دستیابی به توانمندی‌های اثر بخش در سایه برنامه‌ریزی‌های دقیق حاصل می‌شود

به گزارش می متالز، محمود نوریان مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو معتقد است توجه به اکتشافات و استمرار آن باید سرلوحه برنامه‌های کشور قرار گیرد و نباید بر واردات سنگ آهن تمرکز شود. متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

شرکت معدنی و صنعتی چادرملو چه میزان در مسیر تولید محصولات نهایی حرکت کرده است و چه چشم‌اندازی برای آن پیش‌بینی می‌کنید؟

با پایان یافتن طرح اولیه تجهیز معدن و احداث کارخانه فرآوری چادرملو با سه خط تولید کنسانتره سنگ آهن و راه‌اندازی و تولید محصول، شرکت اهداف خود را در سه برنامه کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت دنبال کرد.

در برنامه نخست، هدف رفع نواقص و مشکلات خطوط تولید و انجام اصلاحات و رسیدن به ظرفیت اسمی 4.5 میلیون تن بود که پس از تحقق آن، بازنگری در فناوری تولید و ایجاد تغییرات به‌منظور افزایش ظرفیت تولید از طریق بهره‌وری اجرا شد، به‌نحوی‌که ظرفیت عملی سه خط تا 6.3 میلیون تن یعنی 40 درصد بیشتر از ظرفیت اسمی افزایش یافت. در همین روند، تولید سنگ‌آهن دانه‌بندی به‌عنوان محصول جانبی نیز با ظرفیت 800 هزار تن به 1.5 میلیون تن افزایش پیدا کرد.

از دیگر اهداف تعیین‌شده در برنامه میان‌مدت شرکت، طرح احداث خط چهارم تولید کنسانتره بود که با توجه به تجربیات کسب‌شده از اجرای طرح اول، در یک برنامه زمانبندی‌شده کمتر از پیش‌بینی کنسرسیوم طرف قرارداد، اجرا شد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

مهم‌ترین طرح این برنامه، احداث کارخانه گندله‌سازی اردکان با ظرفیت تولید سالانه 3.4 میلیون تن گندله بود که برای نخستین‌بار یک شرکت معدنی به‌منظور تبدیل قسمتی از کنسانتره سنگ آهن تولیدی به گندله، موفق به انجام آن شد. در ادامه طرح افزایش ظرفیت تولید به‌ 600 هزار تن و در کل 4 میلیون تن در دستور کار قرار گرفت.

در این برنامه، خط پنجم تولید کنسانتره سنگ آهن هم اجرا شد و ظرفیت عملی تولید در 5 خط کارخانه فرآوری از ظرفیت اسمی 7.5 میلیون تن با افزایشی 40 درصدی به 10.5 میلیون تن رسید.

در برنامه بلندمدت، اهداف شرکت فراتر از تولید کنسانتره سنگ آهن و گندله تعیین شده است. در این برنامه، تولید فولاد به‌منظور تحقق سهمی از برنامه‌های مربوط به تولید 55 میلیون تن فولاد در افق 1404 و همچنین ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر در ماده معدنی و سوددهی شرکت در دستور کار است؛ بنابراین مطالعات فنی و اقتصادی لازم برای احداث کارخانه فولاد به ظرفیت تولید سالانه 1.5 میلیون تن، کارخانه احیای مستقیم (تولید آهن اسفنجی) به ظرفیت 1.55 میلیون تن و یک کارخانه نورد میلگرد به ظرفیت 450 هزار تن در فهرست برنامه‌های شرکت قرار گرفت و به بهره‌برداری رسید.

مساله مهمی که در اجرای طرح‌های یادشده مورد توجه خاص شرکت چادرملو قرار گرفت، اجرای طرح‌های زیربنایی و تأمین آب و برق در زمان بهره‌برداری بود. در این زمینه، طرح‌های احداث نیروگاه 500 مگاواتی در مجتمع معدنی و صنعتی چادرملو، ایجاد تصفیه‌خانه فاضلاب اردکان و انتقال سالانه 9/2 میلیون مترمکعب آب به مجتمع مزبور و ساخت تصفیه‌خانه دشت سپیدان و انتقال سالانه 38/4 میلیون مترمکعب آب به مجتمع معدنی و صنعتی چادرملو را می‌توان نام برد که اکنون در حال بهره‌برداری هستند.

برنامه شرکت برای سال 1399

شرکت معدنی و صنعتی چادرملو همواره تلاش کرده با انجام برنامه‌ریزی‌های گوناگون و افزایش ظرفیت واحدهای تولیدی خود، سال به سال جایگاه خود را در زنجیره تولید فولاد کشور ارتقا دهد. هدف‌گذاری واحدهای این شرکت برای سال 99 به شکل زیر است:

1. استخراج باطله: 46 میلیون تن
2. استخراج سنگ آهن: 15 میلیون تن
3. تولید کنسانتره سنگ‌آهن: 9.5 میلیون تن
4. تولید کنسانتره سنگ‌آهن دانه‌بندی: 500 هزار تن
5. تولید گندله: 3.7 میلیون تن
6. تولید آهن اسفنجی: 1.5 میلیون تن
7. تولید شمش فولاد: یک میلیون تن

تأمین مالی طرح‌های توسعه‌ای چگونه انجام شده است؟

تامین مالی تمامی طرح‌های شرکت چادرملو از محل منابع داخلی شامل آورده سهامداران (افزایش سرمایه) و دریافت تسهیلات از سیستم بانکی کشور بوده است. شرکت تاکنون 48500 میلیارد ریال به‌طور مستقیم در اجرای طر‌ح‌ها و 26513 میلیارد ریال در قالب مشارکت و خرید سهام سایر شرکت‌های تولیدی سرمایه‌گذاری کرده که منتج به ایجاد ظرفیت‌های فراوانی در بخش‌های گوناگون تولیدی و زیربنایی مرتبط با تولید شده است.

شرکت چادرملو چه طرح‌های را در دست اجرا دارد؟ برنامه‌های آتی آن در چه زمینه‌هایی است؟

مهم‌ترین طرح در دست اجرای شرکت چادرملو، اکتشاف، تجهیز و بهره‌برداری از آنومالی D19 با پیش‌بینی سرمایه‌گذاری 19000 میلیارد ریالی است. از دیگر طرح‌های در دست اجرای این شرکت می‌توان به ایجاد یک واحد نیروگاه خورشیدی 10 مگاواتی در جوار نیروگاه سیکل ترکیبی در مجتمع صنعتی چادرملو اشاره کرد. این طرح با سرمایه‌گذاری 1000 میلیارد ریالی اوایل سال آینده راه‌اندازی خواهد شد.

2 طرح احداث کارخانه گندله‌سازی جدید به ظرفیت تولید سالانه 4 میلیون تن با پیش‌بینی سرمایه‌گذاری 21 هزار میلیارد ریال و ایجاد کارخانه نورد به ظرفیت 1/1 میلیون تن در سال با سرمایه‌گذاری 11 هزار و 700 میلیارد ریال نیز جزو برنامه‌های آتی در مجتمع معدنی و صنعتی چادرملو به‌شمار می‌رود.

دانش و توانمندی صنعت سنگ آهن شرکت چادرملو را در مقایسه با سایر کشورهای فعال در این صنعت چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده در معدن سنگ‌آهن چادرملو از پیشرفته‌ترین ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی روز جهان هستند. در تمامی فعالیت‌های معدنی شامل طراحی، باطله‌برداری، استخراج سنگ‌آهن، جابه‌جایی مواد، تکنولوژی دیواره گودال معدن و کنترل‌های کیفی و کمی استخراج سنگ آهن از آخرین فناوری‌های روز جهان و مناسب‌ترین و پیشرفته‌ترین نرم‌افزارها استفاده می‌شود.

شرکت معدنی و صنعتی چادرملو با خرید دو دستگاه دریل Titon 600 و طراحی دقیق در مهندسی حفاری و خرج‌گذاری بلوک‌های دیواره‌های نهایی معدن، نخستین مجتمع معدنی در ایران بود که تجربه اجرای دیواره‌های سالم و دقیق مطابق با طرح را همگام با سایر معادن بزرگ جهان به‌دست آورده است.

نصب و راه‌اندازی سامانه معدنکاری هوشمند (Dispatching- Monitoring) در سال 1394 که ازسوی یک شرکت داخلی و دانشجویان دانشگاه یزد طراحی و ساخته شده نیز از اقدامات بسیار مهم و ارزشمند در معدن چادرملو است. با بهره‌برداری از این سیستم به توانمندی‌های اثربخش در انجام عملیات‌های معدنی همچون افزایش راندمان استخراج، افزایش ایمنی، کنترل سرعت، اعلام سرویس‌های ادواری ماشین‌آلات و... دست یافته‌ایم.

 تکنولوژی کارخانه فرآوری چادرملو قابل مقایسه با واحدهای مشابه در جهان

اصولا فرآوری سنگ آهن و جدایش آهن از سایر مواد، در جهان با یک روش مشخص انجام و به‌طور عمده شامل جدایش به‌وسیله جداکننده‌های مغناطیسی دائم، موقتی و فلوتاسیون می‌شود.

تکنولوژی و تجهیزات کارخانه کانه‌آرایی چادرملو براساس نیاز این فرآیند و استفاده از آخرین فناوری‌ها انتخاب شده و در حال حاضر با تکنولوژی روز جهان قابل‌مقایسه است. واحد کانه‌آرایی چادرملو بزرگ‌ترین و مدرن‌ترین کارخانه فرآوری سنگ آهن در سطح کشور به‌شمار می‌رود.

به‌نظر شما، موضوع عوارض صادراتی برای سنگ آهن نیازمند چه اصلاحاتی است؟ آیا اصولا تعریف مشخصی از مقوله خام‌فروشی در کشور وجود دارد؟

خام‌فروشی یعنی صادرات سنگ آهن خام استخراج‌شده از معدن که تاکنون در کل کشور چنین کاری انجام ‌نشده است. سنگ آهن برای مصرف در صنایع فولاد به‌طور عمده به روش کوره بلند و احیاء مستقیم نخست در اندازه‌های 10-0 و 25-10 میلیمتری دانه‌بندی شده و سپس با پرعیارسازی به‌صورت پودر کنسانتره سنگ آهن قابل تبدیل به گندله، تولید و به بازار عرضه می‌شود.

در ایران بیش از 85 درصد واحدهای تولید فولاد به روش احیاء مستقیم بوده که مصرف‌کننده کنسانتره سنگ آهن با عیار بیش از 67 درصد است. از سوی دیگر، تولیدکنندگان کنسانتره سنگ آهن حدود 10 شرکت بزرگ هستند که 85 درصد تولید فولاد کشور از سوی آن‌ها انجام می‌شود. ناگفته نماند به‌علت نیاز صنایع فولاد داخل کشور، صادرات کنسانتره سنگ آهن نداریم.

براساس اطلاعات آماری، تعداد تولیدکنندگان سنگ آهن دانه‌بندی در معادن کوچک از 206 معدن فعال در تیرماه به 123 معدن در مهرماه کاهش یافته و تولیدات آن‌ها مازاد بر مصرف داخلی است. در این شرایط، این تولیدکنندگان دو راه پیش‌رو دارند یا باید محصول خود را صادر کنند تا قادر به ادامه تولید و اشتغال‌زایی باشند یا معادن‌شان را تعطیل کنند. البته راه سومی هم وجود دارد اینکه سرمایه‌گذاران واحدهای فرآوری احداث کرده و سنگ آهن را از معادن خریداری و محصولات با عیار مناسب تولید و عرضه کنند. که این روش هم به‌علت پراکندگی این معادن در کل کشور و توجیه‌پذیر نبودن طرح از سوی سرمایه‌گذاران، مورد استقبال قرار نمی‌گیرد.

به نظر شما، در صنعت سنگ آهن کشور تا چه میزان براساس تولید، عرضه، تقاضا، تامین مواد اولیه و مصرف داخلی و جهانی، آینده‌نگری شده و می‌شود؟

براساس اطلاعات و آمارهای اعلام شده در طرح جامع فولاد برای تحقق تولید 55 میلیون تن فولاد در افق 1404 نیاز به حدود 80 میلیون تن کنسانتره سنگ آهن داریم. از یک سو ظرفیت تولید این محصول تا پایان سال جاری 59 میلیون تن است و از سوی دیگر، برآوردها نشان می‌دهد براساس اهداف چشم‌انداز 1404 باید 162 میلیون تن سنگ آهن خام استخراج شود، در صورتی‌که در سال 1397 مقدار استخراج این محصول 87 میلیون تن و در سال جاری حدود 93 میلیون تن ثبت شده است.

ذخایر زمین‌شناسی سنگ آهن در ایران حدود 5 میلیارد تن محاسبه شده و ذخیره قطعی با آمارهای متفاوت بین 5.2 تا 3.3 میلیارد تن است؛ بنابراین چنانچه ذخایر جدیدی از این ماده معدنی در کشور کشف نشود، تأمین سنگ آهن صنایع فولاد تا پس از سال 1404 کمتر از 2 دهه گذشته خواهد بود. البته با فرض آنکه 80 درصد ظرفیت 55 میلیون تنی فولاد تولید کنیم، سنگ آهن خام مورد نیاز 130 میلیون تن و با فرض رشد سالانه 5/1 درصدی ذخایر قطعی کشور، در سال‌های آینده مشکل تأمین سنگ آهن نداریم.

در هر صورت توجه به امر اکتشافات و استمرار آن باید سرلوحه برنامه‌های کشور قرار گیرد. با توجه به اینکه مزیت اصلی زنجیره تولید فولاد، وجود ماده اولیه اصلی مصرفی آن‌ها یعنی سنگ آهن در کشور است و با توجه به پراکندگی کارخانه‌های فولاد و مسائل حمل‌ونقل ریلی،‌ نباید روی واردات سنگ آهن تمرکز کنیم.

پیشنهاد تولیدکنندگان سنگ آهن این است که دولت در مسائل مربوط به شرکت‌های خصوصی سنگ آهن و معادن کوچک از قبیل قیمت‌گذاری، سهمیه‌بندی و عوارض صادراتی دخالت نکند. ما می‌توانیم با فولادسازان توافق کنیم نه اینکه دولت برای بخش خصوصی مبنای قیمت‌گذاری تعیین کند. همچنین می‌توانیم بازار داخل و صادرات را در کنار هم حفظ کنیم و در این زمینه نیازی به وضع عوارض صادراتی نیست.

هم‌اکنون دو شرکت معدنی و صنعتی چادرملو وگل‌گهر حدود 54 درصد کنسانتره سنگ آهن کشور را تولید می‌کنند و اولویت نخست آن‌ها تامین کنسانتره مصرفی واحدهای گندله‌سازی‌ داخلی است. این دو شرکت بدون اتکاء به دولت و بودجه‌های عمرانی آن، طرح‌های افزایش تولید و توسعه‌ای خود را اجرا کرده‌اند، هرچند در چند سال گذشته با مسائل و مشکلات مربوط به قیمت‌گذاری و بهره‌مالکانه مواجه شده‌اند.