در سال ۱۳۹۵ با سرمایه ۱۰۰۰ میلیارد ریال ثبت شده است. این شرکت در سال گذشته تاسیس و راه‌اندازی صندوق سرمایه‌گذاری بادرآمد ثابت کیان از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت قابل معامله در بورس اوراق بهادار تهران با نماد "کیان" و صندوق سرمایه‌گذاری آوای ثروت کیان از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام را در رزومه کاری خود دارد. خوشبختانه  کل خالص ارزش دارایی‌های صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت کیان در روزهای گذشته از ۱۰۰۰ میلیارد ریال گذشت و شرکت برنامه توسعه این صندوق را با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار در برنامه خود دارد.

مونا حاجی علی اصغر قائم مقام مدیرعامل شرکت مدیریت سرمایه کیان