اقتصاد مقاومتی پلکان صعودی اقتصاد ملی

در این روند باید به داشته‌های اقتصاد ملی تکیه کرد و به درون متکی بود و از طرف دیگر برای به‌دست آوردن بازارهای جهانی به بیرون نگاه کرد. سوال این است که با توجه به تاکید رهبر معظم انقلاب بر اقتصاد مقاومتی و نام نهادن دو سال پیاپی بر یک موضوع و با توجه به نیاز کشور برای رسیدن به رشد و توسعه، دولت حسن روحانی چقدر به این مهم باور داشته و بر این اساس عمل کرده است؟ کارشناسان معتقدند در زمان دولت یازدهم میانگین رشد در بخش صنعت حدود ۶/۵ درصد رسیده که آمار خوبی است و نشان‌دهنده حرکت در مسیر اقتصاد مقاومتی است. امروز بسیاری از کسانی که در انتخابات اردیبهشت از دولت حسن روحانی حمایت کردند انتظار دارند که رئیس‌جمهوری منتخب نیز با آنها همراه باشد و خواسته‌های آنها را برآورده کند. سیدمهدی مقدسی، نماینده مردم اراک در جلسه علنی و در جریان بررسی رای اعتماد به وزیران پیشنهادی دولت دوازدهم گفت: «آقای روحانی ما در انتخابات از شما دفاع کردیم و تلاش می‌کنیم که مشکلات و موانع برطرف شود اما همان‌طور که دفاع کردیم سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را از وزیران شما خواستاریم.» برخی دیگر هم باور دارند که رئیس‌جمهوری در این راستا حرکت نکرده و چندان باوری به اجرایی کردن اقتصاد مقاومتی نداشته است. در همین باره با کارشناسان اقتصادی گفت‌وگو کردیم.

دولت نمره قابل قبولی دارد

علی صادقین، کارشناس اقتصاد ابتدا از مشخصه‌های اقتصاد مقاومتی سخن گفت و اظهار کرد: اقتصاد مقاومتی به معنای اقتصادی مردمی متکی‌بر توانمندی‌ها، شناسایی مزیت‌های داخلی، جلوگیری از نقاط ضربه‌پذیر بر اثر شوک‌های بیرونی و تعامل گسترده با جهان خارج است. اگر ما این موارد را به عنوان شاخص‌های اقتصاد مقاومتی درنظر بگیریم و عمل دولت را نسبت به دولت قبلی مقایسه بکنیم متوجه می‌شویم که دولت روحانی خیلی خوب در این جهت حرکت کرده است. به طور مثال، در حوزه سیاست خارجی به‌طور قطع بهترین عملکرد را داشته در جلوگیری از نقاطی که می‌توانسته به اقتصاد ما ضربه بزند. این کارشناس اقتصادی با اشاره به رشد خصوصی‌سازی در کشور بیان کرد: در حوزه اقتصادی ما به جراحی بزرگ نیاز داریم. او در این باره گفت: اگر خصوصی‌سازی، توسعه بازار سرمایه، گسترش نهادهای تامین مالی مثل بازار پول و بازار سرمایه را در راستای مردمی کردن اقتصاد و مشارکت بیشتر بخش خصوصی مدنظر قرار دهیم، می‌توانیم نمره قابل قبولی را به حوزه اقتصاد بدهیم. او با توجه به رشد فناوری و دانش فنی اظهار کرد: یکی از مولفه‌های اقتصاد مقاومتی در حوزه تعامل، جذب سرمایه و توسعه فناوری در بخش‌های اقتصادی است. اگر این را درنظر بگیریم، می‌توانیم نمره قابل قبولی را به ویژه در بخش‌های دانش‌بنیان به دولت بدهیم. صادقین با اشاره به اینکه برنامه ششم توسعه در راستای اقتصاد مقاومتی است، گفت: این برنامه همسو با اقتصاد مقاومتی تدوین شده است. رشد اقتصادی، مشارکت بخش خصوصی، توجه ویژه به اقتصاد دانش‌بنیان و همچنین توسعه بخش‌های راهبردی و استراتژیک برای جلوگیری از ضربه‌های بیرونی همه از جمله مواردی است که در حوزه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در برنامه ششم ببینیم. اما اینکه در عمل دولت چقدر موفق خواهد بود جای بحث دارد و باید منتظر ماند و عملکرد دولت را بررسی کرد. او در آخر گفت: به هر حال آنچه در اقتصاد مقاومتی به عنوان نکات مطلوب نشان داده می‌شود با آنچه در عمل اتفاق افتاده همچنان تفاوت دارد و در نتیجه شکاف‌هایی را شاهد هستیم. اما از آنجاکه نگاه دولت به آن سمت است و در آن جهت هم حرکت کرده است تنها باید گفت که سعی کنیم در آن مسیر با شتاب بیشتری پیش برویم.

باید عملگرا بود

محمدباقر صدری، کارشناس اقتصاد با اشاره به تاکید رهبر معظم انقلاب بر اقتصاد مقاومتی اظهار کرد: در سال ۷۱ وقتی رهبر معظم انقلاب به تبریز آمدند فرمودند که اقتصاد ملی ایران برپایه درآمدهای غیرنفتی باشد و نفت به عنوان یک هدیه الهی در حد امکان برای طرح‌های اساسی کشور ذخیره شود. بیانات ایشان سپس در همایش ملی توسعه صادرات غیرنفتی مورد توجه قرار گرفت. تا سال ۹۳ که من در این همایش‌ها به عنوان دبیر بودم تمام تمرکزمان این بود که صادرات غیرنفتی مورد توجه قرار گیرد و در این راستا هم تصمیم‌های زیادی اتخاذ شد. اتفاق‌هایی که در سال ۹۱ افتاد و با تحریم‌هایی که از سوی غرب اعمال شد رهبر معظم انقلاب بحث اقتصاد مقاومتی را مطرح کردند و سال ۹۴ را به «اقتصاد مقاومتی» نام‌گذاری کردند.
این کارشناس اقتصادی در ادامه از هدف اقتصاد مقاومتی سخن گفت و بیان کرد: بر اساس داشته‌های اقتصاد ملی دولت باید برنامه‌ریزی کند تا اقتصاد از یک طرف به درون متکی باشد و از طرف دیگر برای به‌دست آوردن بازارهای جهانی به بیرون نگاه کند. این مفهوم درواقع حاصل ۲۰ سال زحمات مرتبط با صادرات غیرنفتی است. زمانی که ما کارمان را شروع کردیم صادرات‌مان نزدیک به ۲ میلیارد دلار بود و تا سال ۸۸ با احتساب معیانات گازی فراتر از ۶۰ میلیارد دلار رفت. البته در سال ۹۱ تحریم‌ها ضربه‌ای به صادرات غیرنفتی زد که بعد از توافق هسته‌ای تا حدودی رو به بهبود است.
صدری در پاسخ به این سوال که عملکرد دولت چقدر موفق بوده است، گفت: همان‌طور که می‌دانید موفق‌ترین برنامه توسعه، برنامه سوم زمان ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی بود که رشد اقتصادی نزدیک ۶ درصد را تجربه کردیم. دولت محمود احمدی‌نژاد که به برنامه چهارم اعتقادی نداشت و گزارشی هم از آن بیرون نیامده است. برنامه پنجم هم که امسال تمام شده و هنوز گزارش کاملی از آن داده نشده البته بر اساس گفته‌ها، حدود ۲۰ درصد توفیق داشته است. برنامه ششم هم از امسال آغاز شده که همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری بوده است. دولت جدید باید آغازگر برنامه ششم باشد و بر اساس این برنامه وظایفی دارد که باید انجام دهد. در زمان دولت یازدهم میانگین رشد در بخش صنعت حدود ۵/ ۶ درصد بوده که آمار خوبی است. البته در این سال‌های اخیر دولت با مشکلاتی روبه‌رو بوده، با کاهش نرخ نفت به ویژه از سال ۹۳ به این طرف دولت مشکلاتی داشته بنابراین اینکه چقدر دولت روحانی در عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی موفق بوده است را باید صبر کرد تا عملکرد آن بررسی شود. صدری با اشاره به وضعیت ترکیه ادامه داد: ذخایر ارزی ترکیه ۱۱۵ میلیارد دلار است در حالی که در ایران این رقم حدود ۱۳/۵ میلیارد دلار بوده است. درآمد سرانه ترکیه ۱۰ هزار و ۵۰۰ دلار است در حالی که درآمد سرانه ما ۳ هزار و ۵۰۰ دلار است. صادرات کشور ترکیه بین ۱۰۰ میلیارد تا ۱۱۰ میلیارد دلار است درحالی که صادرات ما کمتر از این است. در اینجا بحث مدیریتی مطرح می‌شود، اردوغان هر چند اشتباه‌های فراوانی داشته، در طول ۱۴ سال کلی اقدام مثبت برای کشورش انجام داده است. به طور مثال، در ۴ سال ۳ پل ساخته و این در حالی است که یک اتوبان تهران به شمال عمر ۲۵ ساله دارد. او در آخر تاکید کرد: اقتصاد مقاومتی یعنی بر اساس داشته‌هایی که کشور دارد پیشرفت کند بنابراین ما منتظریم که دولت جدید چه می‌خواهد انجام دهد.