ثمربخشی اکتشافات معدن داغ دالی

به گزارش می متالز، معدن داغ دالی دارای سابقه و آثار شدادی است و در تونل های یافت شده در این معدن و سرباره های مجاور آثار استخراج در دوره های مختلف تاریخی مشخص است.

معدن روی داغدالی دارای فلزات گرانبها مانند طلا و نقره نیز می باشد و با توجه به ذخیره کشف شده یکی از بزرگترین معادن روی کشور به شمار می رود.

معرفی مکان جغرافیایی

محدوده معدن داغ دالی در استان آذربایجان غربی و در فاصله تقریبی ۴۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان تکاب و ۵ کیلومتری روستای زرشوران در جوار معدن زرشوران و در مختصات ۴۷,۱۱ درجه شمالی و ۳۶.۷۵ درجه شرقی واقع شده است. این محدوده مساحت ۲۰ کیلومتر مربع را دارا است.

سرب و روی در ایران

ایران چهارمین تولیدکننده بزرگ ماده معدنی سرب و روی در آسیا بعد از چین، قزاقستان و هند می باشد. همچنین از نظر تولید شمش روی جایگاه ششم و از نظر تولید سرب جایگاه پنجم را در آسیا دارا می باشد. در حال حاضر بیش از ۹درصد ذخایر سرب و روی دنیا در ایران شناسایی شده، اما آنچه در کشور تولید و صادر می شود حتی به یک درصد تولید و متوسط های جهانی نیز نمی رسد. هم اکنون در ایران سالانه در حدود ۱۴۰ هزار تن روی در ۷ کارخانه بزرگ و ۴۵ کارخانه کوچک تولید می گردد و با برنامه ریزی های صورت گرفته تا سال ۱۴۰۴ تولید به ۳۰۰ هزار تن در سال افزایش می یابد.

از تعداد ۸۲ واحد صنایع روی کشور، تعداد ۷۱ واحد تولید شمش روی و تعداد ۱۱ واحد فلوتاسیون بوده و از این تعداد ۴۶ واحد تولیدی شمش روی در استان زنجان مستقر می باشند. پاشنه آشیل فعالیت شرکت های فعال در سرب و روی در اختیار داشتن معدن است . معدن انگوران در استان زنجان ، معدن مهدی آباد و کوشک در استان یزد، معدن ایرانکوه و نخلک در استان اصفهان، معدن داغ دالی در استان آذربایجان غربی، معدن سرمه در استان فارس، راونج در استان مرکزی و کوه قلعه در استان کرمان از بزرگترین معادن سرب و روی ایران به شمار می روند.

اطلاعات زمین شناسی داغ دالی

در دوران مختلف زمین شناسی در این منطقه کوه های داغ دالی بر اثر حرکات کوه زائی و چین خوردگی ایجاد شده اند. اختلاف ارتفاع پایین ترین تا بالاترین نقطه کوه های داغ دالی بیش از ۱۵۰۰ متر می باشد، همچنین حدوداً ۲۵ تا ۷۰ درصد شیب این محدوده است. در برخی مناطق این شیب ها کمتر یا حتی بین ۸ تا ۲۵ درصد می باشد.

در این منطقه ضخامت خاک در کوه ها متفاوت میباشد، با توجه به جنس سنگ های تشکیل دهنده و همچنین نحوه تاثیرگذاری عوامل فرساینده و شرایط آب و هوایی حاکم بر منطقه شکل ظاهری کوه ها  متفاوت می باشد.

اراضی کوه های داغدالی اکثراً دارای ارتفاعات بلند می باشند، با توجه به شکل ظاهری اراضی و سنگ های تشکیل دهنده و ساختار زمین شناسی، نوع و میزان پوشش خاکی به بخش های مختلف زمین شناسی تقسیم می شود.

محدوده داغدالی شامل سه بخش می باشد، بخش اول کوه های مرتفع با قلل کشیده با ژئومورفولوژی کوهستان دامنه نامنظم توده سنگی بیش از ۷۰ درصد برونزده سنگی همراه با فرسایش آبی، فاقد پوشش خاکی پیوسته که داری خاکی کم عمق در دامنه ها و فرسایش از نوع سطحی زیاد و شیار متوسط و بخش دوم کوه های مرتفع تا نسبتاً مرتفع با قلل کشیده متشکل از آلتراسیون ماسه سنگ و مارون و ژئومورفولوژی کوهستان دامنه نامنظم بین ۳۰ تا ۷۰ درصد برونزده سنگی و دارای فرسایش سطحی و شیاری متوسط و خندقی کم و بخش سوم کوه های مرتفع با قلل کشیده از لایه های سنگ آهک دولومیتی کریستالین و ژئومورفولوژی کوهستان دامنه نامنظم با۳۰ تا ۷۰ درصد برونزده سنگی و دارای فرسایش سطحی و شیاری متوسط و خندقی کم است.

خاک شناسی و طبقه بندی خاک های منطقه داغ دالی

برای تعیین مشخصات و خصوصیات خاک منطقه، پس از مطالعه اطلاعات موجود از قبیل وضعیت زمین شناسی، ژئومورفولوژی و شیب منطقه طی بررسی های صحرایی و نهایتاً با توجه به پوشش خاکی منطقه، تعداد سه پروفیل در سطح منطقه مورد مطالعه قرار گرفت. در یک از پروفیل ها، خصوصیات خاک ها تا عمق ۱۵۰ سانتیمتری و یا تا لایه محدود کننده مورد بررسی قرار گرفته و مشخصاتی از قبیل مواد اولیه تشکیل دهنده خاک، عمق خاک، میزان سنگ ریزه، در طبقات مختلف، لایه های محدود کننده و نوع آن، افق های ژنتیکی موجود و ضخامت آنها، رنگ، ساختمان، پایداری ذرات خاک در حالت های خشک و مرطوب، وضعیت خلل و فرج و ریشه ها و میزان تمرکز آهک در هر یک از افق ها مطالعه شدند.پوشش خاکی منطقه شامل سه پروفیل است و عمق خاک حد اکثر ۱,۵ متر است که باطله برداری برای دسترسی به ماده معدنی را تسهیل و تسریع می نماید.

کانی شناسی

کانی سازی در داخل محدوده اکتشافی داغ دالی نتیجه عملکرد محلولهای هیدروترمال در امتداد شکستگی ها و زون های گسله می باشد بطوری که که روند کانی سازی در داخل محدوده از روند گسل ها تبعیت می‌کند. از مهمترین کانی سازی هایی که در داخل محدوده اکتشافی شناسایی شده اند می‌توان به کانی سازی روی ،  طلا و نقره به همراه آرسنیک در زون بی خیر بلاغی و کانی سازی آرسنیک و آنتیموان در دره بالدرقان در محدوده داغ دالی اشاره کرد. کانی سازی زون بی خیر بلاغی در داخل شیست های کهر و آهک های دولومیتی آلتره شده صورت گرفته است. در صورتی که سنگ میزبان کانی سازی به همراه آرسنیک و آنتیموان بالدرقان توف و ماسه سنگ می‌باشد. کانی سازی آرسنیک و آنتیموان در دره بالدرقان بصورت کانی های رالگار و ارپیمان به همراه بلورهای سورنی شکل استیبنیت در داخل رگه‌های سیلیسی می باشد. در بخش های غربی محدوده آثاری از کانی سازی مناسب مس بصورت مالاکیت و آزوریت در داخل ماسه سنگهای سازند قم قابل مشاهده است. با توجه به شواهد روی زمین، مطالعه آلتراسیون ها و مطالعات کانی شناسی می­توان گفت که کانی سازی در زون بی­خیر ­بلاغی از نوع هیدروترمال با حرارت بالا می­باشد.

اقدامات اکتشافی

در این محدوده اقدامات اکتشافی سیستماتیک جامع توسط گروه های پژوهشی زمین شناسی شرکت های مشاور معدنی و شرکت دارنده پروانه معدن طی دهه اخیر صورت گرفته است. این اقدامات جمع­آوری اطلاعات پی جوی، نمونه­برداری از محیط آبراهه­ای و محیط سنگی است. همچنین ترانشه ها، چاهکها وتونلهای اکتشافی حفر شده است. نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی، ژئوشیمیایی و ژئوفیزیک با مقیاس یک هزارم پیاده سازی شده است.

همچنین به منظور تضمین ذخیره پس از طراحی شبکه اقدام به ایجاد جاده دسترسی و سکوهای حفاری گردیده. حفاری های اکتشافی به روش مغزه گیری و پودری صورت گرفته است. مغزه ها نمونه برداری و پس از نمونه گیری، تحت آزمایش و آنالیز شیمیایی XRF و XRD ،ICP قرار گرفته است. علاوه بر این تست های تکنولوژیک فرآوری بر روی ماده معدنی صورت گرفته است.